Σχιζοφρένεια, Ο ρόλος του εγκλεισμού

Ακρόαση άρθρου......

Η σχιζοφρένεια είναι μια ψυχωτική (ψυχική) διαταραχή αγνώστου αιτιολογίας που χαρακτηρίζεται από διαταραχές στη σκέψη, στη διάθεση και στη συμπεριφορά. Οι διαταραχές στη σκέψη εκδηλώνονται μέσω διαστρέβλωσης της πραγματικότητας με παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις, συνοδευόμενες από κατακερματισμό των συνειρμών, γεγονός που οδηγεί σε αποδιοργανωμένο λόγο.

Η διαταραχή στη διάθεση περιλαμβάνει αμφιθυμία και απρόσφορες ή περιορισμένες συναισθηματικές απαντήσεις. Η διαταραχή στη συμπεριφορά μπορεί να εκδηλωθεί μέσω απαθούς απόσυρσης ή παράδοξης δραστηριότητας.

Αν και δεν αποτελεί γνωσιακή διαταραχή, η σχιζοφρένεια μπορεί να προκαλέσει γνωσιακά ελλείμματα. Εκδηλώνεται μέσω θετικών (παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, αποδιοργάνωση της συμπεριφοράς) και αρνητικών (αβουλησία, ανηδονία, αλογία, επιπέδωση του συναισθήματος) συμπτωμάτων. Η σχιζοφρένεια αποτελεί εγκεφαλική διαταραχή με ανατομικές και λειτουργικές βλάβες, οι οποίες είναι ορατές στις νευροαπεικονιστικές μελέτες.

Σχιζοφρένεια και Εγκληματικότητα

Η σχιζοφρένεια συνδέεται συχνά με την εγκληματικότητα. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο; Συχνά οι άνθρωποι ταυτίζουν τους σχιζοφρενείς με τους εγκληματίες λόγω του μύθου που υπάρχει γύρω από την επικινδυνότητα, δηλαδή ο ψυχικά άρρωστος είναι βίαιος και επικίνδυνος. Το 2002 μια εμπεριστατωμένη ανασκόπηση ερευνών πάνω στη ψυχική ασθένεια που είχε πραγματοποιηθεί σε φυλακισμένους, επισήμανε πως στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ άτομα με ψυχική ασθένεια βρίσκονται σε μεγάλα ποσοστά μέσα στις φυλακές.

Η έρευνα έδειξε πως ένα 3,7% των φυλακισμένων αντρών και ένα 4% των φυλακισμένων γυναικών έπασχε από ψύχωση, συμπεριλαμβανόμενης της σχιζοφρένειας. Τα ποσοστά των εγκλείστων ατόμων με ψύχωση ήταν τριπλάσια από εκείνα του γενικού πληθυσμού.  Η αύξηση αυτή πιθανώς οφείλεται σε εξω-νοσολογικούς παράγοντες, ένας εκ των οποίων αναφέρεται στην αυξημένη πιθανότητα σύλληψης που έχει το άτομο με σχιζοφρένεια και άλλος ένας που αναφέρεται στον εγκλεισμό.

Είναι γεγονός ότι ο εγκλεισμός σε σωφρονιστικά ή ψυχιατρικά καταστήματα αυξάνει την πιθανότητα ανάπτυξης ή επιδείνωσης των ψυχολογικών διαταραχών στους εγκλείστους. Οι ολέθριες συνέπειες για την ψυχική υγεία του ατόμου που επιφέρει ο εγκλεισμός σε ένα ίδρυμα έχει τονιστεί από πολλούς ερευνητές. Μελέτες εγκλείστων κατάδικων δείχνουν μια αύξηση των ψυχολογικών διαταραχών, παράλληλη με τη μακρύτερη παραμονή στο ίδρυμα και την αύξηση της ηλικίας. Οι ψυχοπαθολογικές καταστάσεις που παρατηρούνται σε κρατούμενους ενδέχεται να αποτελούν συνέπεια της εμπειρίας του εγκλεισμού και όχι διάπραξης του αδικήματος.

Στη χώρα μας το ευρύ κοινό είναι εξοικειωμένο κυρίως μέσα από την υπόθεση «Λέρος» και τη δημοσιότητα που της είχε δοθεί. Στη συλλοφική συνείδηση η έννοια του ψυχιατρικού εγκλεισμού παραπέμπει σε βία και κακομεταχείριση. Η βία όμως παραμένει πάντα από την πλευρά του ψυχικά αρρώστου. Εκείνος, και όχι οι συνθήκες στις οποίες ζει, είναι ο επικίνδυνος.

Ποια είναι τα συμπεράσματά μας; Πρώτον η συχνότητα των ψυχικών διαταραχών μεταξύ των εγκλείστων είναι ιδιαίτερα ψηλή. Δεύτερον, όταν αποφυλακίζονται, τα ψυχικά νοσούντα άτομα έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν  βίαιη συμπεριφορά και ακολούθως να συλληφθούν, ειδικά αν έχουν ιστορικό προγενέστερων συλλήψεων ή βίας ή αν εμφανίζουν ψυχωσικά συμπτώματα.

Τέλος, οι ασθενείς που είναι έγκλειστοι σε κάποια ψυχιατρική δομή διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν βίαιη συμπεριφορά ενόσω βρίσκονται στο νοσοκομείο, ενώ τα μέλη της οικογένειας και όχι ο ευρύτερος πληθυσμός είναι οι πιθανοί στόχοι του ατόμου με σχιζοφρένεια που δεν έχει λάβει θεραπεία για μεγάλο χρονικό διάστημα.