Το Τέρας της Ζήλιας

Ακρόαση άρθρου......

Η ζήλια είναι ένα συναίσθημα που όλοι έχουμε βιώσει κάποια στιγμή στην ζωή μας. Μπορούμε να την συναντήσουμε μέσα σε όλες τις ανθρώπινες σχέσεις –φιλικές, οικογενειακές, ερωτικές αλλά κι επαγγελματικές. Συνοδεύεται συνήθως από συναισθήματα οργής, θυμού, θλίψης, ανεπάρκειας, απόγνωσης, καχυποψίας κι έλλειψη εμπιστοσύνης.

Με βάση τις εμπειρίες που το άτομο κουβαλά και την προσωπικότητά του εκφράζει αυτά τα συναισθήματα με ανάλογες συμπεριφορές. Από πού πηγάζει, όμως,αυτό το συναίσθημα και πότε ξεπερνά τα όρια του φυσιολογικού;

Η ζήλια μέσα σε μια ερωτική σχέση

«Όποιος ζηλεύει, δεν έχει πάντα αιτία κι αφορμή: ζηλεύει, για να ζηλέψει. Η ζήλια είναι ένα τέρας που μόνο του γεννιέται κι από τον εαυτό του συντηρείται» - Οθέλλος, William Shakespeare

Μικρά ξεσπάσματα ζήλιας μέσα σε μια σχέση είναι δείγματα έρωτα, ένδειξη ενδιαφέροντος και διεκδίκησης που λειτουργούν ευεργετικά, καθώς εκφράζεται μέσα από αυτό η αγάπη κι η εκτίμηση που νιώθουμε για τον άλλον. Όταν, όμως, τα ξεσπάσματα ζήλιας εντείνονται, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για παθολογική ζήλια και κτητικότητα. Οι πιο συνηθισμένες συμπεριφορές παθολογικής ζήλιας είναι οι σκηνές ζηλοτυπίας που συνοδεύονται από φωνές, κλάματα, απειλές και προσβολές, ο ασφυκτικός έλεγχος του/της συντρόφου, αλλά και διάφορες χειριστικές συμπεριφορές.

Πού έχει τις ρίζες της η ζήλια

Η ζήλια έχει τις ρίζες της στον φόβο του αποχωρισμού και της εγκατάλειψης. Είναι μια μορφή άγχους που εμφανίζεται όταν νιώθουμε ότι κινδυνεύουμε να χάσουμε το «κεκτημένο» μας, στην συγκεκριμένη περίπτωση το άτομο που έχουμε επενδύσει συναισθηματικά. Έτσι, όταν εκτιμούμε ότι κάτι τέτοιο πρόκειται να συμβεί, είτε ως φόβος στη φαντασία μας είτε ως βάσιμη υποψία, τότε κυριευόμαστε από άγχος, το οποίο εκφράζουμε με συμπεριφορές ζήλιας. Το άγχος αυτό σχετίζεται άμεσα και με το πόσο έχουμε επενδύσει στον σύντροφο μας, την αξία που έχει για μας και το πόσο σημαντικός είναι.

Η συμπεριφορά του ατόμου που ζηλεύει τις περισσότερες φορές δεν εξαρτάται από τις αντιδράσεις και τις κινήσεις του συντρόφου του, αλλά από τις ανασφάλειες και τους φόβους που είναι βαθιά ριζωμένοι μέσα του. Τα θεμέλια της ζήλιας μπαίνουν στην παιδική μας ηλικία και σχετίζονται με τις σχέσεις που διαμορφώσαμε με τους γονείς μας. Αν από τους γονείς μας εισπράξαμε συναισθηματική ασυνέπεια, είναι πολύ πιθανό να γίνουμε εύκολα καχύποπτοι και ανασφαλείς, καθώς περιμένουμε ότι θα επαναληφθεί η συμπεριφορά αυτή από τους ερωτικούς μας συντρόφους. Αν αυτό το κλίμα ανασφάλειας δεν ανατραπεί, τότε είναι πολύ πιθανό η καχυποψία να είναι κύριο συστατικό των σχέσεων μας και να τις δηλητηριάζει.

Το προφίλ του ατόμου που ζηλεύει παθολογικά

Η παθολογική ζήλια βασίζεται σε βαθιά ριζωμένα αισθήματα που πηγάζουν από τον ίδιο μας τον εαυτό. Το άτομο που ζηλεύει παθολογικά χαρακτηρίζεται από έλλειψη εμπιστοσύνης και καχυποψία απέναντι στο αγαπημένο τους πρόσωπο, ενώ συνήθως έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση, αρνητική εικόνα για τον εαυτό του κι αισθάνεται ανεπαρκής στο συντροφικό του ρόλο. Ουσιαστικά νιώθει ανάξιο αγάπης κι αυτός είναι κι ο λόγος που νιώθει έναν μόνιμο φόβο ότι θα εγκαταλειφθεί. Έτσι αμφιβάλει για τα αισθήματα του/ της συντρόφου του και νιώθει μόνιμα την ανασφάλεια μέσα στη σχέση του.

Τα άτομα που ζηλεύουν παθολογικά ερμηνεύουν την πραγματικότητα μέσα από τα δικά τους ματιά, την δική τους οπτική και παύουν να στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα. Οι αντιδράσεις τους διαμορφώνονται από τους εμμονικούς τους φόβους και τις λανθασμένες πεποιθήσεις τους που έχουν διαμορφωθεί από τα αισθήματα ανασφάλειας κι ανεπάρκειας που τους διακατέχουν.

Σε αυτό στάδιο είναι πολύ δύσκολο να αναγνωρίσουν τι είναι υπαρκτό και τι γέννημα της φαντασίας τους. Οι φόβοι τους έχουν πάρει τέτοιες διαστάσεις που διαστρεβλώνουν την αλήθεια. Όσο κι αν προσπαθεί ο σύντροφος τους να επιβεβαιώσει την πίστη του, την αγάπη του, την αφοσίωση του, τόσο τροφοδοτεί τις υποψίες. Από την άλλη μεριά, αν αντιδράσει με θυμό, νομίζουν ότι εξακολουθούν να τους εξαπατούν.

Μπορεί να ελαττωθεί το συναίσθημα της ζήλιας;

Σε ένα πρωταρχικό στάδιο, το άτομο που ζηλεύει πρέπει να συνειδητοποιήσει τα αίτια που τον οδηγούν σε αυτή την συμπεριφορά. Απαιτείται πολύς χρόνος με τον εαυτό μας για να καταλήξουμε στο «γιατί» ζηλεύουμε. Ο άνθρωπος που ζηλεύει συνεχώς αναζητά την βεβαιότητα, την βεβαιότητα της αγάπης του συντρόφου του, την βεβαιότητα του ελέγχου της σχέσης. Ο τρόπος που καθορίζει τις σκέψεις του μπορεί να μετριάσει την ζήλια, καθώς οι αρνητικές σκέψεις που κάνει είναι αυτές που το οδηγούν στην αντίστοιχη συμπεριφορά.

Η ζήλια είναι ένα πολύ βασανιστικό συναίσθημα που εκτός από τον ψυχικό μας κόσμο, κατατρώει και την σχέση. Δεν αφήνει όλα τα υπόλοιπα όμορφα συναισθήματα να αναπτυχθούν. Η εμπιστοσύνη και ο σεβασμός δίνουν την θέση τους στην ανασφάλεια και στην καχυποψία. Καλό θα ήταν να οριστούν κι από τις δύο πλευρές οι κανόνες και τα όρια που διέπουν την σχέση και να δηλωθούν εκ νέου η εμπιστοσύνη, η αγάπη κι ο σεβασμός. Εξάλλου για να είμαστε σε αυτή την σχέση σίγουρα υπάρχουν σημαντικοί λόγοι και παίρνουμε θετικά στοιχεία.

Τέλος, το άτομο που ζηλεύει θα πρέπει να αυξήσει την αυτοπεποίθηση του και την αυτοεκτίμησή του. Είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο μέχρι να συνειδητοποιήσει ότι δεν υστερεί σε κάτι και να δώσει την ανάλογη αξία στον εαυτό του, να δει τα προτερήματα του και να αγαπήσει τον εαυτό του. Σε αυτό το κομμάτι μπορεί να συνεισφέρει ο σύντροφος του με το να του επισημαίνει την αγάπη του, να του δείχνει τον θαυμασμό του και να τον επιβραβεύει ακόμα και όταν όλα αυτά είναι αυτονόητα.