Αλεξιθυμία και Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Ακρόαση άρθρου......

Τον όρο αλεξιθυμία χρησιμοποίησε πρώτη φορά ο ψυχίατρος Πέτρος Σιφναίος (Peter Sifneos, 1972) στην προσπάθεια του να περιγράψει τη συμπτωματολογία ασθενών με ψυχοσωματικές διαταραχές. Η αλεξιθυμία προέρχεται από την ελληνική γλώσσα και αποτελείται από το στερητικό «α», τη «λέξη» και τον «θύμο» και ουσιαστικά σημαίνει η απουσία λέξεων για τα συναισθήματα.

Η αλεξιθυμία αποτελεί σταθερό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ή αποτελεί δευτερεύον χαρακτηριστικό ως επακόλουθο μιας ψυχικής νόσου όπως η κατάθλιψη ή οι αγχώδεις διαταραχές.

Σύμφωνα με το DSM-V δεν θεωρείται ψυχική διαταραχή.

Δείτε στο εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας, επιλεγμένα βιβλία για την Ψυχολογία Υγείας.

Οι διαστάσεις της αλεξιθυμίας

Η αλεξιθυμία αποτελείται από πέντε διαστάσεις:

1. Δυσκολία αναγνώρισης των συναισθημάτων και διάκρισής τους από τις σωματικές αισθήσεις.
2. Δυσκολία περιγραφής των συναισθημάτων στους άλλους.
3. Μειωμένη φαντασία.
4. Εξωτερικός τρόπος σκέψης (externally oriented thinking).
5. Τάση αποφυγής επίλυσης των εσωτερικών συγκρούσεων.

Ο Freyberger (1977) διέκρινε την αλεξιθυμία σε πρωτογενή, η οποία προκύπτει έπειτα από νευρολογικές ή νευροψυχολογικές διαταραχές, και σε δευτερογενή, η οποία προκαλείται στα πλαίσια ψυχιατρικών διαταραχών ή είναι αποτέλεσμα ψυχοδυναμικών παραγόντων, όπως η μεγάλη χρήση των μηχανισμών άμυνας (π.χ απώθηση, άρνηση).

Άλλος ένας τρόπος διάκρισης της αλεξιθυμίας είναι η διάκριση σε σταθερό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ή σε μια προσωρινή κατάσταση που προκύπτει ως μηχανισμός άμυνας απέναντι σε στρεσογόνες καταστάσεις.

Σύμφωνα με τους Bermond και συν. (2007) η αλεξιθυμία μπορεί να διακριθεί και σε συναισθηματική ή γνωστική. Η συναισθηματική διάσταση έχει να κάνει με την παρεμπόδιση της συναισθηματικής εμπειρίας, ενώ η γνωστική αναφέρεται στα ελλείμματα της γνωστικής επεξεργασίας των συναισθημάτων. Με βάση αυτή τη διάκριση προκύπτουν τρεις νέοι τύποι:

• Τύπος Ι: ελλείμματα και στις δύο διαστάσεις.
• Τύπος ΙΙ: ελλείμματα στη γνωστική διάσταση.
• Τύπος ΙΙΙ: ελλείμματα στην συναισθηματική διάσταση.

Αλεξιθυμία και Σκλήρυνση Κατά Πλάκας

Η αλεξιθυμία τείνει να εμφανίζεται αρκετά συχνά σε ορισμένες νευρολογικές διαταραχές μία εκ των οποίων είναι η Σκλήρυνση Κατά Πλάκας (ΣΚΠ) ή Πολλαπλή Σκλήρυνση. Η ΣΚΠ πρόκειται για μία χρόνια φλεγμονώδης διαταραχή του κεντρικού νευρικού συστήματος, η οποία προκαλεί απομυελίνωση των νευραξόνων και εν τέλει την καταστροφή τους. Όσον αφορά την αλεξιθυμία και τη ΣΚΠ έχουν γίνει λίγες έρευνες στο εξωτερικό που επαληθεύουν τη συνύπαρξή τους.

Αναφέρουμε την έρευνα των Chahraoui και συν. (2014), οι οποίοι σε μία διαχρονική μελέτη βρήκαν ότι το 30% των ασθενών με ΣΚΠ παρουσίαζε και αλεξιθυμία. Οι Bodini και συν. (2008) εντόπισαν ανάμεσα σε 58 ασθενείς 8 ασθενείς με αλεξιθυμία δηλαδή 13,8%, ενώ σε έρευνα των Gay και συν. (2010) με 115 ασθενείς το 23,2% των ασθενών με ΣΚΠ είχαν αλεξιθυμία.

Βέβαια δεν γνωρίζουμε εάν η αλεξιθυμία στη ΣΚΠ εμφανίζεται ως επακόλουθο εγκεφαλικής βλάβης, καθώς η αλεξιθυμία εμπλέκει ένα σύνολο νευρωνικών κυκλωμάτων, τα οποία μπορεί να επηρεάζονται από τη νόσο της ΣΚΠ. Επίσης πολλοί ασθενείς με ΣΚΠ εμφανίζουν κατάθλιψη και άγχος, κάτι που συνδέεται με την αλεξιθυμία.

Χρειάζεται να γίνουν επιπλέον νευροαπεικονιστικές και νευροψυχολογικές έρευνες προκειμένου να κατανοήσουμε τη φύση της αλεξιθυμίας και πως αυτή συνδέεται με τη ΣΚΠ, καθώς η τελευταία έχει απρόβλεπτη πορεία, γεγονός που δυσκολεύει περισσότερο την κατανόηση των συναισθηματικών διαταραχών των ασθενών.

Βιβλιογραφία

Bodini, B., Mandarelli G., Tomassini V., Tarsitani L., Pestalozza, I. Gasperini, C., Lenzi, G., L., Pancheri, P., Pozzilli, C. (2008). Alexithymia in multiple sclerosis: Relationship with fatigue and depression. Acta Neurologica Scandinavica. 118, 18-23.

Chahraoui, K., Duchene, C., Rollot, F., Bonin, B., & Moreau, T. (2013). Longitudinal study of alexithymia and multiple sclerosis. Brain and behavior, 4(1), 75-82.

Chalac, M., A., Ayache, S., S. (2017). Alexithymia in multiple sclerosis: A systematic review of literature. Neuropsychologia. 104, 31-47.

Gay, M., C., Vrignaud, P., Garitte, C., Meunier, C. (2010). Predictors of depression in multiple sclerosis patients. Acta Neurologica Scandinavic. 121, 161-170.