Joker - Ο κίνδυνος της διάγνωσης

Ακρόαση άρθρου......

Μία ταινία που απασχόλησε τους ειδικούς αφού απέδωσε κινηματογραφικά με αρκετά μεγάλη ακρίβεια το προφίλ ενός ανθρώπου με ψυχική ασθένεια, που ζει σε μια πόλη στα όρια της φτώχειας.

Ένας άντρας γύρω στα 50 μεγαλωμένος σε χαμηλή κοινωνικοοικονομική κλίμακα, διατηρεί τη ζωή του σε ένα υπολειτουργικό επίπεδο, με τη βοήθεια των ψυχιατρικών-ψυχολογικών υπηρεσιών που του προσφέρει η κοινωνία όπου ζει.

Ένας ασθενής απομονωμένος, ένας άνθρωπος που παίρνει 7 ψυχιατρικά χάπια τη μέρα, έχει επανενταχθεί μετά από εγκλεισμό σε ψυχιατρικό νοσοκομείο και παλεύει μέσα σε μια καθημερινότητα που πρέπει να ζήσει συμφιλιωμένος με την ψυχική του ασθένεια.

Ο ίδιος δείχνει να έχει επίγνωση της κατάστασης του, πράγμα που φαίνεται από τη σημείωση στο τετράδιο που κρατά τις σημειώσεις του:

Το χειρότερο που περιμένουν από τους ανθρώπους με ψυχική ασθένεια, είναι να συμπεριφέρονται σαν να μην την έχουν.

Ο πρωταγωνιστής της ταινίας είναι ένας άντρας που ζει με τη μητέρα του, αντιμετωπίζει αλλεπάληλες αποτυχημένες προσπάθειες να βρει δουλειά ως κλόουν, όπου κάθε φορά που του δίνεται η ευκαιρία αυτή έχει δυσκολία να τη διατηρήσει, αλλά επίσης εκφράζει και μια εσωτερική ανάγκη να κυνηγήσει το όνειρο του ως κωμικός, ένα όνειρο που δεν ξέρουμε αν ήταν ολότελα δικό του μιας και η μητέρα του παίζει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς του.

Η κλινική διάγνωση του πρωταγωνιστή.

Ο Άρθουρ Φλεκ φαίνεται να συνδέει τη συμπεριφορά του με μια σειρά φόνων βασισμένων στην ψυχική του διαταραχή που λαμβάνουν μέρος μετά τη διακοπή της φαρμακευτικής του αγωγής και της ψυχολογικής στήριξης από την πρόνοια.

Ο πρώτος φόνος που δείχνει η ταινία στο βαγόνι του τρένου γίνεται κατόπιν άμυνας με τη χρήση όπλου (ένα θέμα που απασχολεί την Αμερική πρόσφατα είναι η βία με χρήση όπλου) κι ενώ βρίσκεται ακόμα σε θεραπεία.

Η πληροφορία πως η μητέρα του είχε ψυχιατρικά προβλήματα και τον κακοποιούσε σωματικά όταν ήταν παιδί, ενισχύουν την ύπαρξη ψυχολογικών συνδρόμων που τρέχουν μέσα στην οικογένεια και επηρεάζουν την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού.

Το ακατάσχετο γέλιο του από την άλλη φαίνεται να αποτελεί μια νευρολογική διαταραχή, πιθανόν προιόν τραύματος στο κεφάλι σε παιδική ηλικία.

Το ψυχολογικό προφίλ του Άρθουρ Φλεκ

Φαίνεται να σκιαγραφεί την δεσπόζουσα αρνητική διάθεση ενός χρόνια καταθλιπτικού, την συναισθηματική αμφιταλάντευση ενός διπολικού, την έναρξη των ψυχωτικών συμπτωμάτων (παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις, ιδέες μεγαλείου) ενός ανθρώπου που σταμάτησε την αγωγή του, συμπτώματα που θα μπορούσαν να δείχνουν ακόμα και ένα οξύ μανιακό επεισόδιο με ψυχωτικά στοιχεία, αφού μετά την αφύπνιση μιας περσόνας που τρέφεται με δύναμη από την κοινωνική αποδοκιμασία και την απομόνωση στρέφεται κατά του συστήματος και των αξιών που ορίζουν οι ισχυροί σε κάθε κοινωνία με αποκλεισμό των αδύναμων.

Η τάση να θέλει να τραβάει την προσοχή μετά από την ανάδυση αυτής της περσόνας αλλά και το υπαρξιακό του άγχος, εκδηλώνονται σταδιακά χωρίς να παραπέμπουν στη διαταραχή διάσχισης ταυτότητας:

Σε όλη μου τη ζωή, δεν ήξερα αν πραγματικά υπήρχα. Αλλά υπάρχω κι οι άνθρωποι αρχίζουν να το προσέχουν.

Οι φόνοι που κάνει φαίνεται να έχουν μια αιτία. Δεν είναι τυχαίοι, ούτε αβάσιμοι για εκείνον. Σε κάποια σημεία της ταινίας, ο αυτοκτονικός ιδεασμός μοιάζει να είναι κομμάτι των σκέψεων του και η σκέψη για θάνατο περνάει φευγαλέα μέσα από τις εικόνες, όπου παίζει με το όπλο καθισμένος στον καναπέ του.

Ο κίνδυνος της Ψυχολογικής Διάγνωσης

Σε καμία περίπτωση τα παραπάνω συμπτώματα δε μας οδηγούν σε μια πλήρη εικόνα ενός χρόνια σχιζοφρενή ή καταθλιπτικού ασθενή.

Ο κίνδυνος της ψυχολογικής διάγνωσης παραμερίζει την εικόνα του ανθρώπου ως κοινωνικό ον που ζει κι επηρεάζεται από την καθημερινότητα και τις σχέσεις με τους γύρω του και τον απομονώνει ως έναν άνθρωπο ασθενή που θα πρέπει να ζει στο περιθώριο, ώστε να διατηρήσει την ισορροπία της στάθμης των υγιών και λειτουργικών ανθρώπων κι όχι των διαφορετικών.

Η ταινία παρόλα αυτά πετυχαίνει να κερδίσει μια σύνδεση μεταξύ του προφίλ ενός ψυχικά ασθενή, ή ενός ψυχοπαθή, μιας αντικοινωνικής προσωπικότητας που εξελίσσεται σε δολοφόνο όσων πιστεύει ότι τον αποδοκίμασαν, τον πλήγωσαν ή δεν τον υπεράσπισαν με τη συμπεριφορά τους.

Η ένταση που κλιμακώνεται ψυχικά μέσα του, δείχνει μια μοναχική φιγούρα ατόμου που αναζητά τη συντροφιά και τη θέρμη των σχέσεων, ενώ δίνει χώρο στην ενδεχόμενη βία που μπορεί να πηγάζει από την ψυχική αδυναμία να λειτουργήσει κανείς, όπως ο μέσος όρος.

Η συσχέτιση μεταξύ βίας και χρόνιας ψυχικής ασθένειας, είναι απατηλή, αφού οι έρευνες που εστιάζουν σε προφίλ χρόνια ψυχωσικών ατόμων ή καταθλιπτικών, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι πιο πιθανό να στρέψουν το θυμό και τη βία εναντίον του εαυτού τους παρά ενάντια της κοινωνίας που ζουν.