Εγώ μιλάω, εσύ με ακούς?

Ακρόαση άρθρου......

Η σημασία του αυτιού στη ζωή και την ψυχή μας
Τα αυτί είναι το όργανο που σχετίζεται με μια από τις πέντε αισθήσεις μας, αυτήν της ακοής. Σύμφωνα με τον καθηγητή Alfred Tomatis, η ακουστική ιδιότητα του αυτιού είναι μόλις η τρίτη σε σημασία.

Η πρώτη αφορά τη λειτουργία του ως "δυναμό" καθώς φορτίζει ηλεκτροχημικά τον εγκέφαλο ενώ η δεύτερη σχετίζεται με την ικανότητα να στεκόμαστε όρθιοι (ως homo erectus), με την αίσθηση του χώρου, του χρόνου του διαστήματος, της αλληλουχίας, με την αίσθηση της βάδισης αλλά και της ταυτότητας δηλαδή της σωματικής αυτοεικόνας.

Ο ψυχολόγος Rene Spitz απέδειξε με πειράματα ότι το αυτί ευθύνεται για την αίσθηση της όρθιας στάσης. Χρησιμοποίησε δύο ομάδες φοιτητών οι οποίοι κλείστηκαν σε ηχομονωμένα δωμάτια και ανέλυσε τις αντιδράσεις τους. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα παρατήρησε ότι έχαναν την ικανότητα που έχει το μάτι να βλέπει ολότητες δλδ. την ικανότητα να βλέπουμε μια εικόνα ως ενιαίο σύνολο κι όχι σαν κατακερματισμένο παζλ. Οι φοιτητές δε μπορούσαν να δουν το σύνολο αλλά έβλεπαν αποσπασματικά. Επιπλέον έχασαν την ικανότητα να στέκονται όρθιοι κι άρχισαν ένας-ένας να κάθονται κάτω και να ξαπλώνουν. Έχασαν την αίσθηση του χώρου, του χρόνου, του διαστήματος και στο τέλος έχασαν την αίσθηση του εαυτού, του "εγώ" του "ποιος είμαι". Τότε ο Spitz σταμάτησε για ηθικούς λόγους τα πειράματά του ενώ σε κάποιες φυλακές χρησιμοποιηθήκαν παρανόμως για σωφρονιστικούς λόγους κι έγιναν γνωστά ως τα "λευκά κελιά".
Σε παρόμοια κατάσταση ηχομόνωσης μπορεί ασυνείδητα να μας βάλει κι ίδιος μας ο εαυτός.

ΑΚΟΥΩ Η ΑΚΡΟΩΜΑΙ
Το αυτί του εμβρύου είναι οντογονικά ολοκληρωμένο ως όργανο από τον 5ο μήνα της κυήσεως. Η ακοή μάλιστα, είναι η τελευταία από τις αισθήσεις που μας εγκαταλείπει κατά το θάνατο. Ο μυς του αναβολέα του αυτιού πεθαίνει τελευταίος. Ασθενείς που ανένηψαν αναφέρουν ότι μπορούσαν να ακούσουν λίγα λεπτά μετά από τη στιγμή που πιστοποιήθηκε ο θάνατός τους. Είναι δυνατόν να μην ακούει κάποιος όταν υπάρχει μια βιολογική αιτία πχ. βαρηκοΐα. Όταν όμως δεν ακροώμαι μπορεί υπάρχουν άλλοι λόγοι.

Ας πάρουμε για παράδειγμα ένα μικρό παιδί που γίνεται μάρτυρας των ομηρικών καυγάδων μεταξύ των μελών της οικογένειάς του. Το άγχος και η ανησυχία που βιώνει το ωθούν να αμυνθεί κι ασυνείδητα να "κατεβάσει ρολά". Τότε το νοσηρό οικογενειακό περιβάλλον κλείνει τα αυτιά του παιδιού που δεν θέλει να ακούει τις φασαρίες και τους καυγάδες τους. Άλλες φορές μιλούν όλοι μαζί, επαναλαμβάνουν συνέχεια το ίδιο πράγμα, τάχα για να τους καταλάβει το παιδί. Στη συνέχεια το παιδί πηγαίνει στο σχολείο και η διαδικασία του κατεβάσματος των ρολών συνεχίζεται κι εκεί όπου όμως είναι αχρείαστη αφού δεν λειτουργεί πια ως αμυντικός μηχανισμός αλλά ως συνήθεια.

Ο δάσκαλος μεταφέρει στους γονείς την εικόνα του παιδιού μέσα στην τάξη ως αδιάφορου ή υπέρμετρα ζωηρού που μιλάει στο διπλανό του και δεν παρακολουθεί την παράδοση, είναι στον κόσμο του κλπ. Το παιδί από την άλλη ενώ θέλει να παρακολουθήσει και να συγκεντρωθεί στο μάθημα δε τα καταφέρνει. Έτσι αποσύρει την ακουστική προσοχή του και σκέφτεται άλλα πράγματα πιο ευχάριστα για αυτό και πιο ενδιαφέροντα.

Πρόκειται για μια νευροαισθητηριακή άμυνα, μια θωράκιση που βοηθά το άτομο να επιβιώσει. Οι επιβιωτικοί μηχανισμοί είναι απαραίτητοι αφού προστατεύουν από τον ψυχικό πόνο που μπορεί να βιωθεί κατά τη διάρκεια μιας συναισθηματικής κρίσης. Το παιδί στο προηγούμενο παράδειγμα ασυνείδητα επιλέγει να κλείσει το δεξί του αυτί που σχετίζεται με το λόγο και την αποκωδικοποίηση του και να αφήσει ανοιχτό το αριστερό το οποίο είναι υπεύθυνο για την ακρόαση της μουσικής και των συναισθηματικών ερεθισμάτων.

Πολλά παιδιά παραπέμπονται από τους δασκάλους για διερεύνηση πιθανής δυσλεξίας ενώ δεν καταφέρνουν τελικά να πάρουν διάγνωση ότι είναι δυσλεκτικά. Οι γονείς "πελαγώνουν" κι απογοητεύονται αφού η διάγνωση της δυσλεξίας δίνει την προοπτική μιας λύσης και μιας θεραπείας.

ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΨΥΧΟΦΩΝΟΛΟΓΙΑ
Ο Γάλλος ωτορινολαρυγγολόγος Alfred Tomatis, ανακάλυψε την μέθοδό της ακουστικοψυχοφωνολογίας το 1950. Ασχολήθηκε όχι με την ακοή σαν αίσθηση αλλά με την ακρόαση δλδ την ακουστική ανάλυση, την ακουστική αποκωδικοποίηση και τη σχέση του αυτιού με τη φωνή.

Η ψυχολόγος και μαθήτριά του, κα Τώνη Μαχά-ευαγγελοπούλου την ορίζει ως την "παιδαγωγική της ακρόασης". Η μέθοδος αυτή προσπαθεί να δώσει στον άνθρωπο την ικανότητα όχι να ακούει απλά με το αυτί του αλλά να ακροάται, να αποκωδικοποιεί κι εν τέλει να επικοινωνεί. Η σωστή ακρόαση είναι η προϋπόθεση της ανθρώπινης επικοινωνίας. Όταν δεν ακροώμαι δεν ακούω τι μου λέει ο άλλος κι έτσι δεν επικοινωνώ σωστά μαζί του. Συνήθως μιλάει κι εγώ σκέφτομαι τι θα του απαντήσω χωρίς να ακροώμαι τι μου λέει. Αυτή είναι μια παθογένεια που υπάρχει στις σχέσεις των μελών της ελληνικής οικογένειας.

Με διαγνωστικά τεστ μπορεί να βρεθεί ποιο είναι το ηγετικό και κατευθυντήριο αυτί του ατόμου που χρειάζεται βοήθεια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί έτσι μπορεί να διαγνωστεί η ιδιαιτερότητα που εμποδίζει τη σωστή ακρόαση. Αυτή έγκειται στην βιολογική κατασκευή κάποιων ατόμων που ακούν με το αριστερό αυτί δλδ το έχουν ως ηγετικό και κατευθυντήριο, με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση και τη μεταφορά των πληροφοριών στον εγκέφαλο. Το αριστερό αυτί είναι πιο αργό στην αποκωδικοποίηση σε σχέση με το δεξί γιατί συνδέεται με το αριστερό παλίνδρομο νεύρο που είναι κατά πολύ μακρύτερο σε σχέση με το δεξί παλίνδρομο νεύρο.

Έτσι η πληροφορία κάνει πολύ μεγαλύτερη διαδρομή και χρειάζεται πολύ περισσότερο χρόνο να φτάσει στον εγκέφαλο. Ένα παιδί λοιπόν που έχει αριστερή ακουστική πλεύριση, έχει βραδύτητα στα αντανακλαστικά και βραδύτητα στην αντίληψη. Όταν βρεθεί σε σχολική αίθουσα κατά την παράδοση του μαθήματος από το δάσκαλο, θα ακούσει την πρώτη πρόταση, η οποία θα πάει στον εγκέφαλο από την μακρινή διαδρομή του αριστερού παλίνδρομου νεύρου και θα γυρίσει πίσω στο αυτί αποκωδικοποιημένη όταν πια ο δάσκαλος θα έχει προχωρήσει στην τρίτη, τέταρτη κλπ πρόταση. Μοιραία το παιδί αυτό θα αποσύρει την ακουστική προσοχή του από την παράδοση του μαθήματος και θα επικεντρωθεί σε ζωγραφιές, κουβέντες με το διπλανό κλπ. αφού χάνει τον ειρμό του λόγου του δασκάλου και τελικά δε βγάζει νόημα στο μάθημα που παραδίδει. Οι δυσκολίες του συνεχίζονται σε κάθε ηλικία ενώ με την κατάλληλη διάγνωση μπορούν να θεραπευθούν.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΚΜΑΘΗΣΗ ΞΕΝΩΝ ΓΛΩΣΣΩΝ
Κάθε γλώσσα έχει το δικό της ακουστικό προνομιούχο διάφραγμα το οποίο σχηματίζεται ενδομήτρια. Εφόσον το άτομο γεννηθεί και μεγαλώσει στο ακουστικό περιβάλλον όπου μιλιέται η γλώσσα κι ακούει τους γονείς του να την μιλούν αλλά και τους άλλους ανθρώπους γύρω του, θα αναπτύξει την ικανότητα να μιλάει τη γλώσσα αυτή.

Η διαφορά στην τονικότητα και στο ακουστικό διάφραγμα των διαφόρων γλωσσών έχει μελετηθεί ότι διαφέρει μεταξύ των νεογνών και του κλάματος τους. Αλλιώς δλδ κλαίνε τα νεογνά στη Γαλλία (σε πιο υψηλούς τόνους, όπως ακούγεται και η γαλλική γλώσσα) κι αλλιώς στην Γερμανία.

Πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν πρόβλημα στην εκμάθηση ξένων γλωσσών γενικά ή μιας συγκεκριμένης γλώσσας, ενώ κάποιοι έχουν αντίθετα μεγάλη ευχέρεια. Ο ηθοποιός Ζεράρ Ντεπαρτιέ αναφέρθηκε κάποτε στην δυσκολία του να μάθει να μιλάει αγγλικά. Του φαινόταν σαν ακατανόητοι και μπερδεμένοι ήχοι κι αυτό γιατί υπάρχει σαφής διαφορά στην προνομιούχο περιοχή των δύο γλωσσών δλδ στα διαφορετικά επίπεδα των hertz όπου εκπέμπουν. Η ελληνική γλώσσα για παράδειγμα έχει προνομιούχο περιοχή κοντά με την ιταλική γλώσσα γιαυτό είναι εύκολο για έναν Έλληνα να μιλήσει ιταλικά και το ίδιο ισχύει για ένα Ιταλό. Οι Ελληνες επιπλέον μπορούν να μιλήσουν με ευχέρεια τα αμερικάνικα κι όχι τα αγγλικά λόγω αυτής της διαφορετικότητας στην τονικότητα. Οι Σερβοι θεωρούνται ο λαός που μπορεί να μιλήσει τις περισσότερες γλώσσες με ευκολία.

Με κατάλληλη θεραπεία σε ακουστικοψυχοφωνολογικό κέντρο, μπορεί κάποιος να δει μεγάλη βελτίωση στην εκμάθηση μιας γλώσσας που τον δυσκολεύει.

Πηγές άρθρου:

1. https://www.youtube.com/watch?v=MYaMRgFoKD8
2. Madaule, Paul. Με Ανοιχτά Αυτιά. Ελληνικά Γράμματα.
3. Tomatis, Alfred. Το Αυτί και η Ζωή. Εκδόσεις Π. Χιωτέλλη.
4. Tomatis, Alfred. Το Αυτί και η Φωνή. Ελληνικά Γράμματα.
5. Tomatis,Alfred. Εννέα Μήνες στον Παράδεισο. Εκδόσεις Ρέω.
6. Tomatis, Alfred. Μαθησιακές Δυσκολίες. Εκδόσεις Ρέω.
7. Tomatis, Alfred. Το Μυστικό των Ξένων Γλωσσών. Εκδόσεις Ρέω.​

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ζωή Σκόρδα - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Είμαι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών: MA in Counseling Psychology with a practicum απο το Βρεττανικό Πανεπιστήμιο: University of Sheffield, UK από όπου αποφοίτησα με διακριση (Distinction).

6932218481

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού