Ο αλκοολισμός στην οικογένεια

Ακρόαση άρθρου......

Το αλκοόλ κατατάσσεται στις κατασταλτικές ψυχοδραστικές ουσίες που σημαίνει ότι αμβλύνει τις λειτουργίες του εγκεφάλου και των άλλων τμημάτων του κεντρικού νευρικού συστήματος. Με απλά λόγια, κάνει το άτομο που καταναλώνει αλκοόλ να ηρεμεί, να καταστέλλεται.

Καθώς, όπως ειπώθηκε παραπάνω, το αλκοόλ αποτελεί ουσία που τροποποιεί το συναίσθημα, μπορεί να καταναλώνεται με τον σκοπό αυτό, προκειμένου δηλαδή, κάποιος να νιώσει ηρεμία και ανακούφιση.

Αν καταναλωθεί σε μεγαλύτερες ποσότητες οδηγεί σε συναισθηματικό μούδιασμα, ακόμα και σε αναισθησία. Έτσι, αποτρέπει το βίωμα επώδυνων συναισθημάτων, όπως της θλίψης, της ενοχής, της ντροπής, του φόβου, της μοναξιάς.

Η κατάχρηση ή/ και η εξάρτηση από το αλκοόλ, ανεξάρτητα από το γιατί κάποιος ξεκίνησε να πίνει, αποτελεί μια αυτονομημένη κατάσταση. Αποκτά ως κατάσταση τη δική της δυναμική και λειτουργία για τη ζωή του ατόμου και της οικογένειάς του.

Για παράδειγμα, κάποιος που καταναλώνει αλκοόλ μπορεί να αρχίσει να νιώθει πιο ήρεμος, με λιγότερο άγχος και φόβο, να εμπιστεύεται περισσότερο τους άλλους, να αισθάνεται μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση κτλ.

Αν στη συνέχεια αυτός ο άνθρωπος μετατρέψει το αλκοόλ σε μέσο για να αυτορρυθμίζεται συναισθηματικά, τότε είναι πιθανό  σταδιακά να χρειάζεται όλο και μεγαλύτερες ποσότητες για να αισθάνεται έτσι.

Και αυτός ο δρόμος που επιλέγει μπορεί να οδηγήσει στον αλκοολισμό. 

Αλκοόλ και Οικογένεια

Στα πλαίσια του οικογενειακού συστήματος, ο αλκοολισμός ενός ή περισσότερων μελών, συνήθως των γονιών, έχει αρνητικές επιδράσεις για ολόκληρη την οικογένεια.

Ιδιαίτερα για τα παιδιά δημιουργείται ένα κλίμα ανασφάλειας και μη προβλεψιμότητας.

Ο παράγοντας που διαφοροποιεί, συνήθως, σχετίζεται με την κατανάλωση ή όχι αλκοόλ από το γονιό που έχει το πρόβλημα.

Τις στιγμές που ειναι νηφάλιος, τα παιδιά μπορεί να νιώθουν πιο ελεύθερα να εκφράζονται συναισθηματικά και να παίρνουν χώρο στο σπίτι. Αυτό, όμως, είναι δυνατό να αλλάξει την επόμενη στιγμή μετά την κατανάλωση αλκοόλ από το γονιό. Εκεί ακόμα και η φυσική τους παρουσία γεννά τη δυσφορία, το θυμό, την ενόχληση, την παραμέληση.

Αυτό το συναισθηματικό «σκωτσέζικο ντουζ» παράγει δυσπιστία, αβεβαιότητα, έλλειψη καλής αυτοεκτίμησης και εμπιστοσύνης στον εαυτό.

Σε πολλές περιπτώσεις τα παιδιά μετατρέπονται σε υπερ -γονείς, αναλαμβάνοντας καθήκοντα και φροντίδες για τους δικούς τους γονείς και τα αδέλφια τους, χάνοντας την ξεγνοιασιά της παιδικότητας.

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι όταν υπάρχει αλκοολισμός, ειδικά χρόνιος, η οικογενειακή ζωή οργανώνεται γύρω από το πρόβλημα και όχι γύρω από τις ανάγκες όλων των μελών της οικογένειας.

Φαίνεται να συμβαίνει το εξής παράδοξο: ενώ οι ενέργειες των μελών αποσκοπούν στον έλεγχο του αλκοολισμού και των συνεπειών του στην οικογένεια, π.χ. καυγάδες για το αν ήπιε πάλι, κρύψιμο των μπουκαλιών, νεκρική ησυχία μην ξυπνήσει κτλ, το αποτέλεσμα τελικά είναι το αντίθετο.

Το πρόβλημα καταλήγει να ορίζει το κλίμα, τις σχέσεις, τη λειτουργία, τη δομή, δηλαδή να  λειτουργεί ως οργανωτής της οικογένειας.

Γνωρίζουμε ότι στην καλή λειτουργικότητα υπάρχει ισορροπία ανάμεσα στην τάση της οικογένειας για ανάπτυξη και στην τάση της για εσωτερική ρύθμιση. Αυτό σημαίνει ότι το σύστημα μιας οικογένειας λειτουργεί καλά γιατί επιτυγχάνεται η σταθερότητα την ίδια ώρα που επιτρέπεται το αναπτυξιακό προχώρημα όλων των μελών.

Αντίθετα, στην οικογένεια με τον αλκοολισμό ανατρέπεται αυτή η ισορροπία και σημασία αποκτά να διατηρείται μια βραχυπρόθεσμη σταθερότητα, π.χ να αποφευχθεί μια σύγκρουση ή ένα μεθύσι, σε βάρος της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης των άλλων μελών της οικογένειας.

Αλκοολισμός και έρευνες

Κλείνοντας, πρέπει  να αναφερθεί ότι οι έρευνες για τη θεραπεία του αλκοολισμού δείχνουν την οικογένεια ως πολύ βοηθητικό παράγοντα. Η οικογένεια αποτελεί τον δέκτη των αρνητικών συνεπειών του αλκοολισμού και ταυτόχρονα ένα σημαντικό μέρος της λύσης του προβλήματος.

Γιατί ενώ νοσεί, την ίδια ώρα έχει και δυνάμεις που μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα αξιοποιήσιμες.

Βιβλιογραφία

1. Steinglass P. (1987). The alcoholic Family. Century Hutchinson Ltd.