Πόσο ελεύθερος νιώθεις;

Ακρόαση άρθρου......

Στη σημερινή εποχή υπάρχουν πολλοί παράγοντες που «φυλακίζουν» το πνεύμα μας, το άγχος της καθημερινότητας, η επικαιρότητα, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής, η τόσο έντονη σύγκριση με τους άλλους…

Κοιτάζεις παντού στα κοινωνικά δίκτυα και βλέπεις ανθρώπους να ποστάρουν χαρούμενες φωτογραφίες, να ζουν την τέλεια ζωή, να ταξιδεύουν… ενώ η δική σου ζωή κάθε άλλο παρά τέλεια μοιάζει και συχνά μένεις να σκρολάρεις με τις ώρες στο ίνσταγκραμ και να αναρωτιέσαι πόσο άδικο είναι αυτό.

Το παραπάνω συναίσθημα είναι αρκετά γνώριμο στην εποχή μας, ονομάζεται «Fomo» (Fear of missing out) και περιγράφει αυτό ακριβώς το άγχος του να παρατηρείς τις φαινομενικά αψεγάδιαστες ζωές των άλλων στο διαδίκτυο και είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες της ανελευθερίας του πνεύματος μας.

Οι αψεγάδιαστες εικόνες του ίνσταγκραμ είναι απλά μια ψευδαίσθηση. Η ζωή δεν είναι αψεγάδιαστη, είναι γεμάτη ατέλειες και εκεί κρύβεται η ομορφιά της.

Δεν μπορούμε να είμαστε διαρκώς χαρούμενοι ούτε έχει νόημα να προσπαθούμε να ελέγξουμε τα πάντα.

Σε μια εποχή που όλοι καλούμαστε να βρούμε την ψευδαίσθηση της ευτυχίας στο έχειν και στην εικόνα, η φωνή των Στωικών έρχεται να μας θυμίσει να παραμείνουμε πιστοί στις ουσιαστικές αρχές που μας προσδιορίζουν, του μοναδικού δρόμου για να νιώσουμε αληθινά ελεύθεροι.

Η ελευθερία, σύμφωνα με το στωικό φιλόσοφο Επίκτητο δεν είναι ούτε νομικό καθεστώς ούτε η δυνατότητα να κυκλοφορούμε ελεύθεροι. Είναι ο πνευματικός προσανατολισμός των ανθρώπων που έχουν ανοσία στην αναστάτωση και την απογοήτευση, επειδή οι επιθυμίες και οι αποφάσεις τους εξαρτώνται από τους ίδιους και δεν αφορούν τίποτα απ’ όσα δεν μπορούν να αποκτήσουν από μόνοι τους.

Προσπαθώντας να τους έχεις όλους ικανοποιημένους

Μπορεί να θεωρείσαι ελεύθερος άνθρωπος αλλά αν για παράδειγμα αγχώνεσαι τόσο πολύ για τη γνώμη των άλλων, που τρέχεις διαρκώς προσπαθώντας να τους έχεις όλους ικανοποιημένους… τότε δεν είσαι πραγματικά ελεύθερος, έτσι δεν είναι;

Ελευθερία σημαίνει να είσαι ο εαυτός σου, να επιλέγεις να πορεύεσαι με βάση τα θέλω σου και να σκέφτεσαι κριτικά όσα συμβαίνουν γύρω σου, να μη σε νοιάζει η γνώμη των άλλων.

«Όποιος θέλει να είναι ελεύθερος, δεν πρέπει να επιθυμεί ή να αποφεύγει κάτι που εξαρτάται από τους άλλους, αλλά να περιοριστεί μόνο σε εκείνα στα οποία έχει τον απόλυτο έλεγχο».
Σύμφωνα με τον Επίκτητο, μπορούμε να είμαστε εξωτερικά ελεύθεροι και εσωτερικά δούλοι.

Αντιστρόφως, θα μπορούσαμε να είμαστε κυριολεκτικά φυλακισμένοι, αλλά εσωτερικά απαλλαγμένοι από την απογοήτευση και τη δυσαρμονία, άρα στην πραγματικότητα τόσο ελεύθεροι, ώστε να είμαστε υπεύθυνοι για την ευημερία μας και να μας λείπουν ελάχιστα ή και τίποτα που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε μόνοι μας.

Ο Επίκτητος μιλά για τη σημασία της ελευθερίας γνωρίζοντας από πρώτο χέρι πώς είναι να ζει κανείς χωρίς αυτή. Γεννήθηκε δούλος την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, δούλος ακόμα και το όνομά του το αντιπροσώπευε την ανελευθερία του (σημαίνει «αποκτηθείς»). Υπήρξε δούλος στην υπηρεσία του Επαφρόδιτου, ενός ισχυρού άνδρα στη Ρώμη του Νέρωνα.

Άρχισε να μιλά δημόσια και να διδάσκει την αξία της ελευθερίας, ήταν πολλά χρόνια μετά την απελευθέρωση του. Όμως, η εμπειρία της δουλείας άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της σε όλη τη φιλοσοφία του. Ασπάστηκε τη στωική φιλοσοφία και τα διδάγματά του είναι επίκαιρα μέχρι και σήμερα.

Πραγματικά η ζωή είναι απρόβλεπτη και δεν έχουμε κανέναν απολύτως έλεγχο σε αυτή, όμως μπορούμε να ελέγξουμε το πώς θα αντιδράσουμε σε όσα μας συμβαίνουν και εκεί κρύβεται το μυστικό της φιλοσοφίας του Επίκτητου.

Όλοι μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι, αρκεί να μάθουμε να προσδίδουμε ύψιστη αξία σε ό,τι μπορούμε να ελέγξουμε (τα κίνητρά μας και τις αντιδράσεις μας), να αντιμετωπίζουμε με ψυχραιμία ό,τι δεν μπορούμε να ελέγξουμε, και να αναζητούμε ευκαιρίες να κάνουμε το καλό και να είμαστε καλά παρά την κακοτυχία μας ή τα όσα μας συμβαίνουν ως συνέπεια των πράξεων άλλων ανθρώπων.

Το βιβλίο Επίκτητος – Ο δρόμος για την ελευθερία συστήνει τον στωικισμό, επιμένει ότι όλα όσα είναι στ’ αλήθεια δικά μας είναι εκ φύσεως ελεύθερα, απρόσκοπτα και αβίαστα και βήμα βήμα μας καθοδηγεί ώστε να ξεκλειδώσουμε τον πραγματικό εαυτό μας και να διεκδικήσουμε τη ζωή που μας αξίζει πραγματικά.

Κυκλοφορεί σε όλα τα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Διόπτρα και στο www.dioptra.gr.