Η επίδραση της αδελφικής σχέσης στις μετέπειτα συντροφικές σχέσεις

Ακρόαση άρθρου......

Η διαμόρφωση της ποιότητας των συντροφικών σχέσεων που δημιουργούμε, συνδέεται με το είδος της σχέσης που είχαμε με τους γονείς μας, αλλά και με το είδος της σχέσης των γονιών μας μεταξύ τους. 

Η αντανάκλαση των αδερφικών σχέσεων στις ενήλικες σχέσεις ζευγαριού

Στο άρθρο αυτό εξετάζεται πώς επιδρούν οι αδελφικές σχέσεις στις ενήλικες σχέσεις ζευγαριού. Πώς, δηλαδή, η σχέση που κάποιος είχε με τα αδέλφια του κατά την παιδική ηλικία μπορεί να τροφοδοτεί με στοιχεία και ποιότητες τις συντροφικές σχέσεις στην ενήλικη ζωή του.

Στην κλινική εργασία μοιάζει να μην έχει δοθεί τόση προσοχή σε αυτή τη σύνδεση όση στην πολύ -μελετημένη επίδραση της σχέσης με τα γονικά πρόσωπα. 

Αναμφισβήτητα, ο ψυχοθεραπευτής στην ψυχοθεραπεία ζευγαριών έχει να κερδίσει πολλούς βαθμούς κατανόησης, εφόσον διερευνήσει την ιστορία της σχέσης του κάθε μέλους του ζευγαριού με τα αδέλφια του. 

Ακόμα και όταν κάποιος είναι μοναχοπαίδι, ως στοιχείο διαθέτει πολύτιμες και αξιοποιήσιμες πληροφορίες που φωτίζουν τη συντροφική διαλεκτική.

Η επιρροή των αδελφών μεταξύ τους είναι πολύ σημαντική, αφού πολύ συχνά τα παιδιά περνούν περισσότερο χρόνο με τα αδέλφια τους παρά με τους γονείς τους. Η αδελφική σχέση επηρεάζει στη διαμόρφωση της αυτοεικόνας και αποτελεί πεδίο ευκαιριών για αμοιβαία μάθηση. Τα αδέλφια διδάσκουν το ένα το άλλο έμμεσα και άμεσα. Είναι μέσα από αυτή τη σχέση που έρχονται σε επαφή με την έννοια της ομάδας, του μοιράσματος και της δικαιοσύνης.

Η πολυπλοκότητα του ζητήματος

Βέβαια, το πώς το είδος της πρώιμης αδελφικής σχέσης επιδρά στο είδος της συντροφικής σχέσης στην ενήλικη φάση ζωής μοιάζει με πολύπλοκο ζήτημα. Οι Judith Lasky και Susan Mulliken (1988) αναφέρουν ότι οι λειτουργικές, υγιείς αδελφικές σχέσεις επιτρέπουν την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης και της ικανότητας της αυθεντικής επικοινωνίας με τον άλλο. Αυτό βοηθάει στη δημιουργία ενήλικων συντροφικών σχέσεων που έχουν οικειότητα και το συναισθηματικό μοίρασμα δεν είναι απειλή αλλά προχώρημα για τη σχέση και τον καθένα προσωπικά.

Οι συγκρουσιακές αδελφικές σχέσεις που δεν έχουν επεξεργαστεί και λυθεί στην ενήλικη ζωή, φαίνεται να επαναλαμβάνονται, σχεδόν καταναγκαστικά, στις ερωτικές σχέσεις αργότερα. 

Παγιωμένοι ρόλοι και άκαμπτα μοτίβα συνδιαλλαγής μεταξύ των αδελφών μπορεί να μεταβιβάζονται, συνήθως όχι με συνειδητό τρόπο, στις σχέσεις ζευγαριών.

Αν ο ένας από το ζευγάρι στη σχέση με ένα ή με όλα τα αδέλφια του είχε εγκλωβιστεί σε συγκεκριμένο ρόλο, για παράδειγμα σωτήρα, υπεργονιού, συντρόφου, βασανιστή, ανταγωνιστή, εκπροσώπου κ.α., θα «περιμένει» ασυνείδητα να βιώσει την ίδια, οικεία συνθήκη στη συντροφική σχέση αργότερα.

Ο Robin Skynner (1980) πρώτος περιέγραψε την έννοια της μεταβίβασης από τον ένα σύντροφο στο άλλο, μια έννοια γνωστή από την ψυχαναλυτική θεωρία. Η μεταβίβαση παραδοσιακά αναφέρεται στα ασυνείδητα συναισθήματα που προβάλει ο θεραπευόμενος στον ψυχοθεραπευτή του και αφορούν στα πρωταρχικά και σημαντικά πρόσωπα της ζωής του.

Ιδιαίτερα, όταν η πρώιμη αδελφική σχέση είχε ένταση και συγκρουσιακό χαρακτήρα, στοιχεία του συντρόφου, όπως ο τόνος της φωνής, μια συνήθεια, ένα κύριο χαρακτηριστικό της προσωπικότητάς του, μπορεί ασυνείδητα να «θυμίζουν» τον αδελφό και τη σχέση. Έτσι, αναπαράγεται στο ζευγάρι μια έντονη αλληλεπίδραση με ρόλους, συμπεριφορές και συναισθήματα που πυροδοτείται από παρελθοντικές ανεπεξέργαστες αδελφικές σχέσεις.

Ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα επιρροής των αδερφικών σχέσεων στη σχέση του ζευγαριού

Ένα κλινικό παράδειγμα (με εντελώς αλλοιωμένα στοιχεία, για να μην αναγνωρίζεται): ο άντρας του ζευγαριού θυμώνει με τη σύντροφό του και νιώθει πιεσμένος, γιατί χρειάζεται εκείνος να φροντίζει και να ελέγχει για την ορθή λειτουργία των πραγμάτων στο σπίτι τους και στη ζωή τους. Εκείνη, εύκολα αποδέχεται το ρόλο της αδύναμης που χρειάζεται προστασία.

Μέσα από την ψυχοθεραπευτική διαδικασία, συνδέεται το pattern αλληλαντίδρασης του ζευγαριού με μια καθοριστική εμπειρία που είχε ο άντρας με τον αδελφό του. Κατά την εφηβική ηλικία και κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής δραστηριότητας, την πρωτοβουλία της οποίας πήρε ο άντρας του ζευγαριού μας, ο μικρότερος αδελφός του τραυματίζεται σοβαρά και έκτοτε αποκτάει κινητικά και νοητικά προβλήματα.

Ο μεγαλύτερος αδελφός νιώθει υπεύθυνος για όλο αυτό και ποτέ δεν επεξεργάζεται τις βαθιές και αφόρητες ενοχές του.

Γίνεται γονιός για τον αδελφό του, φροντίζοντας τον σχεδόν ψυχαναγκαστικά και δεν αναγνωρίζει το θυμό που νιώθει μέσα σε αυτόν τον ρόλο. Στην ενήλικη συντροφική του σχέση μπαίνει με ενοχές να αναλάβει την «αδύναμη» σύντροφό του και ταυτόχρονα θυμώνει μαζί της. Στοιχεία της συντρόφου του που εκπέμπουν αδυναμία και ευαλωτότητα, πυροδοτούν τον εσωτερικευμένο ρόλο του άντρα από τη σχέση με τον αδελφό του. 

Η μη επεξεργασία των ενοχών του τον οδηγεί ασυνείδητα να «φροντίσει» τη σύντροφό του με έναν τρόπο που δεν αντιστοιχεί, ως αδύναμη και προβληματική.

Κλείνοντας, είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το βίωμα της αδελφικής σχέσης δεν είναι απαραίτητα πιο καθοριστικό για τις μελλοντικές συντροφικές σχέσεις από ό,τι η σχέση με τους γονείς. Όμως, μπορεί να είναι σημαντικά επιδραστικό και ο ψυχοθεραπευτής έχει να το αξιολογεί με τέτοιο τρόπο ώστε να βοηθάει τους θεραπευόμενους στην κατανόηση του τρόπου που σχετίζονται.

Βιβλιογραφία

1. Ludlam, M., & Nyberg, V. (2007). Couple attachments. London: Karnac.