Δικαστική Πραγματογνωμοσύνη

Ακρόαση άρθρου......

Ο Ψυχολόγος ως πραγματογνώμονας ή τεχνικός σύμβουλος αξιολογεί την υπευθυνότητα και την ικανότητα για καταλογισμό σε ποινικά ζητήματα ενώ σε αστικά εξετάζεται η ικανότητα για δικαιοπραξία. Επιπλέον μπορεί ο πραγματογνώμονας να προβεί σε μία ανάλυση της προσωπικότητας του δράστη και να κρίνει την μελλοντική του συμπεριφορά και πρόγνωση, επαγγελματική και κοινωνική επανένταξη.

Παρακάτω θα αναφερθούν ενδεικτικά εργαλεία τα οποία βοηθούν στην σύνταξη της πραγματογνωμοσύνης τόσο για αστικές ή ποινικές υποθέσεις.  

Μία πραγματογνωμοσύνη πρέπει να είναι πλήρης και αντικειμενική, αποδεικτική και αξιόπιστη, να συντάσσεται μετά από λεπτομερή κλινική ή Νευροψυχολογική εξέταση του ατόμου, να περιέχει το ιστορικό και όπου χρειάζεται εργαστηριακές εξετάσεις και διαγνωστικές δοκιμασίες που αποδεικνύουν τα στοιχεία που παρατίθενται και αναλύονται. Επίσης χρειάζεται να συμπεριλαμβάνονται τα διαγνωστικά κριτήρια της διαταραχής και προσωπικό ιστορικό προηγούμενης παραβατικής συμπεριφοράς, νοσηλείας ή φαρμακευτικής αγωγής. Τέλος η έκθεση πρέπει να απαντά στα ερωτήματα που έχουν τεθεί αναφέροντας την αιτιολογική σχέση της ψυχικής διαταραχής με την υπόθεση. 

Η πραγματογνωμοσύνη μπορεί να αφορά και υποθέσεις αστικού δικαίου όπως διαχείριση περιουσίας ή διαθήκη, ασφαλιστικές διεκδικήσεις και υποθέσεις αποζημιώσεων. Ακολουθείται η ίδια διαδικασία με τις ποινικές υποθέσεις αλλά βασίζεται στην εκτίμηση των νοητικών λειτουργιών μέσω νευροψυχολογικού ελέγχου και νευροαπεικονιστικών μεθόδων. Κάποια παραδείγματα περιλαμβάνουν Νόσο Alzheimer’s, ανοϊκά και νευροεκφυλιστικά σύνδρομα και σωματικές νόσους. 

Συχνή είναι επίσης και η γνωμάτευση γύρω από θέματα αστικής ή ποινικής φύσεως όπως παρένθετης μητέρας, οικογενειακές συγκρούσεις/ διαζύγια, κηδεμονία ανήλικων τέκνων, πράξεις υιοθεσίας, ηθική και ψυχολογική βλάβη.

Το Ποινικό Δίκαιο περιλαμβάνει τους νόμους που προβλέπουν την επιβολή κυρώσεων για πράξεις που τους παραβαίνουν. Σε περιπτώσεις όπου υπάρχει υποψία ψυχικής διαταραχής σε άτομα που εμπλέκονται σε πράξεις που παραβαίνουν τους νόμους προκειμένου να διευκολυνθεί η δικαστική διεργασία ορίζεται ψυχιατρική πραγματογνωμοσύνη. Ο πραγματογνώμονας καλείται να εξετάσει την ικανότητα του κατηγορούμενου για καταλογισμό (πλήρη ή μερικό) και για τον έλεγχο του εαυτού (αυτορρύθμιση) απέναντι στις πράξεις του. Επιπλέον αξιολογείται ο βαθμός της συνέπειας της ψυχικής διαταραχής προκειμένου να αποφευχθεί η συσσώρευση ψυχικά ασθενών στα δημόσια νοσοκομεία.

Για να καταλογιστεί μία άδικη πράξη σε έναν κατηγορούμενο θα πρέπει:
1. Να είναι άνω των 12 ετών
2. Να συντρέχει είτε δόλος είτε αμέλεια. Ως δόλος ορίζεται η επιδίωξη ή αποδοχή να παραχθούν περιστατικά που οδηγούν σε αξιόποινη πράξη. Ενώ ως αμέλεια ορίζεται η μη επίδειξη της πρέπουσας προσοχής ώστε να αποφευχθεί η πράξη.
3. Να μην συντρέχει διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών ή της συνείδησης του δράστη σε βαθμό που να μην μπορεί «να αντιληφθεί το άδικο της πράξης του ή να ενεργήσει σύμφωνα με την αντίληψη για το άδικο αυτό». 

Ο ανακριτής με τη σύμφωνη γνώμη του εισαγγελέα διατάσσει την διενέργεια και αναθέτει από τον κατάλογο τον ειδικό επιστήμονα ο οποίος διενεργεί την Ψυχιατρική Πραγματογνωμοσύνη.

Ο επιστήμονας ο οποίος συμπεριλαμβάνεται στις λίστες των Πραγματογνωμόνων μπορεί να διατελέσει και ως Τεχνικός Σύμβουλος σε υποθέσεις που έχουν αναφερθεί παραπάνω. Διορίζεται σύμφωνα με το άρθρο 204 ΚΠΔ και δικαιούται να παρίσταται στις εργασίες των πραγματογνωμόνων, να λαμβάνει υπόψη του τα έγγραφα που μπορούν εκείνοι να έχουν και να ζητά πληροφορίες. Επίσης, αφού λάβει αντίγραφα της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης (αρ. 207 ΚΠΔ) συντάσσει χωριστή έκθεση, η οποία περιλαμβάνει και τις παρατηρήσεις για την πραγματογνωμοσύνη. Στην έκθεση του τεχνικού συμβούλου θα πρέπει να διατυπώνονται οι παρατηρήσεις με επιστημονική επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση και τα συμπεράσματα που μπορούν να είναι διαφορετικά από εκείνα της έκθεσης πραγματογνωμοσύνης.

Στην Ελλάδα υπάρχει σημαντική απουσία δομημένης εκπαίδευσης και οι επαγγελματίες υγείας αλλά και οι δικαστικοί λειτουργεί δεν είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι πολλές φορές για την αντιμετώπιση ανάλογων εγκλημάτων.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Dr Αναστασία (Τέσσα) Χριστοδούλου - Ψυχολόγος

Dr Αναστασία (Τέσσα) Χριστοδούλου: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Κλινική και Δικαστική Ψυχολόγος -Νευροψυχολόγος. Διδάκτωρ Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στην Ιατρική. 
Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεύτρια.

2310286919

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού