Irving Janis (1918-1990)

Ακρόαση άρθρου......

Αμερικανός ψυχολόγος ο οποίος προσδιόρισε το ψυχολογικό φαινόμενο της ομαδικής σκέψης (groupthink).

Προσωπική ζωή
Γεννήθηκε στις 26 Μαΐου του 1918 στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης. Το 1939 αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Σικάγο και συνέχισε τις μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, όπου ήρθε σε επαφή με τον τομέα της κοινωνικής ψυχολογίας παρακολουθώντας ένα σεμινάριο του Otto Klineberg.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, γνώρισε τη φοιτήτρια Marjorie Graham με την οποία αργότερα παντρεύτηκε και απέκτησε μαζί της δύο κόρες. Πέθανε από καρκίνο στους πνεύμονες στις 15 Νοεμβρίου του 1990 στη Σάντα Ρόζα της Καλιφόρνια.

Επαγγελματική σταδιοδρομία του Irvin Janis

Κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, στρατολογήθηκε από το Τμήμα Πολέμου όπου συνεργάστηκε στενά με τους Samuel Stouffer και Carl Hovland, πραγματοποιώντας έρευνες και πειράματα πεδίου με σκοπό τη μελέτη των παραγόντων που καθορίζουν τη στρατιωτική ηθική.

Το 1947 ξεκίνησε να εργάζεται ως καθηγητής ψυχολογίας στο Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Γέιλ, όπου και παρέμεινε για σαράντα, περίπου, χρόνια. Κατά την πρώτη του χρονιά εκεί, συνεργάστηκε στενά με την ερευνητική ομάδα του Carl Hovland και συμμετείχε στο σχεδιασμό αρκετών πρώιμων πειραμάτων σχετικά με την αλλαγή της συμπεριφοράς.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, άρχισε να ασχολείται ερευνητικά με τη διαχείριση του ψυχολογικού στρες και παρουσίασε ένα μοντέλο λήψης αποφάσεων το οποίο περιγράφει πώς οι άνθρωποι κάνουν τις επιλογές τους υπό πίεση.

Κατά τη διάρκεια της πολύχρονης επαγγελματικής του πορείας, έγραψε πολυάριθμα βιβλία και έλαβε αρκετές επαγγελματικές διακρίσεις, όπως το Βραβείο Διακεκριμένης Επιστημονικής Προσφοράς από την Αμερικανική Ένωση Ψυχολογίας το 1981 και το Βραβείο Διακεκριμένου Επιστήμονα της Χρονιάς για το 1991 από την Ένωση Πειραματικής Ψυχολογίας. Αποσύρθηκε από το Γέιλ το 1985 και την επόμενη χρονιά του απονεμήθηκε ο τίτλος Επίτιμου Καθηγητή Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια. 

Συμβολή του Irvin Janis στην ψυχολογία

Σύμφωνα με τον Janis, το ψυχολογικό φαινόμενο της ομαδικής σκέψης (groupthink) αποτελεί έναν τρόπο σκέψης τον οποίο υιοθετούν τα μέλη μιας ομάδας όταν η επιθυμία της συναίνεσης γίνεται τόσο έντονη εντός της ομάδας ώστε εγκαταλείπεται η ρεαλιστική εκτίμηση εναλλακτικών τρόπων δράσης. Προσπάθησε, ακόμη, να προσδιορίσει τις αιτίες που οδηγούν ομάδες αποτελούμενες από έξυπνους ανθρώπους να λαμβάνουν επιζήμιες αποφάσεις και εντόπισε οκτώ διαρθρωτικές συνθήκες που οδηγούν στην εκδήλωση του φαινομένου:

1. Η ομάδα έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι άτρωτη. Τα μέλη της ομάδας αγνοούν τους προφανείς κινδύνους, παίρνουν ακραία ρίσκα και είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα.

2. Η ομάδα παρουσιάζει τάση συλλογικού εξορθολογισμού. Τα μέλη της ομάδας εκλογικεύουν τις προειδοποιήσεις που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν το θεωρητικό της πλαίσιο.

3. Η ομάδα έχει την ψευδαίσθηση ότι διαθέτει εγγενή ηθική. Τα μέλη της ομάδας θεωρούν ότι οι αποφάσεις τους είναι ηθικά ορθές και αγνοούν τις ηθικές συνέπειες των επιλογών τους.

4. Η ομάδα παρουσιάζει τάση δημιουργίας υπερβολικών στερεοτύπων. Τα μέλη της ομάδας κατασκευάζουν αρνητικά στερεότυπα για τα μέλη αντίπαλων ομάδων.

5. Η ομάδα ασκεί πίεση για τη συμπόρευση με τις πεποιθήσεις αυτής. Τα μέλη της ομάδας πιέζουν οποιοδήποτε άλλο μέλος εκφράζει απόψεις που δε συνάδουν με αυτές της ομάδας να συμμορφωθεί με το θεωρητικό πλαίσιο αυτής.

6. Η ομάδα παρουσιάζει ροπή αυτολογοκρισίας. Τα μέλη της ομάδας τείνουν να εξαλείφουν όσες προσωπικές τους απόψεις διαφοροποιούνται από τις ομαδικές επικρατούσες πεποιθήσεις.

7. Η ομάδα διαθέτει την ψευδαίσθηση της ομοφωνίας. Καθώς η σιωπή θεωρείται σημάδι συναίνεσης, τα μέλη της ομάδας αντιλαμβάνονται λανθασμένα ότι όλοι είναι σύμφωνοι με τις αποφάσεις της ομάδας.

8. Η ομάδα διαθέτει αυτόκλητους φρουρούς σκέψης. Ορισμένα μέλη αναλαμβάνουν το ρόλο να προστατεύουν την ομάδα από αρνητικά ερεθίσματα και πληροφορίες που ενδέχεται να βλάψουν τη θεωρητική συνοχή της.


Βιβλία

• Psychological stress; psychoanalytic and behavioral studies of surgical patients (1958)
• Personality and persuasibility (1959)
• Personality: dynamics, development, and assessment (1969)
• Victims of groupthink; a psychological study of foreign-policy decisions and fiascoes (1972)
• Decision making: a psychological analysis of conflict, choice, and commitment (με τον L. Mann, 1977)
• Stress, attitudes, and decisions: selected papers (1982)
• Crucial decisions: leadership in policymaking and crisis management (1989)

Πηγές άρθρου

• Victims of groupthink; a psychological study of foreign-policy decisions and fiascoes (1972)
• Decision making: a psychological analysis of conflict, choice, and commitment (με τον L. Mann, 1977)