Συνέντευξη με την Ψυχολόγο Σύλβα Σαραφίδου

Ακρόαση άρθρου......

1. Πείτε μας λίγα λόγια για εσάς......

Έχω σπουδάσει στο Deree Ψυχολογία και Ιστορία Τέχνης, και τώρα ολοκληρώνω το Msc στις Νευροεπιστήμες στο King’s College και την εκπαίδευση στην Συνθετική Θεραπεία στο Athens Synthesis Center. Παράλληλα ασχολούμαι με τις τέχνες, και από εκπαιδευτική άποψη και ως χόμπι, καθώς τις χρησιμοποιώ στην δουλειά μου.

2. Τι ψυχοθεραπευτική προσέγγιση ακολουθείτε στη δουλειά σας?

Ακολουθώ την Συνθετική Θεραπεία και την Εκφραστική Θεραπεία (που ουσιαστικά χρησιμοποιεί όλες τις τέχνες- κάτι σαν συνθετική θεραπεία τεχνών).

Αυτό σημαίνει πως με προσωποκεντρικό γνώμονα αντλώ στοιχεία από αρκετές προσεγγίσεις (ιδίως των Θεραπειών Τέχνης, της Γνωσιακής- Συμπεριφοριστικής και της Ροτζεριανής θεραπείας), ανάλογα τις ανάγκες και τις προτιμήσεις του ατόμου με το οποίο συνεργάζομαι. 

3. Μιλήστε μας λίγο γι αυτή την προσέγγιση. Για ποιο λόγο την επιλέξατε? Ποια είναι τα σημαντικά σημεία αυτής?

Η Συνθετική Θεραπεία είναι προσωποκεντρική. Το κάθε άτομο που έρχεται στην θεραπεία έχει διαφορετικές ανάγκες, διαφορετικά ζητήματα, διαφορετικές προτιμήσεις, διαφορετικά γούστα. Η Συνθετική προτείνει στους θεραπευτές να είναι ανοιχτεί στην ατομικότητα των ατόμων και να συνθέτουν εξατομικευμένες θεραπείες, ειδικά για τον καθένα. Για παράδειγμα, κάποιος με ζητήματα άγχους και πανικού μπορεί να χρειάζεται μια πιο κατευθυντική προσέγγιση, όπως το CBT, ενώ σε κάποιον που ενδιαφέρεται για αυτογνωσία μπορεί να ταιριάζει μια πιο ψυχοδυναμική ματιά.

Η Συνθετική Θεραπεία επιτρέπει στον θεραπευτή να μην αποκλείει τον εαυτό του από δυνατότητες, και κυρίως να ακούει το άτομο και να δουλεύει όχι βάση τυποποιημένης διαδικασίας, μα με σκοπό να καλύψει το εκάστοτε άτομο.
Αντίστοιχα και η Εκφραστική Θεραπεία, δεν περιορίζεται στην χρήση μιας τέχνης, μα αντλεί από όλες ώστε να προσφέρει στο άτομο μια προσωπική εμπειρία. Η εξατομίκευση της θεραπείας είναι το κλειδί!

4. Ποια είναι η κατάσταση της ψυχοθεραπείας σήμερα στην Ελλάδα? Υπάρχει ακόμη το "στίγμα" ή οι άνθρωποι απευθύνονται άφοβα στους ειδικούς?

Σίγουρα το στίγμα υπάρχει, και μάλιστα έντονα. Κυρίως έχω παρατηρήσει πως διανύουμε μια εποχή που όχι τόσο φοβόμαστε, μα παρεξηγούμε την ψυχική ασθένεια, και την ψυχοθεραπεία. Από την μία, υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν ότι μόνο ο ‘τρελός’ θα πάει σε θεραπεία, και πως κάτι τέτοιο είναι ντροπή, και αυτό συζητάτε ως κουτσομπολιό- αυτοί κατά κύριο λόγο θα είναι άτομα σχετικά μεγαλύτερης ηλικίας (αν και όχι αποκλειστικά δυστυχώς).

Από την άλλη όμως, υπάρχουν και όσοι εξιδανικεύουν την τόσο την ψυχική νόσο όσο και την ψυχοθεραπεία: για παράδειγμα, έφηβοι ή νέοι ενήλικες που θεωρούν ότι κάθε λύπη είναι ‘κατάθλιψη’, κάθε αρνητικό γεγονός ‘τραυματικό’ και κάθε αϋπνία χρειάζεται ηρεμιστικό. Ιδίως μέσα από πρότυπα (π.χ. Kurt Cobain), η ψυχική νόσος γίνεται κάτι cool (και σχεδόν επιθυμητό) για μερικούς. Έχω παρατηρήσει πως ναι μεν οι άνθρωποι είναι ανοιχτοί στο να αναφέρουν πως έχουν κάποιο ζήτημα, μα δεν είναι συχνά έτοιμοι να δεσμευτούν σε θεραπεία για να το προσπεράσουν.

5. Τι θα λέγατε σε κάποιον που διστάζει να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία?

Θα ρωτούσα γιατί το επιθυμεί, και ταυτόχρονα γιατί διστάζει. Δεν ταιριάζει σε όλους τους ανθρώπους και σε όλες τις φάσεις ζωής η θεραπεία, παρότι μπορεί να βοηθά. Και μόνο όταν το άτομο κάνει το πρώτο βήμα, πάψει να διστάζει και μπει στην διαδικασία μπορεί να οδηγηθεί σε αλλαγή μέσω διαδικασίας θεραπείας.

6. Πείτε μας λίγα λόγια για την ατμόσφαιρα της 1ης συνεδρίας με νέους ασθενείς/πελάτες.

Ανάλογα. Κάποιοι τείνουν να είναι κλειστοί και διστακτικοί, άλλοι βιάζονται να τα πούνε όλα, και άλλοι βιάζονται να δείξουν πόσο ‘δεν έχουν ανάγκη την θεραπεία’ (ειδικά ο κλινικός πληθυσμός που έχει παραπεμφθεί από συγγενικό πρόσωπο). Σίγουρα υπάρχει μια σχετική αμηχανία απέναντι σε μια άγνωστη για το άτομο κατάσταση, όμως αυτή διασπάται (εν μέρη τουλάχιστον) μέχρι το τέλος της συνεδρίας. Η πρώτη συνεδρία είναι ο θεμέλιος λίθος της θεραπευτικής σχέσης. Όταν τα άτομα παίρνουν μια πρώτη ιδέα για ετούτη την σχέση και έστω για ένα λεπτό χαλαρώσουν ή χαμογελάσουν, τότε η ατμόσφαιρα αλλάζει!

7. Μπορείτε να αναφέρετε κάποιο πολύ ιδιαίτερο ή παράξενο περιστατικό που συνέβη στη δουλειά σας?

Είχα συνεργαστεί πριν κάποιο καιρό με ένα άτομο που έπασχε από πολυεστιακή λευκοεγκεφαλοπάθεια, μίας μορφής λοίμωξης του εγκεφάλου, αρκετά σπάνια, που προσβάλει ολόκληρο τον εγκέφαλο σταδιακά. Όταν γνώρισα το άτομο δεν είχε σχεδόν καμία επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον (ούτε βλεματική επαφή δεν μπορούσε να διατηρήσει).

Ήταν ένα πολύ ιδιαίτερο περιστατικό! Στην πορεία, καταφέραμε να αποκτήσουμε επαφή, πρακτική και σε συναισθηματικό επίπεδο αρκετές φορές, κάποιες μάλιστα με κανονικό διάλογο (σύντομο βέβαια). Μου είχε κάνει εντύπωση η δύναμη της ανθρώπινης διάδρασης- τα αποτελέσματα που μπορεί να έχουν τα πιο απλά και βασικά στοιχεία στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής του ατόμου. Αυτό το περιστατικό έμοιαζε να αποκαλύπτει την ουσία της κάθε τύπου θεραπείας: ένα βλέμμα κατανόησης, μια στιγμή κρατήματος του χεριού, μπορούν να αποβούν τα πιο χρήσιμα θεραπευτικά εργαλεία!

8. Ποιοι είναι οι συχνότεροι λόγοι για τους οποίους σας επισκέπτεται κάποιος?

Ασχολούμαι κατά κύριο λόγο με τον κλινικό πληθυσμό, με νευροψυχιατρικές παθήσεις. Από αυτό το εύρος κυρίως οι συγγενείς ατόμων με άνοια ή παρόμοιες νευρολογικές παθήσεις ζητούν είτε μια κατεύθυνση για τους ίδιους, είτε συνεδρίες για τον πάσχοντα. Τα άτομα με άνοια δυστυχώς αυξάνονται διαρκώς, καθώς το προσδόκιμο ζωής μεγαλώνει! Εκτός αυτού, θα έλεγα ότι το κομμάτι του άγχους είναι ο συχνότερος λόγος: γενικευμένη διαταραχή, κρίσεις πανικού κλπ.

9. Επιγραμματικά, τι θα προτείνατε σε κάποιον που βιώνει πολύ άγχος στην καθημερινότητα του?

Αρχικά να κάνει κάποιες δραστηριότητες (ότι ταιριάζει στον καθένα) όπως γυμναστική, να έχει καλή διατροφή, να έχει κάποια ώρα χαλάρωσης στο καθημερινό του πρόγραμμα, ή και να κάνει κάποια δραστηριότητα χαλάρωσης μέσα στην μέρα/ εβδομάδα (π.χ. διάβασμα λογοτεχνίας, yoga). Βοηθά αν κανείς το μοιράζεται, για να αντιληφθεί ότι όλοι σε ένα βαθμό έχουμε άγχος, χωρίς να το αναλύει υπερβολικά βέβαια.

Επίσης εάν το άγχος πηγάζει από κάπου, να λυθεί η πηγή του προβλήματος (π.χ ένας φοιτητής που καθυστερεί να παραδώσει μια εργασία, εάν την ολοκληρώσει μπορεί κάπως να χαλαρώσει). Τέλος, και πιο σημαντικό, θα πρότεινα να αλλάξει κανείς την στάση του απέναντι στο άγχος. Το να αυτοχαρακτηρίζεται κανείς ως ‘αγχωμένος’ δεν βοηθά, ενώ εάν προσπαθήσει να χαλαρώσει και να χαμογελάσει (/γελάσει με αυτό), έστω και τεχνητά στην αρχή, στην πορεία θα νιώσει καλύτερα. Όχι ‘είμαι αγχωμένος’, αλλά ‘έχω κάποια αγχωτικά αισθήματα και σκέψεις’, τα οποία μπορεί και κάποιος να χρησιμοποιήσει ως κίνητρο (εφόσον τα μετριάσει).

Δείτε όλα τα άρθρα της Επιστημονικής Συνεργάτιδας στο psychology.gr: Αρθρογραφία Σύλβα Σαραφίδου