Η δύναμη της πραότητας ως τρόπος διαφύλαξης της ψυχικής μας υγείας

Ακρόαση άρθρου......

Όταν οι αντοχές δοκιμάζονται και το άγχος μας κυριεύει – πέρα από τις συνηθισμένες πρακτικές που προτείνονται – η παρουσία της πραότητας στο νου και την ψυχή συμβάλλει στην ψυχική μας ανάταση. Η λέξη μας είναι γνωστή από χριστιανικά διδάγματα και ηθικές θεωρίες.

Η παρουσία της πλημμυρίζει τον άνθρωπο με πολλά και μεγάλα οφέλη. Είναι αλήθεια, ωστόσο, ότι στις μέρες μας πολλές αρετές σχετικές με την πραότητα, όπως η ηρεμία, η γενναιοδωρία, η ευσπλαχνία έχουν απολέσει το δυναμικό τους νόημα, και τείνουν να χαρακτηρίζουν περισσότερο τους απλούς ανθρώπους παρά τους ισχυρούς και δυναμικούς τύπους, που αποτελούν πρότυπο προς μίμηση.

Τα πράγματα, όμως, δεν είναι έτσι όπως δείχνουν με μια πρώτη ματιά, διότι εκείνο που συχνά επιβεβαιώνεται είναι, πως σε όσες περισσότερες αρετές ασκείται ο άνθρωπος τόση περισσότερη ειρήνη και  ισορροπία βιώνει.   

Η επιλογή της αρετής της πραότητας έγινε με σκοπό να προβληθεί η σημασία που της αξίζει,  και να σημειωθούν παράλληλα τα πρακτικά της οφέλη στις κοινωνικές επαφές και στην ψυχική μας κατάσταση.

Δεν είναι λίγοι σήμερα οι «θυμωμένοι» άνθρωποι που αντιμετωπίζουν δυσκολίες τόσο με προσωπικά τους  ζητήματα, όσο και με τη γενικότερη κατάσταση που βιώνει η χώρα. Παραμένοντας, όμως, προσκολλημένοι, στο θυμό τους δεν ξεπερνούν το πρόβλημα, αλλά διογκώνουν την ισχύ του.

Λύση μπορεί να υπάρξει, εφόσον αυτοί πάρουν την απόφαση να ασκηθούν στην αρετή εκείνη που θα τους απεγκλωβίσει από την οργή, που θα τους δείξει το δρόμο να αντιμετωπίζουν πρόσωπα και καταστάσεις με περισσότερη ηρεμία και αυτοέλεγχο. Όταν  ένας ευέξαπτος χαρακτήρας π.χ. συνηθίσει να φέρεται με πραότερους τρόπους, τότε είναι πιθανότερο να υπερβεί τα όποια προβλήματα τον καθηλώνουν.  Το θέμα είναι να δούμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τον άνθρωπο πράο, όπως επίσης και ποιες είναι οι ωφέλειες που αποκομίζει όποιος φέρεται κατ? αυτόν τον τρόπο.

Ο Νορμπέρτο Μπόμπιο, ο οποίος ήταν καθηγητής του Δικαίου και της Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Τορίνο, στο βιβλίο του «Εγκώμιο της πραότητας» ορίζει την εν λόγω αρετή ως «το να αφήνεις τον άλλον να είναι αυτό που είναι» ακόμη κι αν εκείνος είναι αλαζόνας, υπερόπτης, αυταρχικός, κτλ. Επίσης, έγραφε ότι « ο πράος δεν τρέφει μνησικακία, δεν είναι εκδικητικός και δεν έχει έχθρα απέναντι σε κανέναν. Δε συνεχίζει να αναλογίζεται τις προσβολές που έχει υποστεί, να αναζωπυρώνει τα μίση, να σκαλίζει τις πληγές. Τέλος, για να είναι σε ειρήνη με τον εαυτό του πρέπει αρχικά να είναι σε ειρήνη με τους άλλους (Εγκώμιο της πραότητας, εκδ. Πατάκη, σελ. 58,60)».

Θα λέγαμε ότι ο πράος δεν μπαίνει σε διαδικασία ανταγωνισμού, συναγωνισμού, αντιπαλότητας, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι μένει παθητικός αποδέκτης σε ό,τι καλό ή κακό του συμβεί. Εκφράζει άνετα τη γνώμη του, ακόμη κι όταν αυτή έρχεται σε αντίθεση με εκείνη του συνομιλητή του. Δε φοβάται και δεν υποχωρεί. Η διαφωνία γι αυτόν δεν αποτελεί σημείο αντιπαλότητας και έχθρας, παραμένει απλώς και μόνο μια διαφωνία. Η αποδοχή των γύρω του, όπως ακριβώς αυτοί είναι, του εξασφαλίζει ηρεμία, απομάκρυνση από το θυμό και από άλλες κυκλοθυμικές καταστάσεις.

Αλήθεια, δεν αποτελεί σπατάλη ενέργειας η ενασχόληση μας με το τι κάνουν ή δεν κάνουν οι γύρω μας; Και ακόμη μεγαλύτερη σπατάλη δεν είναι τα επικριτικά και κακόβουλα σχόλια που συνηθίζουμε να κάνουμε γι αυτούς;

Επομένως, η πραότητα αποτελεί κοινωνική αρετή, διότι έχει να κάνει με τον τρόπο που φερόμαστε απέναντι στους άλλους. Γι αυτό το λόγο είναι σύμμαχος της επικοινωνίας. Ας δοκιμάσουμε, λοιπόν, την επόμενη φορά που νιώθουμε ότι χάνουμε τον έλεγχο να ρίξουμε τους τόνους και να αποφύγουμε τις σκληρές διαμάχες και τις επικριτικές συμπεριφορές. Βεβαίως, προϋποτίθεται η προσωπική μας εσωτερική άσκηση, ώστε να επιτευχθεί αυτό που περιγράφεται.
 
Τα οφέλη της πραότητας είναι:
- διαφύλαξη της υγείας. Αντίθετα, ο θυμός και η μνησικακία εξασθενίζουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.
- ποιοτική και δημιουργική ζωή. Ο άνθρωπος λειτουργεί αποδοτικότερα, όταν η ψυχή του είναι ήρεμη κα απαλλαγμένη από αρνητικές σκέψεις.
- ουσιαστική επικοινωνία με φίλους, αγαπημένα πρόσωπα, συνεργάτες κ.α. Βιώνουμε την αγάπη, την κατανόηση μέσα από το σεβασμό και την αποδοχή των άλλων.
- αίσθηση ελευθερίας και περιορισμός του άγχους. Όταν πράττουμε εκείνο που επιθυμούμε νιώθοντας σεβασμό για τον εαυτό μας και τους άλλους, βρισκόμαστε εντός της πορεία μας χωρίς να ανακόπτουμε την πορεία των άλλων. Όσοι, δε, μπουν στη δική μας πορεία, δεν τους ανταγωνιζόμαστε, ώστε να τους ξεπεράσουμε, αλλά συνυπάρχουμε μαζί τους. Διότι, νίκη δε σημαίνει την κυριαρχία μας ως προς κάποιον άλλον, αλλά την προσωπική μας επιτυχία ως προς την πραγμάτωση ενός στόχου.    

Συγγραφή άρθρου:

Σοφία Κακιά
Φιλόλογος, με ειδίκευση στην Ιστορία της Φιλοσοφίας