Για κοίτα με στα μάτια...

Ακρόαση άρθρου......

«Για κοίτα με στα μάτια, λοιπόν, και ΄ξηγήσου'» λέει ένα τραγούδι. Μήπως όμως αυτό είναι απλά ένας μύθος; Μπορεί κανείς να καταλάβει από τα μάτια ενός ανθρώπου αν αυτός ψεύδεται ή όχι; Ας ρίξουμε, λοιπόν, μια ματιά στις τελευταίες έρευνες.

Πολλές από τις έρευνες που έγιναν για τις "παραπλανητικές ματιές" και γενικότερα για την ανίχνευση ψεύδους αναζητούσαν καθολικούς δείκτες ψεύδους. Εν ολίγοις, αναζητούσαν σημάδια τα οποία θα ίσχυαν διαρκώς και για όλους ή τουλάχιστον σε ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών οδήγησαν πολλούς επιστήμονες να ισχυριστούν πως η ανίχνευση ψεύδους αποκλειστικά μέσω της παρατήρησης όχι μόνο δεν είναι χρήσιμη, αλλά μπορεί η πρωταρχική μέθοδος έρευνας να είναι και εσφαλμένη.

Πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν πώς  ένας ερευνητής θα διακρίνει ευκολότερα τα σημάδια ψεύδους, αν αντιμετωπίσει τον κάθε ψεύτη ως ξεχωριστή οντότητα. Αυτό σημαίνει πως κάποιος που λέει ψέματα ενδέχεται  να ανοιγοκλείνει διαρκώς τα μάτια του, ενώ κάποιος άλλος να τα έχει ορθάνοιχτα. Οι προηγούμενες έρευνες απέτυχαν, καθώς αναζητούσαν ένα σημάδι που θα ίσχυε για όλους. Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, πως οι συμμετέχοντες στην έρευνα έδιναν ξεκάθαρα σημάδια πως ψεύδονται ως εξής: οι μισοί κουνούσαν τα μάτια τους περισσότερο και οι άλλοι μισοί λιγότερο, όταν έλεγαν ψέματα. Οι ερευνητές απλά θα διαπίστωναν πως η κίνηση των ματιών δεν αποτελεί χρήσιμο δείκτη και φυσικά δεν θα ήταν εάν δε λάμβαναν υπ? όψιν την ατομικότητα.

Ποιο είναι το κλειδί λοιπόν; Χρησιμοποιήστε ό,τι ξέρετε και ό,τι μπορείτε να μάθετε για το κάθε άτομο ξεχωριστά και θα δείτε πως μπορείτε να διακρίνετε σημάδια ψεύδους, είτε στα μάτια, είτε στα χέρια, είτε γενικότερα. Προσέξτε ωστόσο, καθώς όλες οι μέθοδοι ανίχνευσης ψεύδους μπορούν κάποιες φορές να μας παραπλανήσουν. Προσπαθήστε να επιβεβαιώσετε την αλήθεια των πραγμάτων και με άλλα μέσα. Ερευνήστε λιγάκι, για παράδειγμα. Έχοντας αυτό κατά νου, υπάρχουν και κάποια τρικ που μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει.

Παραπλανητικές ματιές και τρικ ανίχνευσής τους

Πιθανόν να ξεκινήσει κανείς κοιτάζοντας τον άλλον στα μάτια, καθώς αυτό εύκολα μπορεί κανείς να το κάνει με την πρώτη. Μερικοί άνθρωποι όντως κινούν περισσότερο τα μάτια τους όταν λένε ψέματα. Μερικοί τα ανοιγοκλείνουν πιο συχνά, άλλοι πάλι λιγότερο από το συνηθισμένο. Όπως σε κάθε μέτρηση, θα πρέπει κανείς να το συγκρίνει με τη σύνηθη συμπεριφορά του ατόμου, ή ακόμη καλύτερα με το πώς συμπεριφέρεται όταν γνωρίζουμε πως δεν ψεύδεται. Ανοιγοκλείνει όντως συχνά τα μάτια του; Τον έχουμε ξαναδεί με τα μάτια ορθάνοιχτα στο παρελθόν όταν έλεγε ψέματα; 

Μία άλλη τεχνική είναι να δούμε κατά πόσο κάποιος προσπαθεί να αποφύγει ένα θέμα. Πρώτα θέτουμε το θέμα και μετά κοιτάμε κατά πόσο το συγκεκριμένο άτομο νιώθει άβολα. Μετά αλλάζουμε ξαφνικά το θέμα. Κάποιος που ψεύδεται θα ακολουθήσει αυτήν την αλλαγή εύκολα και ίσως να νιώσει και κάπως ανακουφισμένος. Κάποιος που λέει την αλήθεια το πιο πιθανό είναι να εκπλαγεί από αυτήν την ξαφνική αλλαγή και να θέλει να ολοκληρώσει τις σκέψεις του πάνω στο πρώτο θέμα.

Ίσως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να δούμε αν κάποιος λέει ψέματα είναι να τον αφήσουμε να μιλήσει. Όσο πιο πολύ  μιλάει, τόσες πιο πολλές οι πιθανότητες να τον πιάσουμε να ψεύδεται. Εάν πιαστεί να λέει ψέματα, το πιο πιθανόν είναι να παραδεχτεί και άλλα ψέματα που έχει πει στο παρελθόν. Εκεί είναι που μπορεί κανείς να ρωτήσει μερικές «αθώες ερωτήσεις» και να αφήσει τον άλλον να πει οτιδήποτε και τα πάντα. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, μπορεί τότε κανείς να εντοπίσει αυτές τις «παραπλανητικές ματιές».