Πώς να ενδυναμώσουμε την συντροφική μας σχέση

Ακρόαση άρθρου......

Υπάρχουν κανόνες στην αγάπη; με ρώτησε πρόσφατα μια φίλη. Από την προσωπική μου μελέτη και εκπαίδευση αλλά και από την εμπειρία μου στην συμβουλευτική, θεωρώ πως ναι, υπάρχουν τρόποι να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε μια ασφαλή σχέση αγάπης που να χαρακτηρίζεται από συναισθηματική παρουσία, κατανόηση και δέσμευση.

Συντροφικές σχέσεις: συναισθηματικοί δεσμοί και όχι διαπραγματεύσεις.

Σύμφωνα με τον Bowlby, o ασφαλής συναισθηματικός δεσμός με την μητέρα και τους “σημαντικούς άλλους” αρχικά, είναι απαραίτητος ώστε να είμαστε σωματικά και ψυχικά υγιείς· δεν είναι πολυτέλεια η αγάπη, είναι απαραίτητη για την επιβίωση. Η φύση μάλιστα του πρωταρχικού συναισθηματικού δεσμού έχει διαπιστωθεί πως καθορίζει όχι μόνο την προσωπικότητά μας αλλά και τον τρόπο που συνδεόμαστε ως ενήλικες.

Η συναισθηματική αποσύνδεση από την άλλη μας προξενεί έναν πρωταρχικό - αρχέγονο πανικό: κάθε φορά που αισθανόμαστε αποσυνδεδεμένοι από μια σημαντική για εμάς σχέση, νιώθουμε ευάλωτοι κι ανασφαλείς απέναντι στην ίδια τη ζωή. Η αίσθηση πως η επιβίωσή μας κινδυνεύει μας προκαλεί συναισθήματα όπως φόβο, λύπη και θυμό. Αν ανατρέξουμε στις δικές μας συγκρούσεις με τον/την σύντροφό μας, θα διαπιστώσουμε ότι συνήθως δεν είναι άλλο από διαμαρτυρίες γιατί αισθανόμαστε αποκομμένοι από την αγάπη.

Από νευροβιολογική σκοπιά, όταν νιώθουμε ασφάλεια και συναισθηματική εγγύτητα, όταν αγκαλιαζόμαστε ή κάνουμε έρωτα με τον/την σύντροφο μας, πλημμυρίζουμε με ωκυτοκίνη και βασοπρεσίνη, δύο ορμόνες που μοιάζουν να ενεργοποιούν τα κέντρα ανταμοιβής του εγκεφάλου. Η ντοπαμίνη ανεβαίνει, ενώ μειώνονται στρεσογόνες ορμόνες όπως η κορτιζόλη.

Πόσο δύσκολο είναι όμως να συνδεθούμε υγιώς και ισότιμα χωρίς να χάσουμε εμάς τους ίδιους μέσα στην συντροφική μας σχέση, χωρίς να ρισκάρουμε την αυτάρκεια και την αυτοπεποίθηση που με τόσο κόπο πασχίζουμε να διατηρήσουμε; Πόσο εύκολο είναι να ομολογήσουμε την δίψα μας για αγάπη και την ευαλωτότητά μας σε έναν άνθρωπο τόσο σημαντικό για εμάς που έχει τη δύναμη να μας πάει στον παράδεισο ή και στην κόλαση αν το επιλέξει; Κι αν η σχέση μας είναι ήδη σε κρίση πώς αποκλιμακώνεται η αποσύνδεση; Πώς θα κατορθώσουμε να έρθουμε πιο κοντά με αυτόν/αυτήν που αγαπάμε; Ακολουθούν κάποιες προτάσεις ώστε να χτίσουμε μια σχέση αποτελεσματικής εξάρτησης.

Οι συγκρούσεις στις σχέσεις

Πόσο συχνά σας συμβαίνει να εμπλέκεστε σε δαιμονικούς διαλόγους με το ταίρι σας; Σε κάποια ζευγάρια το πιο σύνηθες μοτίβο είναι να κατηγορεί ο ένας τον άλλο συνεχώς. Σε άλλα, το ένα μέλος της σχέσης διαμαρτύρεται, ασκεί κριτική και απαιτεί αδιάκοπα ενώ το άλλο αποσύρεται και μπαίνει σε θέση άμυνας. Σε ένα άλλο είδος σχέσης όπου η αποσύνδεση είναι πιο μακροχρόνια, και τα δυο μέλη φαίνονται αποσυρμένα, η αλληλεπίδραση είναι ελάχιστη και τυπική και μοιάζει σα να μην υπάρχει πια καμιά ελπίδα επιστροφής. Στον τομέα των συναισθηματικών δεσμών, οποιαδήποτε απόκριση είναι καλύτερη από την συναισθηματική απουσία.

Η Sue Johnson, στο βιβλίο της Κράτα με Σφιχτά, προτείνει για αρχή να μειώσουμε την ταχύτητα της σύγκρουσης. Παρομοιάζει την συντροφική σχέση με έναν χορό όπου τα βήματα του ενός συντρόφου καθορίζουν εκείνα του άλλου. Χρειάζεται να κάνουμε μια παύση, να δούμε τον χορό που χορεύουμε παρέα, να εστιάσουμε στον αγώνα συνολικά και όχι μοναχά στην μπάλα. Συνειδητοποιούμε τότε πως εχθρός δεν είναι ο/η σύντροφός μας αλλά ο ίδιος ο φαύλος κύκλος στον οποίο σπρώχνουμε ο ένας τον άλλο, στέλνοντας απεγνωσμένα αλλά δυστυχώς στρεβλωμένα μηνύματα για σύνδεση .

Βελτίωση της επικοινωνίας στις συντροφικές σχέσεις

Μήνυμα – Εγώ αντί για Μήνυμα – Εσύ.

Πόσο συχνά μας έχει συμβεί να βάζουμε ταμπέλες στον/στην σύντροφό μας ή να εκφράζουμε θυμό αντί για ματαίωση και να τον/την κατηγορούμε χωρίς σταματημό αντί να ομολογήσουμε την ανάγκη μας για επαφή; Αλλά και πόση επίγνωση χρειάζεται τελικά ώστε να επικοινωνήσουμε τις ανάγκες μας αποτελεσματικά; Πόσο δύσκολο είναι να επιλέξουμε μια στιγμή όταν θα έχουμε πια διαύγεια για να επικοινωνήσουμε την δυσφορία μας και όχι την ώρα που βιώνουμε ένα συναισθηματικό τσουνάμι;

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε ότι είμαστε ευάλωτοι κι έπειτα να το εκφράσουμε με έναν τρόπο που θα μας φέρει πιο κοντά. Δύσκολο εγχείρημα, που απαιτεί αναστοχασμό και θάρρος. Με βήματα μικρά, μπορούμε για αρχή να ομολογήσουμε πως είναι δύσκολο να βάλουμε σε λόγια τις ανάγκες μας και σιγά σιγά με την εξάσκηση να εκφράσουμε ακόμη και τα πιο άβολα από τα συναισθήματά μας: μοναξιά, απόρριψη, ματαίωση, απειλή, αμηχανία, ντροπή, κενό, πανικό, σα να μην μετράμε για τον άλλο, εγκατάλειψη, απομόνωση.

Σε μια εποχή που εξυμνεί την αξία της δύναμης, της αυτάρκειας και της θετικής σκέψης, απαιτεί τόλμη και θάρρος η αυτοαποκάλυψη. Με τα παιδιά μας αισθανόμαστε πιο ασφαλείς, με τον/την σύντροφο όμως μοιάζει τρομακτικό να εκθέτουμε τις ανάγκες μας, να μιλάμε για τις πληγές μας και για τις κομβικές στιγμές έντονης αποσύνδεσης και μοναξιάς μέσα στη σχέση. Από την μια ανησυχούμε ότι θα είμαστε λιγότερο επιθυμητοί και θα μας απορρίψει, από την άλλη φοβόμαστε ότι του/της δίνουμε ένα πανίσχυρο όπλο που μπορεί να εκμεταλλευτεί εναντίον μας. Η ευαλωτότητα όμως είναι το κλειδί για τις στενές σχέσεις: πώς αλλιώς μπορεί κανείς να μας γνωρίσει αληθινά αν δεν του μιλήσουμε με απόλυτη ειλικρίνεια;

Ενεργητική Ακρόαση: ενσυναίσθηση και αποδοχή.

Ποιά στάση υιοθετούμε εμείς όταν ο/η σύντροφός μας μας αποκαλύψει τις ανεκπλήρωτες ανάγκες, τις πληγές και τους προσωπικούς του/της δαίμονες; Πόσο έτοιμοι είμαστε να διακρίνουμε το ευάλωτο συναίσθημα πίσω από τα γεγονότα που μας περιγράφει, από την γλώσσα του σώματος, ακόμη και από την ίδια την απόσυρση; Ασκώντας την ενεργητική ακρόαση βάζουμε στην άκρη τα δικά μας συναισθήματα και με την ποιότητα της παρουσίας μας στέλνουμε το μήνυμα πως είμαστε εκεί για τον άλλο.

Μέσω των κατοπτρικών νευρώνων εκείνος λαμβάνει το μήνυμα πως η σύνδεση είναι αυθεντική, πως νιώθουμε τον πόνο του. Με την συμπαράστασή μας μειώνεται έτσι η αίσθηση της απόγνωσης, της μοναξιάς, το συναισθηματικό πλημμύρισμα που τον/την κατέκλυζε. Η κατάσταση συναγερμού από την ενεργοποίηση της αμυγδαλής κατευνάζεται και ο ιππόκαμπος μπορεί πια να λειτουργήσει. Με αυτό τον τρόπο σιγά- σιγά είμαστε και οι δύο σε θέση να κάνουμε μια ισότιμη, λογική συζήτηση, ακόμη και να προχωρήσουμε σε επίλυση προβλημάτων.

Σε περιπτώσεις μετατραυματικού στρες, η κατάσταση της επιφυλακής και το πάγωμα των συναισθημάτων μειώνει την ικανότητα του πληγωμένου συντρόφου να ρισκάρει ώστε να επιτύχει μια βαθύτερη συναισθηματική δέσμευση. Με την βοήθεια όμως ενός συντρόφου που μπορεί να επικοινωνήσει αποτελεσματικά την αγάπη του, συναισθήματα όπως θυμός, φόβος, ντροπή ή ενοχές, μπορούν επιτέλους να εκφραστούν και το ίδιο το τραύμα μπορεί να νοηματοδοτηθεί και να γίνει μέρος του αφηγήματος της ζωής.

Ψηφιακό Marketing για Ψυχολόγους: Κύκλος 11 Σεμιναρίων με Βέλτιστες Πρακτικές και Εργαλεία Διαχείρισης διαδικτυακής παρουσίας | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR
Η αγάπη μπορεί να μεταμορφώσει ακόμη και τον ίδιο τον εγκέφαλό μας.

Εστιάζουμε στα θετικά: θέλω να σε ακούω, να σε ακούω να το λες.

“Η μαγικής αναλογία 5 προς 1” μπορεί να θεωρηθεί ως το απόσταγμα της εμπειρίας του Ινστιτούτου Gottman. Μετά από σαρανταετή έρευνα σε σχέση με τους παράγοντες που κάνουν έναν γάμο περισσότερο ή λιγότερο επιτυχημένο, οι ειδικοί συμφωνούν πως προβλεπτικός παράγοντας για το αν ένα ζευγάρι θα αντέξει στον χρόνο δεν είναι η ένταση των συγκρούσεων αλλά η αναλογία μεταξύ θετικών και αρνητικών κρίσιμων στιγμών. Παρακάτω αναφέρουμε μερικούς τρόπους να ενισχύσουμε τις θετικές αλληλεπιδράσεις:

Ρουτίνες: μικρές καθημερινές χειρονομίες, μια αγκαλιά πριν να φύγουμε για την δουλειά το πρωί ή όταν επιστρέφουμε κατάκοποι το βράδυ σπίτι, το φιλί των έξι δευτερολέπτων που σύμφωνα με τις έρευνες αυξάνει την παραγωγή ωκυτοκίνης αλλά και οποιαδήποτε άλλη μικρή καθημερινή πράξη μπορεί να στείλει το μήνυμα “είμαι εδώ μαζί σου”.

Θετικά/ ενισχυτικά Μηνύματα- Εγώ: Πόσο συχνά μιλάμε στον/ στην σύντροφό μας για την ικανοποίηση που παίρνουμε από την σχέση μας; Πόσο συχνά εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας για τις κομβικές στιγμές σύνδεσης; Πόσο αναγνωρίζουμε δημοσίως την αξία του/της συντρόφου μας; Πώς αποδεικνύουμε ότι θεωρούμε την σχέση μας ως την βασική επένδυση της ζωής μας σε κόπο, χρόνο και χρήμα;

Μιλώντας για την ίδια μας την σχέση. Η μεταεπικοινωνία είναι ένα σπουδαίο εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βελτιώσουμε την συντροφική μας σχέση. “Πώς είσαι αυτή τη στιγμή;/μετά από αυτό τον καυγά/ το σεξ/ την αγκαλιά;” “Πώς είμαστε εμείς οι δύο;” “ Πώς οραματίζεσαι τη σχέση μας στο μέλλον;” Συγκλίνει η οπτική μας για το παρόν και το όραμά μας για το μέλλον της σχέσης μας;

Η επιρροή μας στον/στην σύντροφό μας.

Αποκτήστε το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι Να βλέπεις στον έρωτα, από το εξειδικευμένο βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης μας.

Κι αν έχουμε πληγώσει εμείς οι ίδιοι την σχέση μας;

Πρώτος στόχος είναι η ανάληψη ευθύνης και η συγχώρεση. Χρειάζεται να σταθούμε στο βίωμα του/της συντρόφου μας και να διαπιστώσουμε πώς έχει συμβολοποιήσει την εμπειρία του/της. Σημασία έχει ποιές πληγές ενεργοποίησαν οι πράξεις μας και όχι τα γεγονότα αυτά καθεαυτά ούτε οι καλές μας οι προθέσεις. Συχνά διαπιστώνουμε με έκπληξη πόσο μπορεί να έχουμε βλάψει άθελά μας αυτόν/αυτή που αγαπάμε όσο οτιδήποτε στον κόσμο ή πόσο έχουμε συντελέσει στο να ενδυναμωθούν οι φόβοι του/της. Η συγγνώμη δεν είναι απλή δήλωση μετάνοιας αλλά πρόσκληση για επανασύνδεση.

Δεύτερος στόχος είναι η ανανέωση της εμπιστοσύνης, κάτι που απαιτεί συνεχή δέσμευση. Τα τραύματα μπορεί να συγχωρεθούν όμως ποτέ δεν εξαφανίζονται. Στόχος είναι να ξαναγράψουμε το αφήγημα της σχέσης μας ενσωματώνοντας την πληγή που προκαλέσαμε.

Δεν υπάρχει καμιά εγγύηση για σχέση χωρίς να τραυματιστούμε και να τραυματίσουμε. Στην πορεία της ζωής συχνά θα πληγώσουμε ο ένας τον άλλο, μόνο που αν η σχέση χαρακτηρίζεται από ανταπόκριση, διαθεσιμότητα και δέσμευση, οι συγκρούσεις είναι σύντομες και οι πληγές είναι λιγότερο βαθιές.

Η σχέση μεταξύ δύο συντρόφων είναι ένας ζωντανός οργανισμός που απαιτεί συνεχή δουλειά και φροντίδα και από τις δυο πλευρές...

Έχοντας ως πυξίδα τα συναισθήματα, αναζητώντας όποτε κρίνεται απαραίτητο την βοήθεια ενός συμβούλου σχέσεων, μπορούμε να δούμε την μεγάλη εικόνα, τις διαφορές μας αλλά και όσα μας ενώνουν: την βαθιά λαχτάρα για αγάπη και ασφάλεια.

Βιβλιογραφικές αναφορές

Bowlby, John. Attachment and Loss, volume 1: Attachment. Basic Books, 1969.

Bowlby, John. Attachment and Loss, volume 2: Separation. Basic Books, 1973.

Bowlby, John. Attachment and Loss, volume 3: Loss. Basic Books, 1973.

Gottman, John. The Seven Principles for Making Marriage Work. Crown Publishers, 1999.

Gottman, John. What Predicts Divorce? Lawrence Erlbaum Associates, 1994.

Gottman, J., Gottman, J. M., & Silver, N. Why marriages succeed or fail: And how you can make yours last. Simon and Schuster, 1995.

Johnson, Sue and Leslie Greenberg. Relating process to outcome in marital therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 1988.

Johnson, Sue. Hold me tight. Seven conversations for a lifetime of love. Little, Brown and Company. New York, 2008.

Shay, Johnathan. Odysseus in America: Combat trauma and the trials of homecoming. Scribner, 2002.

Siegel, Daniel & Mary Hartzell. Parenting from the Inside Out. Putnam, 2003.

Simpson, Jeffry and S. Gangestad. Individual in sociosexuality: Evidence for convergent and discriminant validity. Journal of Personality and Social Psychology, 1991.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Μαρία Μαγγανάρη - Ψυχοθεραπευτής

Μαρία Μαγγανάρη: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία: