Διαταραχές Μυοσπασμάτων (Tic)

Ακρόαση άρθρου......

Ο Άγγελος είναι ένα αγόρι 11 ετών με υπερκινητικότητα και έντονη διάσπαση προσοχής. Είναι ιδιαίτερα ψηλός για την ηλικία του και υπερβολικά αδύνατος. Η νοημοσύνη του είναι ανώτερη του μέσου όρου και δεν αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες. Οι σημαντικότερες δυσκολίες που συναντά εντοπίζονται στις διαπροσωπικές του σχέσεις και ιδιαίτερα στις σχέσεις του με τα άλλα παιδιά, τα οποία συχνά τον κοροϊδεύουν και δεν τον θέλουν στις παρέες τους. 

Για το λόγο αυτόν, πολλές φορές γίνεται επιθετικός ή επιλέγει να απομονώνεται και να διαβάζει.

Ο Άγγελος έχει πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και συνήθως προσπαθεί να προσελκύσει την προσοχή των άλλων με διάφορα «κατορθώματα», όπως τις ζωγραφιές του ή τις αυτοσχέδιες κατασκευές παράξενων αντικειμένων, τα οποία επιδεικνύει με ιδιαίτερη υπερηφάνεια. Ο Άγγελος δυσκολεύεται πολύ να παραμείνει καθιστός για μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ η προσοχή του διασπάται τόσο εύκολα που δεν καταφέρνει να διατηρήσει το διάλογο, και να απαντά σε αυτό που τον ρωτάνε.

Αφαιρείτε συχνά και έχει τάση να ξεφεύγει από το θέμα της συζήτησης. Αν αναγκαστεί να περιορίσει την κινητικότητά το και να συγκεντρώσει την προσοχή του σε θέματα που δεν τον ενδιαφέρουν, ο Άγγελος εκδηλώνει πολύ έντονα τικ με τη μορφή αιφνίδιων συσπάσεων του προσώπου. Ανοιγοκλείνει συνεχώς τα βλέφαρα και ζαρώνει τη μύτη του, κάνοντας ταυτόχρονα διάφορους θορύβους. Ο Άγγελος δικαιολογείται γι΄αυτά τα τικ λέγοντας ότι έχει ξηροφθαλμία και κρεατάκια. Όταν όμως νιώσει άνετα και ενδιαφέρεται για τη δραστηριότητά που του προτείνεται, τότε τα τικ σχεδόν εξαφανίζονται και ο Άγγελος μπορεί να συγκεντρωθεί πολύ ικανοποιητικά.

Τα ΤΙΚ συνήθως εμφανίζονται για πρώτη φορά ανάμεσα στο 2ο και 14ο έτος της ηλικίας, ενώ η συνηθέστερη περίοδος πρώτης εμφάνισης είναι μεταξύ 5-7 ετών. Επίσης, όταν οι διαταραχές μυοσπασμάτων συνυπάρχουν με τη ΔΕΠ-Υ, τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ συνήθως προηγούνται των τικ μέχρι και 3 χρόνια. Τα πρώτα τικ είναι συνήθως απλές συσπάσεις του προσώπου που επικεντρώνονται κυρίως στην περιοχή γύρω από τα μάτια. Όσον αφορά τα φωνητικά τικ, τα πρώτα συμπτώματα συνήθως εκδηλώνονται ως επαναλαμβανόμενο καθάρισμα του λαιμού ή βήχας.

Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά τα απλά τικ σταδιακά εξελίσσονται σε πιο πολύπλοκες μορφές τικ. Ιδιαίτερα μάλιστα στην περίπτωση της διαταραχές Tourette, πολύ σπάνια εκδηλώνεται από την αρχή η πλήρης συμπτωματολογία. Επιπλέον, η ύπαρξη σύνθετων φωνητικών τικ, όπως η κοπρολαλία, χωρίς να έχουν προηγηθεί απλούστερες μορφές φωνητικών ή κινητικών τικ, είναι σπάνιο φαινόμενο.

Τα πρώτα τικ που εμφανίζονται στα πλαίσια διαταραχής Tourette μπορεί να είναι παροδικά και να διαρκέσουν μόνο για λίγες εβδομάδες πριν εξασθενίσουν προσωρινά. Με το πέρασμα του χρόνου όμως, τα συμπτώματα αυτά επανέρχονται με μεγαλύτερη συχνότητα. Το 69% των ατόμων με τη διαταραχή Tourette αναπτύσσει τελικά σύνθετες μορφές τικ, οι οποίες συνήθως περιλαμβάνουν απότομες κινήσεις των χεριών ή συσπάσεις του στομάχου.

Συχνά αναπτύσσονται συνήθειες όπως η ανάγκη του ατόμου να αγγίζει αντικείμενα ή άλλους ανθρώπους. Σπανιότερα, αυτές οι μεταγενέστερες μορφές τικ μπορεί να περιλαμβάνουν αυτοκαταστροφικές μορφές συμπεριφοράς, όπως χτύπημα του κεφαλιού, δάγκωμα των χειλιών ή της γλώσσας, τσίμπημα των μάγουλων, και άλλες παρόμοιες μορφές συμπεριφοράς που μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον αυτοτραυματισμό.

Ορισμένα παιδιά είναι σε θέση να περιγράψουν ενοχλήσεις που προηγούνται της εκδήλωσης ενός τικ. Αυτές οι σωματικές ενοχλήσεις εμφανίζονται μετά την ηλικία των 9-10 ετών. Δεν αποκλείεται βέβαια αυτές οι ενοχλήσεις να είναι παρούσες και σε μικρότερη ηλικία αλλά να μην είναι σε θέση το παιδί να τις εντοπίσει και να τις περιγράψει.

Σύμφωνα με τον Scahill και τους συνεργάτες του, η αύξηση των ενοχλήσεων αυτών με το πέρασμα του χρόνου οφείλεται εν μέρει στις επανειλημμένες προσπάθειες του παιδιού να κατανοήσει, να προβλέψει και να αποτρέψει την εκδήλωση των τικ.
Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας υπάρχουν συνήθως διακυμάνσεις στη συχνότητα και την ένταση των τικ, με περιόδους ύφεσης και περιόδους κρίσεων, ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν στη ζωή του ατόμου και τον τρόπο που διαμορφώνεται οι αντιδράσεις των άλλων απέναντί σου.

Σε πολλές περιπτώσεις, τα συμπτώματα αυτά εξασθενούν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό προς τα τέλη της εφηβείας. Σε μια διαχρονική έρευνα, στην οποία παρακολουθήθηκε η πορεία 136 παιδιών με τη διαταραχή Tourette από την ηλικία των 5 έως την ηλικία των 15 ετών διαπιστώθηκε ότι, ενώ στην αρχή, το 59% των παιδιών αυτών παρουσίαζε ήπια μορφή της διαταραχής, στην ηλικία των 15 ετών, το ποσοστό των παιδιών που παρουσίαζε ήπια μορφή της διαταραχής αυξήθηκε στο 91%. Επιπλέον, το 52% των παιδιών αυτών ανέφερε ότι τα συμπτώματα μειώθηκαν σημαντικά με το πέρασμα του χρόνου.

Ωστόσο, η μείωση των τικ στην εφηβεία δεν σημαίνει οπωσδήποτε μείωση των ψυχολογικών προβλημάτων και του άγχους που τα συνοδεύουν. Αντίθετα, υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα σύμφωνα με τα οποία τα μεγαλύτερα παιδιά με τη διαταραχή Tourette (12-16 ετών) παρουσιάζουν περισσότερα συνοδά προβλήματα, σε σχέση με τα μικρότερα παιδιά.

Η αναπτυξιακή πορεία των παιδιών με διαταραχές μυοσπασμάτων εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων όπως το νοητικό επίπεδο και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του παιδιού, τον αριθμό και το είδος των συνοδών προβλημάτων ή των διαταραχών που ενδεχομένως συνυπάρχουν με τα τικ, καθώς και το βαθμό στήριξης που θα λάβει το παιδί από το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.

Στην περίπτωση που τα τικ αποτελούν μεμονωμένες και περιστασιακές εκδηλώσεις άγχους, είναι δυνατή η πλήρης αποκατάστασή τους με την παροχή συμβουλευτικής στους γονείς και με τη συμμετοχή του παιδιού σε κάποιο ψυχοθεραπευτικό πρόγραμμα. Στην περίπτωση της διαταραχής Tourette, μπορεί να επιτευχθεί ο περιορισμός των συμπτωμάτων και να μειωθεί σημαντικά η επίδραση τους στη λειτουργικότητα και την καθημερινή ζωή του ατόμου.