Ψυχογενής Ανορεξία: Μία Πολυπαραγοντική Διαταραχή

Ακρόαση άρθρου......

Οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής (ΔΠΤ), αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κεφάλαιο στον Διεθνή Διαγνωστικό Οδηγό της Αμερικανικής Εταιρίας Ψυχολόγων (APA, DiagnosticandStatisticalManual (DSMV), 2013).

Σύμφωνα με τον διαγνωστικό οδηγό DSMV, οι Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής χαρακτηρίζονται από μία εμμένουσα διαταραχή ως προς τις διατροφικές συνήθειες, περιλαμβάνοντας και διαταραχές συμπεριφοράς σχετιζόμενες με τη διατροφή, καταλήγοντας σε μία «αλλοιωμένη» (υπερβολικά μεγάλη ή υπερβολικά μικρή) κατανάλωση ή απορρόφηση της τροφής, η οποία οδηγεί σε διαταραχές της σωματικής και ψυχοκοινωνικής υγείας.

Η Ψυχογενής Ανορεξία (Ψ.Α.), (AnorexiaNervosa) και η Ψυχογενής Βουλιμία (Ψ.Β), (BoulimiaNervosa) - είναι ίσως η σημαντικότερες Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής, με βάση τα διαγνωστικά κριτήρια, τη συνοσηρότητα, την πρόγνωση και τους θεραπευτικούς τρόπους αντιμετώπισης.

Πιο συγκεκριμένα η Ψυχογενής Ανορεξία, (Ψ.Α.), καθορίζεται από την εμμένουσα σκέψη για λεπτή σιλουέτα (τέλειο σώμα), η οποία επιτυγχάνεται μέσα από διατροφικούς περιορισμούς, καθώς και με άλλα μέσα (άσκηση, κλπ), έχοντας ως αποτέλεσμα την μείωση του σωματικού βάρους σε ποσοστό 85% μικρότερο από το φυσιολογικό (με βάση την ηλικία, το φύλο και την ανάπτυξη). (Wilson, Grilo, & Vitousek, 2007)

Με βάση το DSMV (APA, 2013) τα διαγνωστικά κριτήρια για την Ψ.Α. είναι:

Περιορισμός ενεργειακής πρόσληψης, η οποία οδηγεί σε απώλεια βάρους (σύμφωνα με την ηλικία ,το φύλο, την ανάπτυξη και την φυσική κατάσταση). Απώλεια βάρους ορίζεται ως το βάρος το οποίο είναι μικρότερο από το κατώτερο φυσιολογικό όριο ή το προσδοκώμενο φυσιολογικό (παιδιά και έφηβοι)

Έντονος φόβος αύξησης βάρους ή συμπεριφορές (εμμονές-επίμονες σκέψεις) σχετιζόμενες με την αύξηση βάρους, ακόμα και εάν αυτό είναι πολύ χαμηλό.

Διαταραχή στον τρόπο που ένα άτομο βιώνει το βάρος ή το σχήμα σώματός του. Υπερβολική επίδραση του βάρους ή του σχήματος σώματος στην αξιολόγηση του ατόμου ή ακόμα και άρνηση του ατόμου ως προς την σοβαρότητα της κατάστασής του.

Με βάση τη διάγνωση, η Ψυχογενής Ανορεξία χωρίζεται σε 2 τύπους, όπου τα συμπτώματα θα πρέπει να παρουσιάζονται για διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών:

ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Δεν υπάρχουν συμπεριφορές καθαρτικού τύπου (αυτοπροκαλούμενος έμετος, χρήση καθαρτικών , κλπ).
• Απώλεια βάρους μόνο μέσω δίαιτας, , νηστείας, ή/και υπερβολική σωματική άσκηση

ΚΑΘΑΡΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Επεισόδια υπερφαγίας-αντισταθμιστικές καθαρτικές συμπεριφορές (αυτοπροκαλούμενος εμετός, χρήση καθαρτικών ή υποκλυσμών).

Ο Καθορισμός ύφεσης της διαταραχής διαιρείται σε:

• Μερική ύφεση Κριτήριο 1 δεν παρατηρείται για μία ορισμένη χρονική περίοδο, αλλά τα κριτήρια 2 και 3 ακόμα υφίστανται.
• Ολική Ύφεση: Κανένα από τα διαγνωστικά κριτήρια 1, 2 και 3 δεν υφίστανται.

Το ελάχιστο επίπεδο σοβαρότητας της νόσου, βασίζεται στον Δείκτη Μάζας

Σώματος (ΔΜΣ) (Body Mass Index-BMI).Το επίπεδο της σοβαρότητας αυξάνεται όταν αυτό αντικατοπτρίζει κλινικά συμπτώματα (εργαστηριακός έλεγχος, ειδικές μετρήσεις για την έλλειψη ασβεστίου,κλπ), τον βαθμό της λειτουργικής ικανότητας και την ανάγκη για εποπτεία:

• Ήπια Σοβαρότητας: BMI>17kg/m2
• Μέτριας Σοβαρότητας: BMI: 16-16.99 kg/m2
• Σοβαρή Διαταραχή : BMI: 15-15.99 kg/m2
• Πολύ Σοβαρή Διαταραχή (εμπεριέχεται και η ανάγκη για νοσηλεία): BMI < 15 kg/m2

Η Ψ.Α. συνήθως συναντάται και έχει έναρξη κατά τη διάρκεια της εφηβείας με μεγαλύτερα ποσοστά κοριτσιών έναντι εκείνων αγοριών. Η αυξημένη επίπτωση της διαταραχής, οφείλεται κυρίως στο συνδυασμό πολλών παραγόντων - γενετικών, βιολογικών, κοινωνικών, ψυχολογικών. Η Ψ.Α. αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα για την αύξηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας, καθώς επίσης και παράγοντα πρόωρης θνητότητας (θανάτου).

Οι Διατροφικές Διαταραχές εν γένει, όπως η Ψ.Α., διαμορφώνουν αντιρροπιστικούς μηχανισμούς (μηχανισμός άμυνας), με σκοπό την ανάληψη «ελέγχου» της ζωής ενός ατόμου και των δραστηριοτήτων του, όταν το άτομο αυτό καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να ελέγξει «δύσκολες» καταστάσεις και γεγονότα (προσωπικά, οικογενειακά, κλπ). Όταν η ανάγκη για έλεγχο καταλήγει τρόπος ζωής, ο κίνδυνος ανάπτυξης διατροφικών διαταραχών αυξάνεται δραματικά. Η «εικόνα σώματος» αποτελεί το μοναδικό κριτήριο αξιολόγησης, όπως και η επιρροή της γνώμης των συνομηλίκων (peerpressure), κατά την εφηβική ηλικία. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ψυχολογικοί, κοινωνικοί, και βιολογικοί παράγοντες, όπως και αλλοι (π.χ. οικογένεια), αποτελούν την βάση της πυραμίδας για την ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση-αυτοαποδοχή.
• Συναισθήματα ανεπάρκειας.
• Καταθλιπτικό συναίσθημα.
• Άγχος.
• Φόβος για την ανάληψη ευθυνών κατά την ενήλικο ζωή.
• Έμφαση στην «εικόνα σώματος» καλύπτοντας την ανάγκη για τελειότητα.
• Η επιρροή των ΜΜΕ, καθώς και η πληροφόρηση μέσω του διαδικτύου για τους ανθρώπους «πρότυπα» με βάση την εμφάνισή τους (ηθοποιοί, τραγουδιστές, κλπ), προωθώντας ένα μη ρεαλιστικό σχήμα σώματος.

Η πρόσφατη βιβλιογραφία αναφέρεται επίσης ότι οι Διατροφικές Διαταραχές, οφείλονται σε μία χημική ανισορροπία, η οποία σχετίζεται με φυσιολογικές, ορμονικές και νευρολογικές αλλαγές, όπως επίσης και με τη γενετική και οικογενειακή κατάσταση του ατόμου ((EatingDisordersFoundationofVictoria http://www.eatingdisorders.org.au/ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.).

Επίσης έχει αναφερθεί ότι η έκθεση και συναναστροφή με άτομα που πάσχουν από Διατροφική Διαταραχή, αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης Διατροφικής Διαταραχής. Καταστάσεις και γεγονότα της ζωής που δημιουργούν σημαντικές «αλλαγές» (π.χ. απώλεια- αποχωρισμός κάποιου αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο γονέων, μετακίνηση σε κάποιο άλλο τόπο, κλπ), όπως και η εμμονή για συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες με αυτοσκοπό την τέλεια εικόνα σώματος, καθώς και η πίεση των συνομήλικων σε σχέση με την εικόνα σώματος και την άμεση αξιολόγηση του ατόμου, εμπεριέχονται στους παράγοντες ανάπτυξης Διατροφικών Διαταραχών (EatingDisordersFoundationofVictoria http://www.eatingdisorders.org.au/ Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.).

Η Ψ.Α. καλύπτοντας όλους τους παράγοντες ανάπτυξης της Διατροφικών Διαταραχών που αναφέρθηκαν παραπάνω, παρουσιάζει συνοσηρότητα με άλλες Διαταραχές:

• Διπολική Διαταραχή (μανιοκατάθλιψη)
• Κατάθλιψη
• Αγχώδεις Διαταραχές Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (κυρίως παρατηρείται στην Ψ.Α. Περιοριστικού τύπου)
• Χρήση και κατάχρηση ουσιών (Ψ.Α. Καθαρτικού τύπου)
• Διαταραχές Προσωπικότητας (μεταιχμιακή διαταραχή προσωπικότητας)

Ο κίνδυνος αυτοκτονικότητας είναι πολύ αυξημένος, και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αξιολογείται η/ο ασθενής με βάση τους συνυπάρχοντες παράγοντες κινδύνου (π.χ. προηγούμενη απόπειρα).

Όπως είναι φανερό η Ψυχογενής Ανορεξία, όπως και το γενικότερο πλαίσιο των διατροφικών διαταραχών, χαρακτηρίζονται από μία πληθώρα παραγόντων, οι οποίοι συντελούν στην εμφάνιση της εν λόγω διαταραχής. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η εμφάνιση της διαταραχής αποτελεί την κορυφή της πυραμίδας στο πλαίσιο της ζωής ενός ατόμου, ως μέσο αντιμετώπισης των προβλημάτων-δυσκολιών που βιώνει το άτομο καθώς και η αναζήτηση για έλεγχο και τελειότητα, και για το λόγο αυτό οι Διατροφικές Διαταραχές αποτελούν ένα κομμάτι συνεχούς διερεύνησης και αναζήτησης περαιτέρω πληροφοριών οι οποίες θα μπορούσαν να συντελέσουν στην σχεδίαση καλύτερων μεθόδων πρόληψης, αντιμετώπισης και θεραπείας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• (Diagnostic and Statistical Manual for Mental Disorders (DSM V), 5th ed., Washington, DC,London, England.
• Eating Disorders Foundation of Victoria http://www.eatingdisorders.org.au/Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
• Wilson, GT., Grilo, CM., Vitousek, KM., (2007), Psychological treatment of eating disorders, Am Psychology, 62, p. 199-216 http://www.eatingdisorders.org.au/
• Abbade-Daga, G.,Desledime, N., Nicotra, B., Giovannonne, C., Marzola, E., Federico, A., Fassino, S., (2013)Psychosomatic Symdromesand Anorexia Nervosa, BioMed Central (BMC), 13(14), p.7-11
• Cooper, M., Cohen-Tove´e, E., Todd, G., Wells, A., & Tove´e, M. (1997). The eating disorder belief 406 Roz Shafran and Paul Robinsonquestionnaire: preliminary development. Behaviour Research and Therapy, 35, 381–388
• Gonidakis, F., Varsou, E., (2013), Talking about Eating Disorders, Beta Publications
• Fairburn, S.G. & Beglin, S.J. (1994). Assessment of eating disorders: Interview or self-report questionnaire? International Journal of Eating Disorders, 16¸363-370.
• Staeble, S., Basden, S., Cooper, Z., (2010), Transdiagnostic-Cognitive Behavioral Therapyfor Patients with Eating Disorders, European Psychiatric Review, p. 69-72

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Ρέα Δουμανά - Σύμβουλος Ψ.Υγείας

Ρέα Δουμανά: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Η Ρέα Δουμανά εξειδικεύτηκε στον τομέα της Ψυχολογίας με τον μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών Κλινικής Ψυχολογίας σε ενήλικες και εφήβους. Διετέλεσε επιστημονική συνεργάτης στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (Μ.Ε.Υ.), της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών, του Νοσοκομείου Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».

210 74 84 820

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού