Ένας στους 10 Έλληνες νιώθει μοναξιά

Ακρόαση άρθρου......

Πόσο μόνοι αισθάνονται οι Ευρωπαίοι;

Οι κάτοικοι της Ανατολικής και Νότιας Ευρώπης αισθάνονται πιο μόνοι και είναι περισσότερο κοινωνικά απομονωμένοι σε σχέση με τους κατοίκους στα δυτικά και βόρεια της Γηραιάς ηπείρου.

Στο πλαίσιο ενός πολυετούς ερευνητικού προγράμματος - τα αποτελέσματα του οποίου βασίζονται σε δεδομένα της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας (European Social Survey - ESS) - για την ανάλυση διαφορετικών πτυχών της κοινωνικής δικαιοσύνης οι ερευνητές του JRC (Joint Research Centre: Κοινό Κέντρο Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) ανέλυσαν τις επιπτώσεις και τους καθοριστικούς παράγοντες της μοναξιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι μοναχικοί άνθρωποι συχνά στιγματίζονται καθώς είναι πιο πιθανό να έχουν κακή υγεία και κακή γνωστική απόδοση, ψυχικά προβλήματα, αλλά και απαισιόδοξες πεποιθήσεις ή απόψεις. Επιπλέον, αισθάνονται πιο εύκολα ότι απειλούνται σε καταστάσεις που βιώνουν στην καθημερινότητά τους.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η μοναξιά συνδέεται με κίνδυνο θνησιμότητας που ισοδυναμεί με αυτόν που σχετίζεται με την παχυσαρκία και το κάπνισμα.

Πώς μετριέται η μοναξιά;

Οι ερευνητές του JRC εξέτασαν δύο δείκτες. Ο ένας δείκτης βασίζεται σε υποκειμενικά συναισθήματα μοναξιάς, καθώς αφορά το ποσοστό των «μοναχικών ατόμων», δηλαδή εκείνων που αναφέρουν ότι αισθάνονται μοναξιά.

Ο δεύτερος δείκτης βασίζεται σε συγκεκριμένους καθοριστικούς παράγοντες της μοναξιάς, όπως για παράδειγμα η συχνότητα των συναντήσεων με φίλους. Με άλλα λόγια, μετράει τον αριθμό των «κοινωνικά απομονωμένων ατόμων», δηλαδή εκείνων που συναντώνται με φίλους, συγγενείς ή συναδέλφους (εκτός εργασίας) μόνο μία φορά το μήνα ή λιγότερο.

Το 7% των ενηλίκων στην Ευρώπη αισθάνονται μοναξιά

Σύμφωνα με την ανάλυση αυτή, περίπου 30 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ενήλικες (7%) αισθάνονται συχνά ότι είναι μόνοι τους. Ο αριθμός αυξάνεται έως και 10% στην Ουγγαρία, την Τσεχία, την Ιταλία, την Πολωνία, τη Γαλλία και την Ελλάδα.

Το χαμηλότερο ποσοστό ατόμων που αισθάνονται μόνοι βρίσκεται στην Ολλανδία και τη Δανία (3%), τη Φινλανδία (4%), καθώς και στη Γερμανία, την Ιρλανδία και τη Σουηδία (5%).

Το 18% των ενηλίκων στην Ευρώπη είναι κοινωνικά απομονωμένοι
Εάν μόνο το 7% των ενηλίκων στην Ευρώπη αισθάνονται μοναξιά, η ανάλυση δείχνει ότι πολλοί περισσότεροι ενήλικες της Γηραιάς ηπείρου (18% ή περίπου 75 εκατομμύρια άνθρωποι) είναι στην πραγματικότητα κοινωνικά απομονωμένοι.

Οι διαφορές μεταξύ των χωρών είναι επίσης πολύ μεγαλύτερες σε αυτόν τον τομέα από ό,τι στο πεδίο της υποκειμενικής μοναξιάς. Πάνω από το 40% των Ούγγρων και των Ελλήνων έρχονται σε επαφή με φίλους ή μέλη της οικογένειάς τους μόνο μία φορά το μήνα ή λιγότερο. Στη Λιθουανία, την Εσθονία και την Πολωνία ο αριθμός αυτός προσεγγίζει το 35%.

Στο άλλο άκρο του φάσματος, η κοινωνική απομόνωση είναι χαμηλότερη στην Ολλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία, όπου περίπου το 8% των ενηλίκων συναντώνται με φίλους ή συγγενείς μία φορά κάθε μήνα ή λιγότερο.

Οι άνθρωποι με κακή υγεία και οι άνεργοι υποφέρουν περισσότερο από μοναξιά.

Σύμφωνα με την έρευνα, οι άνθρωποι με κακή υγεία, οι άνεργοι και όσοι έχουν χαμηλό εισόδημα υποφέρουν περισσότερο από μοναξιά. Τα άτομα με κακή υγεία παρουσιάζουν 10% μεγαλύτερο κίνδυνο να αισθανθούν μοναξιά συγκριτικά με τα υγιή άτομα. Η ανεργία αυξάνει αυτόν τον κίνδυνο κατά 7%.

Η μοναξιά φαίνεται να επηρεάζει όλες τις ηλικιακές ομάδες, από παιδιά έως και ηλικιωμένους. Επιπλέον, οι ηλικιωμένοι παρουσιάζουν λιγότερες πιθανότητες να συμμετάσχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες.

Ωστόσο, αν και οι ηλικιωμένοι είναι οι πιο κοινωνικά απομονωμένοι, δεν αισθάνονται μόνοι τόσο συχνά όσο αυτοί που ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 26-45 ετών και οι οποίοι έχουν το ίδιο υπόβαθρο παραγόντων (κατάσταση υγείας, οικογενειακή κατάσταση κ.λπ.).

Πρόληψη της μοναξιάς

Η μοναξιά ως κοινωνικό πρόβλημα εισήλθε στην πολιτική και κοινωνική συζήτηση μόλις πρόσφατα.

Η έκταση της μοναξιάς που περιγράφεται στην ανάλυση του JRC υποδεικνύει ότι αυτό το τόσο σημαντικό κοινωνικό φαινόμενο πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της κοινωνικής ένταξης και να ληφθεί υπόψη στα μέτρα που αποσκοπούν στη βελτίωση της κοινωνικής ευημερίας.

Ο σχεδιασμός αποτελεσματικών μέτρων για την καταπολέμηση της μοναξιάς θα απαιτήσει καλύτερη κατανόηση των βασικών παραγόντων του φαινομένου. Θα μπορούσε επίσης να καταβληθεί μεγαλύτερη προσπάθεια για την αξιολόγηση του αντικτύπου των παρεμβάσεων που απευθύνονται σε μοναχικούς ανθρώπους.

Βιβλιογραφία:

European Commission, Joint Research Centre (JRC) με αδειοδότηση από το Δίκτυο AlphaGalileo.

Διαβάστε ακόμη στην Πύλη Ψυχολογίας, το σχετικό με την μοναξιά άρθρο: Η μοναξιά στην ψυχοθεραπευτική σχέση.