H αξία του εαυτού μας και οι απαιτήσεις των άλλων (Μια αλληγορία για το άγχος βασισμένη σε ιστορικό γεγονός)

Ακρόαση άρθρου......

Ήταν μια ζεστή μέρα του Σεπτέμβρη του 1504. Ο Μιχαήλ-Άγγελος πηγαινοερχόταν πέρα δώθε στο δωμάτιο, του φαινόταν σα να είχε περπατήσει χιλιόμετρα, μέσα στα λίγα τετραγωνικά.  Η καρδιά του χτυπούσε γρήγορα, παλλόταν σαν αγριοκάτσικο που χοροπηδούσε. Ένιωθε να την τσιμπάνε μυριάδες μικρές μέλισσες.

Μικρά ποτάμια ιδρώτα στο μέτωπό του, πηδούσαν σαν μικροί καταρράκτες από τα φρύδια του στο πάτωμα. Κι αυτό το καταραμένο κρύο τον έκανε να τρέμει, παρότι η φλόγα στο τζάκι είχε φουντώσει, τυλίγοντας τα χοντρά ξύλα και κάνοντας ξερούς ήχους καθώς τα κατάπινε μέσα της. Οι ιατροί που τον είχαν δει πριν λίγο δεν βρήκαν κάτι κι έφυγαν χωρίς να του προσφέρουν ανακούφιση. Φοβόταν πολύ ότι είχε αρρωστήσει και για την υγεία του. Σκεφτόταν έναν νεαρό ιατρό,  που βγαίνοντας από το δωμάτιο, του είχε ψιθυρίσει…, «νομίζω ότι είστε μπερδεμένος άρχοντά μου, και νομίζω πως ό,τι νιώθετε, ο φόβος το γεννά…».

Άκους εκεί, αυτός μπερδεμένος,, που ήταν πετυχημένος και αναγνωρισμένος ήδη  από το γλυπτό της Πιετά, πέντε χρόνια πριν…  Μα μόλις είχε φτιάξει ένα νέο αριστούργημα πέντε μέτρων, τον Δαυίδ, και τώρα ο ηγεμόνας της Φλωρεντίας του ζητούσε να μικρύνει την μύτη του αγάλματος γιατί την βρήκε μεγάλη. Παράλογη απαίτηση, που αν δεν υπάκουε όμως, μπορεί να τον έδιωχνε από την πόλη, να τον διέσυρε. Δεν μπορούσε να το κάνει, όμως από την άλλη, η ατίμωση του διωγμού από την πόλη, η ντροπή που θα ένιωθε για το όνομά του, του δημιουργούσε μεγάλο φόβο. Και τώρα στενοχωριόταν ότι έχανε την υγεία του.

Η πόρτα χτύπησε δυο φορές σιγανά. «Εμπρός» είπε ο γλύπτης, και είδε την φιγούρα του νεαρού ιατρού να μπαίνει διστακτικά στο δωμάτιο. «Τι θες»; τον ρώτησε αγριεμένα…- «Ήθελα να σας πω άρχοντά μου, κάτι που δεν ολοκλήρωσα προηγουμένως», είπε με χαμηλή φωνή ο νεαρός ιατρός. «Πες το γρήγορα και φύγε» γρύλισε ο Μιχαήλ-Άγγελος.

«Το μυαλό άρχοντά μου, φτιάχνει τις σκέψεις του για να αμυνθεί, σαν κύκλους από τείχη, τον έναν μέσα στον άλλον. Εσείς πολεμάτε το εξωτερικό τείχος, που είναι ο φόβος για την υγεία σας. Όμως αυτός άρχισε όταν σας ζήτησαν να κάνετε κάτι που δεν μπορείτε να κάνετε. Ενώ πρέπει πρώτα να γκρεμίσετε το εσωτερικό τείχος, ότι δεν είναι ντροπή, αν δεν μπορείτε να κάνετε αυτό που σας ζητά ο ηγεμόνας. Εσείς φτιάξατε τον Δαυίδ όπως μπορούσατε πιο όμορφο. Ο ηγεμόνας θα μπορούσε να σας ζητήσει να χαμηλώσετε το ύψος του, εσείς όμως δεν θα μπορούσατε να το κάνετε και δεν φταίτε εσείς γι αυτό. Ο φόβος της ντροπής μήπως σας διώξει από την Φλωρεντία, γεννά τα συμπτώματα του σώματος σας.

Εκείνο το μεσημέρι, ο Μιχαήλ-Άγγελος βγήκε μπροστά στο πολύβουο πλήθος και τον ηγεμόνα, σκαρφάλωσε την σκάλα που οδηγούσε στο κεφάλι του πανύψηλου αγάλματος για να μικρύνει την αποκαλούμενη μεγάλη μύτη του. Κάτι κρατούσε στο χέρι του, μα κανείς δεν κατάλαβε τι. Άρχισε να σμιλεύει το πρόσωπο του Δαυίδ, μα υποκρινόταν ότι το άγγιζε. Στην ουσία, άφηνε να πέφτει πάνω στον ηγεμόνα αυτό που είχε ανεβάσει μαζί του για να τον ξεγελάσει, ένα σακούλι μαρμαρόσκονη. Μετά από κάποια λεπτά κατέβηκε, και ό άρχοντας κοίταξε με ικανοποίηση το γλυπτό.. «Πραγματικά», είπε ο ηγεμόνας χαμογελώντας, «τώρα η μύτη του δείχνει πολύ πιο σωστή». Ο Μιχαήλ-Άγγελος χαμογέλασε κι αυτός με ικανοποίηση.

Είναι θεμελιώδης γνώση στην ψυχολογία ότι το ανθρώπινο μυαλό από την παιδική ηλικία, αποθηκεύει κανόνες ηθικής, τους οποίους μαθαίνουμε από τους γονείς μας. Αυτοί αφορούν το τί είναι «σωστό» ως ηθική αξία, στη ζωή, στο σεξ, στην συμπεριφορά μας γενικότερα. Με βάση το πόσο ανταποκρινόμαστε σε αυτούς τους κανόνες, «μετράμε» εν μέρει, και την αξία του εαυτού μας. Αν για παράδειγμα δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε σε κάποια υποχρέωση, «τους παραβιάζουμε», και το μυαλό μας μπορεί να νιώσει τύψεις και ενοχές. Το βιώνει ως «εσωτερική απειλή» κατά της καλής εικόνας που θέλουμε να έχουμε για τον εαυτό μας. Η «καλή» μας αυτοεικόνα συγκρούεται σήμερα με την πραγματικότητα, όταν δεν ανταποκρινόμαστε σε ότι θεωρούσαμε ως υποχρεώσεις, έξοδα κ.α. Έτσι μπορεί να νιώθουμε έντονο άγχος, χωρίς να «ξέρουμε» το γιατί, καθώς αυτοί οι ηθικοί κανόνες είναι στην πλειοψηφία τους αποθηκευμένοι στο ασυνείδητο «κομμάτι» του μυαλού μας. Επομένως, είναι πολύ δύσκολο ένας άνθρωπος να «επανεξετάσει» τις ηθικές του αξίες δηλαδή να αναλύσει μόνος του τον εαυτό του. Η σύγκρουση αυτή μπορεί να δημιουργήσει έντονο άγχος  και ψυχοσωματικά συμπτώματα, με τα οποία «καταπιάνεται» η σκέψη μας, καθώς το άγχος για την υγεία, είναι πιο «απλό» για το μυαλό μας να ασχοληθεί μαζί του, από το να επανεξετάσει αξίες βαθιά θεμελιωμένες.