Το αίσθημα τοξικότητας στις διαπροσωπικές σχέσεις

Ακρόαση άρθρου......

Ένας ασθενής στο νοσοκομείο έπειτα από τη χορήγηση ενός ραδιενεργού φαρμάκου χρειάζεται να μείνει σε απόσταση ασφαλείας για κάποιο διάστημα από οποιαδήποτε επαφή. Ένα τοίχος μολύβου υψώνεται για να προστατεύσει τους γύρω του από τη ραδιενέργεια.

Η παραπάνω εικόνα περιγράφει με παραστατικό τρόπο την αποξένωση που προκαλεί η αίσθηση τοξικότητας στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.

Η συμβολική σημασία της κατάστασης «σε απόσταση ασφαλείας» είναι πολύπλευρη και υπογραμμίζει δυσκολίες που συναντάμε διαρκώς στην πορεία της αλληλεπίδρασής μας με τους ανθρώπους.

Η εικόνα ενός απομονωμένου ανθρώπου στο νοσοκομειακό κρεβάτι, που πρέπει να αποφεύγεται, αποτυπώνει μια σκληρή εικόνα μοναξιάς.

Πόσο μόνος μπορεί να αισθάνεται κάποιος καθηλωμένος σε ένα κρεβάτι, χωρίς μετακινήσεις και επαφές;
Πόσο μάλλον όταν νιώθει ότι γίνεται τοξικός, ότι βλάπτει τους γύρω του, αν έρθει σε επαφή μαζί τους. Ότι τους επιβαρύνει, τους στεναχωρεί, τους θυμώνει, τους αηδιάζει...

Υπάρχουν τόσα πολλά συναισθήματα που μπορούν να χωρέσουν σε αυτή τη συνθήκη τοξικότητας προς τους άλλους.

Δείτε και το σχετικό βιβλίο Νίκησε τις τοξικές σχέσεις από το βιβλιοπωλείο Ψυχολογίας της Πύλης Psychology.gr

Ο ρόλος της μητέρας στην ύπαρξη μας

Ανατρέχοντας στο παρελθόν του, μπορεί να κατανοήσει τους λόγους που αντιλαμβάνεται με αρνητικό πρόσημο την ύπαρξή του στη συσχέτιση με τους άλλους. Οι πρώιμες εμπειρίες του εαυτού μας διαμορφώνονται από την ποιότητα της συνδιαλλαγής με τη μητέρα μας (τον πρωταρχικό φροντιστή μας). Χρειαζόμαστε έναν “μάρτυρα” της ύπαρξής μας.

Για να νιώσουμε ξεχωριστοί χρειαζόμαστε τη μητέρα που θα αγκαλιάσει με κατανόηση τις ανάγκες μας.

Που θα μας κάνει να νιώσουμε επιθυμητοί. Μια μητέρα που θα επιτελέσει το ρόλο ενός καθρέφτη, όπου καθρεφτίζεται ένα βρέφος όμορφο, επιθυμητό, θελκτικό παρά τις ανάγκες του, άξιο αγάπης και φροντίδας. Σταδιακά, αυτό το καθρέφτισμα θα αποδώσει την εικόνα εαυτού του βρέφους και θα προσδώσει την αίσθηση της ετερότητας.

Αν η μητέρα αντανακλά μια διαστρεβλωμένη εικόνα, τότε το βρέφος δε θα έχει την ευκαιρία να νιώσει ικανοποίηση και συνοχή ευρισκόμενο στο σώμα και στη ψυχή του.

Αν η μητέρα του, το πρωταρχικό αντικείμενο αγάπης του, δεν του δώσει την αίσθηση ότι είναι επιθυμητό, τότε είναι πιθανό να ακολουθείται μια ζωή από το οδυνηρό αίσθημα του “δεν είμαι αρκετά καλός”.

Αν η μητέρα του έχει ένα κενό, καταθλιπτικό βλέμμα, τότε το μήνυμα που μεταφέρεται ενδέχεται να είναι “είμαι ανάξιος προσοχής και αγάπης”. Το αίσθημα που μεταδίδεται είναι ένα διαρκές έλλειμμα που παλεύει να γεμίσει.

Αν η μητέρα του αντανακλά ένα βλέμμα απόγνωσης, κούρασης με τις φροντίδες που πρέπει να του αποδώσει, πώς το βρέφος θα αποτάξει το αίσθημα του βάρους, του “κάνω κάτι κακό” στον άλλο; Ένα αίσθημα που διατρέχει όλες τις σχέσεις με τους σημαντικούς άλλους στη μετέπειτα ζωή του.

Όλοι μας, ως παιδιά, επιζητούμε την αγκαλιά, το παιχνίδι, είμαστε αυθόρμητοι και επικοινωνούμε με ενθουσιασμό. Αν σε αυτές τις αδιαμεσολάβητες εκκλήσεις επαφής υπάρχει αρνητική αντίδραση, αυθορμήτως η αναζήτηση επικοινωνίας ελαττώνεται ή βρίσκει διέξοδο με άλλους τρόπους.

Πχ, ως παιδιά, μπορεί να διαπιστώσαμε πως η μητέρα μας επιβαρύνεται όταν της ζητάμε να παίξει μαζί μας ή ο πατέρας μας ένιωσε στεναχωρημένος όταν φέραμε κακούς βαθμούς στο σχολείο.

Σταδιακά παύουμε να «ενοχλούμε» τη μητέρα μας με την επιθυμία μας για παιχνίδι και επικοινωνία. Νιώθουμε ενοχικά που στεναχωρούμε τον πατέρα μας, ενσωματώνοντας την ταμπέλα του κακού μαθητή.

Τα αποτελέσματα της τοξικότητας

Όταν καταλαβαίνουμε πως οι επιθυμίες μας λειτουργούν με αρνητικό, επιβαρυντικό για τους άλλους τρόπο, σταδιακά, αυθορμήτως, τις κρατάμε για τον εαυτό μας ή βρίσκουμε άλλους έμμεσους, δυσλειτουργικούς τρόπους για να τις επικοινωνήσουμε.

Περνάμε όλο και περισσότερες ώρες σε αυτό το κρεβάτι, καθηλωμένοι, κρυμμένοι πίσω από τον τοίχο.

Ο τοίχος αυτός έχει διπλή λειτουργία: μας απομονώνει και μας δίνει τη ψευδαίσθηση ασφάλειας ταυτόχρονα. Κλεινόμαστε στον εαυτό μας, από τη στιγμή που δεν υπάρχουν άνθρωποι να αγκαλιάσουν τις ανάγκες μας, υψώνοντας τοίχο.

Παράλληλα κρυμμένοι πίσω από τον τοίχο «γλυτώνουμε» άσχημα συναισθήματα απόρριψης.

Για πόσο όμως αντέχουμε να είμαστε κρυμμένοι;

Οι ανάγκες και οι επιθυμίες παραμένουν, όσο και αν τις αποσιωπούμε. Χρειάζεται να βρούμε λειτουργικούς για εμάς τρόπους να τις εκφράζουμε ώστε να εκφορτίζονται με κάποιον τρόπο και να μην μας πιέζουν ψυχικά.

Η επικοινωνία λειτουργεί απελευθερωτικά

Πάντα θα υπάρχουν άνθρωποι πρόθυμοι να αγκαλιάσουν τις επιθυμίες μας. Αρκεί να τις αναγνωρίσουμε και εμείς οι ίδιοι. Μέσω της ψυχοθεραπείας αποκτούμε το βίωμα μιας μητέρας που μπορεί να "κρατήσει" τις επιθυμίες του παιδιού της. Που είναι εκεί για να δώσει νόημα στις ανάγκες του, χωρίς να τις πετάει ή να τις αγνοεί.

Στο θεραπευτικό δωμάτιο δίνεται ο χώρος να κατανοήσουμε και να βιώσουμε πως το μοίρασμα και η συν-δημιουργία δίνουν ζωή. Με αυτό τον τρόπο θα γκρεμιστεί ο τοίχος και θα μάθουμε να ζούμε.

Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου

Κουτελιά Αγγελική - Ψυχολόγος

Κουτελιά Αγγελική: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology

Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:

• Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
• Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
• Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.

Απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου, Τμήμα Ψυχολογίας. Μεταπτυχιακές σπουδές Κλινικής Ψυχολογίας στο Leiden University. Ειδίκευση στη Γνωσιακή Αναλυτική Ψυχοθεραπεία (CAT). Εργάζομαι στην εταιρεία προαγωγής ψυχοκοινωνικής υγείας και αποκατάστασης παιδιών και ενηλίκων "Ίρις" και ιδιωτικά στο γραφείο μου στα Εξάρχεια ως ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια.

6974486422

Δείτε όλα τα άρθρα Σελίδα ειδικού