Γονική αποξένωση - σύνδρομο

Ακρόαση άρθρου......

Το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης ή Αλλοτρίωσης είναι φαινόμενο το οποίο παρατηρείται σε παιδιά, τα οποία δεν επιθυμούν επαφή με κάποιον από τους δύο γονείς. Αυτό εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά χωρισμένων γονέων.

Στις αρχές του 1970, όταν τα διαζύγια σημείωσαν μεγάλη αύξηση στον δυτικό κόσμο, ο Γκάρτνερ (Gardner) ερεύνησε βαθιά το θέμα των επιπτώσεων στα παιδιά των οποίων οι γονείς είχαν πάρει διαζύγιο. 

Δεν ήταν εύκολο να εξηγηθούν φαινόμενα όπου το παιδί στρεφόταν εναντίον του γονέα, που δεν είχε την επιμέλεια, δίχως λόγο. Αυτό μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε ηλικία.

Δεν ήταν απλή συκοφαντική δυσφήμιση του άλλου γονέα, δεν ήταν απλή πλύση εγκεφάλου του παιδιού, δεν ήταν απλό ψυχολογικό του πρόβλημα. Κάτι το διαφορετικό, το ανεξήγητο συνέβαινε.

Πρώτος μίλησε γ' αυτό ο Γκάρτνερ (PAS : Parental Alienation Syndrome) αλλά και οι Turkat, Nichols, κτλ.

Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης VS Γονική αποξένωση

Πράγματι, ο Gardner και ο Turkat μετά από έρευνες νομικών και ψυχολογικών θεμάτων και περιπτώσεων παιδιών διαζευγμένων, απέδειξαν ότι αποτελεί σύνδρομο βαθιά ριζωμένο στη συνείδηση και τον ψυχικό κόσμο του παιδιού και δεν αποβάλλεται. Υπάρχει σε ήπια, σε μέτρια και σε βαρεία μορφή. Στην τελευταία κατηγορία, το παιδί δεν έχει ενοχές, δεν θέλει καμία σχέση με τον άλλο γονέα (ούτε και τηλεφωνική), τρομάζει με την παρουσία του και τον απεχθάνεται. Μάλιστα, μπορεί και να πάει σε δικαστήριο εναντίον του, συνήθως επειδή το έπεισε ο γονέας με τον οποίο συμβιώνει.

Ο Gardner διαχωρίζει το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης από Την Γονική Αποξένωση ως γενικού όρου, όπου υπάρχουν αίτια όπως γονική παραμέληση, κακοποίηση (σωματική, συναισθηματική, σεξουαλική), εγκατάλειψη ή και αποξένωση από γονική συμπεριφορά. Ειδικότερα, το Σύνδρομο PAS είναι πολύ συγκεκριμένο και υποκατηγορία του προηγούμενου το οποίο προκύπτει από πλύση εγκεφάλου και την παιδική συμπεριφορά-φόβο. Ο Δρ Ντάγκλας επισημαίνει ότι η Γονική Αποξένωση επικεντρώνεται στη συμπεριφορά των γονέων ενώ το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης εστιάζεται στην κατάσταση και συμπεριφορά του παιδιού από την αδικαιολόγητη εκστρατεία συκοφάντησης-δυσφήμισης του άλλου γονέα.

Κινήματα πατέρων για τα νομικά δικαιώματα τους

Οι παραπάνω επιστημονικές έρευνες έδωσαν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν κινήματα πατέρων σε όλο το κόσμο για τα νομικά τους δικαιώματα που απορρέουν από την μη ισότιμη μεταχείρισή τους και την επίδοση της αποκλειστικής επιμέλειας σε ένα μόνο γονέα.

Το 2002 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναγνώρισε το Σύνδρομο Γονικής Αποξένωσης σε μια Διεθνή Διάσκεψη. Η Μέρι Μπανότι, διαμεσολαβήτρια για τις απαγωγές παιδιών σε διεθνές επίπεδο, γράφει στην έκθεσή της, (Παράρτημα V) ότι:

    ...Αυτό το φαινόμενο αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο ως πρόβλημα των παιδιών στα οποία δεν επιτρέπεται η πρόσβαση στον ένα ή στον άλλο γονέα. Ο γονέας που έχει την επιμέλεια φροντίζει να αποξενώσει τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια από τα παιδιά του και αυτή η πρακτική είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένη και έχει καταστροφικές συνέπειες για το παιδί. Είναι σημαντικό οι δικαστικές αρχές και οι κοινωνικοί λειτουργοί που αναλαμβάνουν παιδιά σε αυτή την κατάσταση να γνωρίζουν ότι υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές και δεν πρέπει να κάνουν διακρίσεις κατά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την πρόσβαση και τα δικαιώματα επίσκεψης.    

Σε πέντε πολιτείες των ΗΠΑ, αναγνωρίσθηκε η 25η Απριλίου κάθε έτους ως ημέρα γονικής αποξένωσης.

Πλείστα άρθρα σε περιοδικά και εφημερίδες την διετία 2005-2007 αναφέρονται στο σύνδρομο αυτό. Σε αυτό το θέμα, ο καθηγητής Κουμάντος προτείνει αναστροφή της επιμέλειας λόγω κακής άσκησής της, διότι επιμένει ότι ο γονέας, στον οποίο έχει ανατεθεί η επιμέλεια παιδιού, πρέπει να καλλιεργεί στο παιδί αγαθά συναισθήματα για τον άλλο γονέα.

Το σύνδρομο αυτό έχουν και τα παιδιά διαζευγμένων, όπου η μητέρα ψευδώς κατήγγειλε τον πατέρα για σεξουαλική παρενόχληση-κακοποίηση.

Στη Γαλλία, κατά την κυρία Badinter,[1] 17% των Γαλλίδων κατηγορούν τον σύζυγο ψευδώς για σεξουαλική κακοποίηση του παιδιού που διεκδικούν μαζί την επιμέλεια. Το ποσοστό αυτό στον Καναδά είναι της τάξεως του 25%. Αυτές οι ψευδείς κατηγορίες δημιουργούν την βαριάς μορφής PAS. Η ψυχίατρος Benedicte Goudard, πρόσφατα, δημοσίευσε διδακτορική διατριβή, στην Ψυχιατρική Σχολή της Λυών, με θέμα: 'Syndrom d'alienation parental'

Συμπτώματα

Άγχος, νευρικότητα, κατάθλιψη, αδιαφορία προς τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια, εχθρότητα, απέχθεια, δεν θέλει τηλεφωνική ή άλλη επαφή, φοβάται να εκδηλώσει τα συναισθήματά του μπροστά στον γονέα από τον οποίο εξαρτάται με δικαστική απόφαση. Σίγουρα προηγήθηκε το Σύνδρομο της Στοκχόλμης και συκοφαντική δυσφήμιση.

Θεραπεία

Μόνο μέσο της αγάπης και της στοργής από τον αποξενωμένο γονέα προς το παιδί.

Απεμπλοκή από δικαστήρια.

Να παρακολουθείται το παιδί από παιδοψυχίατρο

Να υπάρχει επιθυμία στήριξης και βοήθειας από τους γονείς

Παραπομπές

Βλ. συνέντευξη στην εφημερίδα Le Monde, Νοεμβρ. 2008

Βιβλιογραφία

(Τα ελληνικά κείμενα του Gardner μεταφράστηκαν από τους: Χριστοδουλάκη Θεοδόση, ψυχίατρο, Σιγανό Δημήτρη, ιατρό, και Γκολφινόπουλο Χαράλαμπο, καλλιτέχνη).

Jeffrey P. Wittmann: Custody Chaos, Personal Peace

Richard A. Warshak: Divorse Poison

Carleen Brennan, Michael Brennan: Custody for Fathers

Eekelar J and Sandford K, 1978, Family Violence, an international and interdisciplinary study, Canada.

Council of Europe, 1980, Legal Affairs, Criminological aspects of the ill treatment of children in the family, Strasbourg.

Martin Herbert, Χωρισμός και διαζύγιο-αντιμετώπιση προβλημάτων παιδιού και εφήβου, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

Λάνσκι Βίκυ, Αντιμετωπίζοντας το παιδί μετά το διαζύγιο (σελ 125-127 παρεμπόδιση της επικοινωνίας από τη μητέρα, ψευδείς κατηγορίες για παρενόχληση).

Αγάθωνος- Γεωργοπούλου Ε., εκδόσεις Γρηγόρη, Ινστιτούτο υγείας του παιδιού, σελίδες 254 (έκπτωση από τη γονική μέριμνα* αρ. 1537 ΑΚ), 262 (συναισθηματική κακοποίηση), 250-256 (κακή άσκηση γονικής μέριμνας (αρθ. 1532). Μελέτες

Elkman, O’Sullivan, 1991, Ποιος μπορεί να πιάσει ένα ψεύτη. Αμερικανός Ψυχολ., Νο 46, σελ 913-920.

Gardner, 1987, Το γονικό σύνδρομο αποξένωσης και η διαφοροποίηση μεταξύ της κατασκευασμένης και γνήσιας κατάχρησης φύλων παιδιών.

Gardner, 1989, Οικογενειακή αξιολόγηση στις μεσολαβήσεις επιτήρησης παιδιών, διαιτησία και προσφυγή στο δικαστήριο

Hodges 1991, Επεμβάσεις για τα παιδιά του διαζυγίου, Νέα Υόρκη

Shepard, 1992, Παιδί- επίσκεψη και εσωτερική κατάχρηση. Ευημερία παιδιών, Νο 71, σελ 357-367.

Turkat, 1993, Το διαζύγιο αφορούσε το κακόβουλο σύνδρομο μητέρων. Περιοδικό της οικογενειακής βίας.

The American Psychiatric Association (1994), Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition (DSM* IV). ΅

Washington, D.C.: American Psychiatric Association.

(1985), Recent trends in divorce and custody litigation.

Academy Forum (a publication of the American Academy of Psychoanalysis), 29(2):3-7. (1986), Child Custody Litigation: A Guide for Parents and Mental Health Professionals.

Cresskill, New Jersey: Creative Therapeutics, Inc. (1987a), The Parental Alienation Syndrome and the Differentiation Between False and Genuine Child Sex Abuse.

Cresskill, New Jersey: Creative Therapeutics, Inc.

(1987b), Child Custody. In Basic Handbook of Child Psychiatry, ed. J.D.

Noshpitz, Vol. V, pp. 637–646. New York: Basic Books, Inc.

(1989), Family Evaluation in Child Custody Mediation, Arbitration, and Litigation.

Cresskill, New Jersey: Creative Therapeutics, Inc.

(1992), The Parental Alienation Syndrome: A Guide for Mental Health and Legal Professionals.

Cresskill, New Jersey: Creative Therapeutics, Inc.(1998), The Parental Alienation Syndrome, Second Ed.

Arditti, 1992, Παράγοντες σχετικά με την επιτήρηση, την επικοινωνία και την υποστήριξη παιδιών για τους διαζευγμένους πατέρες.

Turkat D, 1995, Διαζύγιο σχετικό με το σύνδρομο της κακόβουλης μητέρας, Περιοδικό της Οικογενειακής Βίας, Τόμος 10, αριθμός 13, ΙΙ, σελ 253* 264.

Turkat D, 1994, Παρεμπόδιση Επικοινωνίας των παιδιών μέσα στο διαζύγιο, Ιδρυμα της Φλώριδας, Ψυχολογίας και Πανεπιστήμιο του Κολεγίου της Φλώριδας.

Η Αμερικανική ψυχιατρική ένωση (1994), Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο των διανοητικών διαταραχών, τέταρτη έκδοση (δσμ- IV) . Ουάσιγκτον, DC: Αμερικανική ψυχιατρική ένωση.

Gardner (1986), Προσφυγή στο δικαστήριο επιμέλειας παιδιών: Ένας οδηγός για τους γονείς και τους ψυχοθεραπευτές.

Gardner (1987a), το γονικό σύνδρομο αλλοτρίωσης και η διαφοροποίηση μεταξύ της ψεύτικης και αληθινής κακοποίησης παιδιών.

Gardner (1998), το γονικό σύνδρομο αλλοτρίωσης, δεύτερη έκδοση.

Το Συμβούλιο Δικαιωμάτων Παιδιών, 1994, Ετήσιο Φυλλάδιο Συμβάσεων, Ουάσιγκτον.

Abarbanel A: shared parenting after separation and divorce: a study of joint custody. Am. J Orthopsychiatry 49:320- 329,1979

Emery R : The truth about children and divorce. Penguin group,2004

Friedman HJ,the father's parenting experience in divorce. Am.J Psychiatry 137:1177- 1182,1980

Gunsberg L, Hymovitz P : divorce and custody, The analytic press, Inc. 2005.

Stewart Rein: betrayal of the child, Lotus press 2003.

Benedicte Goudard, Διδακτορική διατριβή στην ψυχιατρική σχολή της Grenoble, 2008 Le Syndrome d’Aliénation Parentale. Thèse de Bénédicte Goudard

Εκθεση Επιτρόπου Κύπρου, Ιούλιος 2012

Δρ Νίκος Σπιτάλας, καθηγητής,
Πρόεδρος ΣΥΓΑΠΑ
Συγγραφέας των βιβλίων: Ιστορίες Διαζυγίων, Το Κοινωνικό Κίνημα των Διαζευγμένων