Έρευνα: Πώς το στρες επηρεάζει τη λήψη αποφάσεων;

Ακρόαση άρθρου......

Οι γυναίκες,όταν είναι αγχωμένες, λαμβάνουν αποφάσεις με βάση το συναίσθημα: Mύθος

Ένα κλασικό ηθικό δίλλημα είναι το εξής: Θα σκοτώνατε ένα άτομο για να σώσετε πέντε; Bλέπετε ένα τραίνο να τρέχει στις ράγες κι αν τραβήξετε ένα μοχλό, μπορείτε να αλλάξετε την πορεία των βαγονιών, σώζοντας τα πέντε άτομα που στέκονται ανυποψίαστα στο δρόμο του.

Το πρόβλημα είναι – υπάρχει πάντα ένα πρόβλημα σε τέτοιου είδους πειράματα σκέψης –  ότι η αλλαγή της πορείας των βαγονιών, σημαίνει ότι είστε υπεύθυνοι ταυτόχρονα για το θάνατο ενός ατόμου που βρίσκεται στο πρώτο βαγόνι.

Το μυαλό

Οι ψυχολόγοι μιλάνε για δύο «μονοπάτια» του μυαλού που σχετίζονται με τη λήψη αποφάσεων: το συναισθηματικό «μονοπάπι», που κυριαρχείται από την αμυγδαλή του εγκεφάλου(ομάδα νευρώνων σε σχήμα αμυγδάλου) και το «μονοπάτι της λογικής», που κυριαρχείται από τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου. 

Η αμυγδαλή εμπλέκεται όταν καλούμαστε να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις, οι οποίες συνεπάγονται συναισθηματικές επιπτώσεις. Ο καθηγητής Νευροβιολογίας Larry Cahill εξέδωσε ένα ολόκληρο περιοδικό νευροεπιστήμης αφιερωμένο στην κατανόηση του πώς η αμυγδαλή επηρεάζει διαφορετικά τους άνδρες και τις γυναίκες.

Αρχικά, οι αμυγδαλές των ανδρών τείνουν να είναι μεγαλύτερες από εκείνες των γυναικών, ενώ παράλληλα λειτουργούν με διαφορετικό τρόπο.

Οι ψυχολόγοι αναφέρουν ότι ενώ τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες ανησυχούν για το αποτέλεσμα των αποφάσεών τους, ειδικά σε ηθικά διλήμματα, οι γυναίκες τείνουν να ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την αποφυγή βλαβών.

Αυτό σημαίνει ότι είναι πιο πιθανό να αποφύγουν τις «ορθολογικές» αποφάσεις υπέρ των πιο «συναισθηματικών».

Η έρευνα δείχνει ότι οι γυναίκες τείνουν να θέλουν να αποφύγουν μια επικείμενη βλάβη, οπότε είναι πιο πιθανό να προτιμήσουν μια «συναισθηματική» απόφαση.

Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Aυτός ο τρόπος, βοηθάει τις γυναίκες να παίρνουν καλύτερες αποφάσεις;

Εξαρτάται.

Εάν βρίσκεστε σε μια θέση όπου εγκαταλείπετε κάτι που θέλετε (για παράδειγμα, μια προσφορά εργασίας) επειδή ανησυχείτε ότι η απόφασή σας θα επηρεάσει αρνητικά κάποιον άλλο (όπως το τρέχον αφεντικό σας), τότε η αποφασή σας μπορεί να μην είναι θετική. Πώς μπορείτε λοιπόν να γυρίσετε τον διακόπτη στον εγκέφαλό σας ώστε να πάρετε μια απόφαση που σας ευνοεί; Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε κάτι απροσδόκητο, κάτι που συνήθως προσπαθείτε να αποφύγετε: το άγχος.

Η μελέτη

Πάνω από εκατό συμμετέχοντες κάθισαν στο εργαστήριό μου καθώς άκουγαν διαφορετικά ηθικά διλήμματα. Kαθώς άκουγαν ορισμένα από αυτά τα διλλήματα, τους ζητήθηκε να βάλουν το αριστερό τους χέρι σε ένα κουβά με παγωμένο νερό, στον 1 ° C για περίπου ένα λεπτό. Αυτό το πείραμα σχεδιάστηκε με σκοπό να ανεβάσει το επίπεδο του άγχους των συμμετεχόντων.

Μια αλυσιδωτή αντίδραση συμβαίνει στον εγκέφαλό μας μόλις εντοπίσει έναν στρεσογόνο παράγοντα (στην περίπτωση αυτή, το παγωμένο νερό είναι ο φυσικός παράγοντας του στρες): ο υποθάλαμος στον εγκέφαλο, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την απόκριση στο στρες, ενεργοποιεί μέρος του αυτόνομου νευρικού μας συστήματος (ΑΝΣ), και απελευθερώνει αδρεναλίνη ως προετοιμασία για ανταπόκριση σε αγώνα ή φυγή.

Τα αποτελέσματα

Ο φυσικός στρεσογόνος παράγοντας (παγωμένο νερό) φάνηκε να «αναποδογυρίζει» τον εγκέφαλό τους και οι συμμετέχοντες άλλαξαν την αρχική τους συναισθηματική απόφαση σε πιο λογική. Όταν παρουσιάστηκε σ’αυτούς το δίλημμα του τραίνου, δεν απέφυγαν να σώσουν τα πέντε άτομα.

Αντίθετα, ήταν πιο πιθανό να θυσιάσουν ένα άτομο για να πετύχουν το καλό για τους περισσότερους.

Γιατί;

Για τις γυναίκες, ο προεπιλεγμένος τρόπος σε δύσκολες συναισθηματικές αποφάσεις είναι συχνά η μείωση των βλαβών, η οποία βασίζεται στην αμυγδαλή. Αλλά με τον στρεσογόνο παράγοντα που εισάγεται, η αμυγδαλή καταλαμβάνεται, αρχικά με το να «κρούει ο συναγερμός» ως απόκριση στο στρεσογόνο παράγοντα και στη συνέχεια με την απενεργοποίηση και την αφαίρεση του στρεσογόνου παράγοντα. Αυτό δημιουργεί ένα παράθυρο ευκαιρίας για τον προμετωπιαίο φλοιό, το λογικό μέρος του εγκεφάλου, να αναλάβει δράση.

Ο προμετωπιαίος φλοιός βρίσκεται στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου μας, κατάλληλα τοποθετημένος, σαν ένας χάρακας που αναλαμβάνει τις υπόλοιπες παρορμητικές και απείθαρχες γνωστικές λειτουργίες μας.

Το συμπέρασμα

Το άγχος για ένα σύντομο χρονικό διάστημα (μόλις ένα λεπτό) υπερφορτώνει τον συναισθηματικό κομμάτι του εγκεφάλου μας, ώστε να μπορούμε να ανατρέψουμε τη χρήση του και να οδηγηθούμε αμέσως στη χρήση του λογικού μέρους του εγκεφάλου, για τη λήψη αποφάσεων.

Ένας φυσικός στρεσογόνος παράγοντας, όπως το να βάζουμε το χέρι μας σε ένα κουβά με πάγο για ένα λεπτό, μπορεί να σβήσει τον διακόπτη του συναισθηματικού εγκεφάλου.

Ενώ η αμυγδαλή είναι απασχολημένη, εστιάζοντας στην ενόχληση από το παγωμένο νερό, ανοίγουμε το δρόμο στον προμετωπιαίο φλοιό, έτσι ώστε να μας βοηθήσει να εξερευνήσουμε τις επιλογές μας με ορθολογικό και αντικειμενικό τρόπο.

Πηγή: Το συγκεκριμένο άρθρο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο “Think Like a Girl” Αδειοδοτημένη αναδημοσίευση από: Psychology Today, Tracy P Alloway, Ph.D.