Aσκηση με βάση το ψυχολογικό τραύμα, μια θεραπευτική προσέγγιση που λειτουργεί μέσω της κίνησης

Ακρόαση άρθρου......

Όταν πρόκειται για τη βελτίωση της ψυχικής μας υγείας μέσω της άσκησης, πρέπει να εστιάσουμε στη σχέση που έχουμε με το σώμα μας και στο να βρίσκουμε τρόπους να κάνουμε την κίνηση και το περιβάλλον να δουλεύουν για εμάς.

Σε αυτό το άρθρο θα διερευνηθούν τα παρακάτω:

• Τι είναι η προσωπική προπόνηση με βάση το ψυχικό τραύμα;

• Η σημασία της προσωπικής προπόνησης με βάση το  ψυχικό τραύμα

• Πώς είναι μια συνεδρία προσωπικής προπόνησης με βάση το ψυχικό τραύμα

• Ποιος μπορεί να ωφεληθεί από την προσωπική προπόνηση με βάση το τραύμα

• Πώς θα μπορούσε κανείς να βρει έναν προσωπικό γυμναστή που να έχει ενημέρωση για το ψυχικό τραύμα

Όταν η Emily Young, κοινωνική λειτουργός, και προπονήτρια στην άρση βαρών, απέκτησε για πρώτη φορά την πιστοποίηση για Personal Training το 2018, παρατήρησε γρήγορα ότι η παραδοσιακή προσέγγιση της γυμναστικής, η συνταγογράφηση συγκεκριμένων προπονήσεων και η προσήλωση σε ένα πρόγραμμα που είχε οριστεί - απλά δεν λειτουργούσε για πολλούς από τους πελάτες της.

Μερικοί άνθρωποι σύντομα της περιέγραψαν το ιστορικό τους με ψυχικές ασθένειες και χάρη στην εκπαίδευσή της στην ψυχοκοινωνική υποστήριξη, μπόρεσε να αναγνωρίσει ότι μπορεί να έχουν βιώσει ψυχικά τραύματα.

Παρά τις προσπάθειές της να δημιουργήσει ένα φιλόξενο περιβάλλον, πολλοί από αυτούς τους ασκούμενους εμφανίζονταν στις συνεδρίες αγχωμένοι, αποσυνδεδεμένοι από το σώμα τους ενώ πολύ συχνά ένιωθαν ντροπή που δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν το προσχεδιασμένο πρόγραμμά της προπόνησης τους. Η Emily κατανοώντας  ότι  οι πελάτες  αυτοί έχουν ένα πολύπλοκο σύνολο αναγκών, θυμάται να αναρωτιέται, πώς θα μπορούσε να τους υποστηρίξει και να τους παρέχει κατάλληλη εκπαίδευση σε ένα πρόγραμμα και με τρόπο που να είναι πραγματικά βοηθητικός.

Ξεκίνησε λοιπόν, να χρησιμοποιεί μια εκπαιδευτική προσέγγιση, που ήταν αρκετά διαφορετική από τους τρόπους επικοινωνίας και προπόνησης που συνήθως συναντάμε  στο γυμναστήριο. Ήταν, εκείνη η περίοδος που ανακάλυψε τη Laura Khoudari,  πρωτοπόρο μιας προσέγγισης γνωστής ως “trauma-informed personal training.

Ήταν μια στιγμή συνειδητοποίησης καθώς βρήκε τη θέση της και τον τρόπο που εργάζεται με τους ασκούμενους να αντικατοπτρίζεται σε μια πλήρη πρακτική. 

Αυτός ακριβώς ο τρόπος προσέγγισης της προπόνησης είναι αυτός στον οποίο έχει επιμείνει η Young και συνεχίζει πλέον να εκπαιδεύει και άλλους προπονητές.

10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.

Αν δούμε τα στατιστικά δεδομένα εκτιμάται ότι το 70% των ενηλίκων στις ΗΠΑ έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους (μια τρομακτική ή επικίνδυνη εμπειρία, όπως μια φυσική καταστροφή ή μια πράξη βίας) που είναι ικανό να προκαλέσει συναισθηματικές και σωματικές επιπτώσεις, σύμφωνα με το αντίστοιχο Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.

Στα αντίστοιχα εγχώρια δεδομένα στην Ελλάδα τα τελευταία 15 περίπου χρόνια, η έρευνα επεκτείνεται και οι ερευνητές προσπαθούν να μελετήσουν διάφορους πληθυσμούς που εκτίθενται σε διαφορετικές κοινές δυνητικά τραυματικές καταστάσεις και γεγονότα.

Σε μια πρόσφατη μελέτη, πανεπιστημίου της Αθήνας, διαπιστώθηκαν υψηλά ποσοστά πρώιμων τραυματικών εμπειριών με  συχνότερους τύπους τραύματος τη σωματική τιμωρία (89,9%), τη συναισθηματική κακοποίηση (67,2%) και τη σεξουαλική κακοποίηση (27%) (Κolaitis & Olff, 2017).

Η προσωπική προπόνηση με γνώμονα το τραύμα δεν είναι απλώς μια εξειδικευμένη μέθοδος για λίγους και εκλεκτούς- είναι μια προσέγγιση στη γυμναστική που μπορεί να είναι επωφελής για όλους, τόσο εντός όσο και εκτός των χώρων γυμναστικής.

Στη συνέχεια αυτού του άρθρου, οι ειδικοί που έχουν αναπτύξει πρακτική και κλινική εμπειρία απαντούν σε μια σειρά από βασικές ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική προπόνηση με βάση το τραύμα και τη σημασία της.

Τι είναι η προσωπική προπόνηση με βάση το τραύμα;

Στον πυρήνα της, η προπόνηση “trauma-informed personal training” περιλαμβάνει το να καθοδηγήσει τους πελάτες, ιδιαίτερα εκείνους με ιστορικό τραύματος ή ψυχικής ασθένειας, να αισθάνονται ασφαλείς στο σώμα τους μέσω της κίνησης, μέσα από τη δημιουργία προγραμμάτων άσκησης που τους είναι υποστηρικτικά και προσιτά, όπως λέει η Young. Για να συμβεί αυτό, χρειάζεται να «πετάξουμε από το παράθυρο» την παραδοσιακή προσέγγιση της προπόνησης γυμναστικής.

Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να αντιμετωπίζουμε τους πελάτες ως συνεργάτες, να  προσεγγίζουμε με περιέργεια -όχι με κριτική διάθεση (διορθωτή) - και να κατανοούμε την ανάγκη για προσαρμογή και  αλλαγή, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι στη μέση μιας συνεδρίας χρειάζεται να αναθεωρήσουμε το ασκησιολόγιο της προπόνησης.

Όπως περιγράφει η Emily Young που συνδημιούργησε το Πιστοποιητικό Personal Training με βάση το Τραύμα στο “Hope Ignited Training” μαζί με την Chelsea Haverly.

"Δεν είναι ότι ο παραδοσιακός τρόπος με τον οποίο γίνονται τα πράγματα στον κόσμο της γυμναστικής είναι εγγενώς προβληματικός, απλώς δεν είναι πάντα χρήσιμος ή προσιτός για κάθε άτομο",

Για να γίνουμε ακόμη πιο συγκεκριμένοι, το personal training με βάση το τραύμα βασίζεται σε αυτές τις τέσσερις αρχές.

Οι ασκούμενοι έχουν επιλογή

Σύμφωνα με μια παραδοσιακή προσέγγιση στην προπόνηση, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο προπονητής να ορίσει στον ασκούμενο του ακριβώς ποιες ασκήσεις θα κάνει την ημέρα και πόσο θα διαρκέσει η προπόνησή του.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ασκούμενος μπορεί να αισθάνεται αρκετά άνετα για να πει ότι δεν του αρέσει μια συγκεκριμένη κίνηση ή ότι δεν την αισθάνεται σωστή για το σώμα του. Αλλά τις περισσότερες φορές, υπερισχύει μια δυναμική  εξουσίας στην οποία ο γυμναστής/προπονητής είναι η “αυθεντία” και φυσικά αυτό περιορίζει το χώρο έκφρασης, οδηγώντας τους ασκούμενους να διστάζουν να δηλώσουν την ανάγκη ή την θέση τους. Με αυτό τον τρόπο το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια αναποτελεσματική, επιβλαβής προπόνηση και μια  σχέση εξουσιαστή - εξουσιαζόμενου να διαμορφώνει την αντίληψη των ασκούμενων για τη γυμναστική, κάτι που μπορεί να οδηγήσει στην ρήξη της σχέσης προκαλώντας την απομάκρυνση του πελάτη από την άσκηση.

Στην περίπτωση που οι προσωπικοί γυμναστές  είναι ενημερωμένοι για το τραύμα, θα ακολουθήσουν μια συνεργατική, ομαδική προσέγγιση για τη δημιουργία προπονήσεων, που θα έχει την παρακάτω μορφή προσέγγισης από το γυμναστή.

"Εσείς γνωρίζετε καλύτερα το σώμα σας, οπότε ας συνεργαστούμε για να βρούμε ένα πρόγραμμα που πραγματικά λειτουργεί για εσάς. Ας καταλάβουμε τι είδους κινήσεις σας αρέσουν πραγματικά και τι είδους κινήσεις μισείτε απόλυτα και θέλετε να σταματήσετε να κάνετε, και μετά ας μιλήσουμε περισσότερο για το γιατί συμβαίνει αυτό”.

Με τη σειρά τους, οι ασκούμενοι  που έχουν στερηθεί τον έλεγχο και την αυτονομία επί του σώματός τους - είτε μέσω δυσάρεστων, ακατάλληλων προηγούμενων εμπειριών στο γυμναστήριο είτε μέσω τραυματικών γεγονότων εκτός αυτού - έχουν την ευκαιρία να ανακτήσουν την αυτονομία τους για  τη δράστηριότητα τους. Για να έχουν οι άνθρωποι ενσώματες βιωματικές εμπειρίες αυτονομίας, χρειάζεται η συνεργασία με προπονητές, γυμναστήρια και περιβάλλοντα γυμναστικής που έχουν επίκεντρο την επιλογή και τη συναίνεση, προσθέτει η Mariah Rooney, M.S.W., L.I.C.S.W., συνιδρύτρια και συνδιευθύντρια του Trauma Informed Weight Lifting.

Αυτός  ο τρόπος  προσέγγισης είναι αντίστοιχα συμβατός και με την θεωρία αυτοκαθορισμού (Self-Determination-Theory), μιας από τις πιο διαδεδομένες προσεγγίσεις  που σχετίζεται με την ενίσχυση των κινήτρων και χρησιμοποιείται ευρέως σε πρακτικές εφαρμογές στον χώρο της Αθλητικής Ψυχολογίας και ψυχολογίας της άσκησης με πλούσια επιστημονική βιβλιογραφία σε εφαρμοσμένες μελέτες.

Για να έχουν οι πελάτες περισσότερες επιλογές, ωστόσο, πρέπει να υπάρχει διαφάνεια στη σχέση προπονητή - ασκούμενου. "Δεν θα υπάρξει ποτέ μια συνεδρία όπου ένας ασκούμενους  εμφανίζεται και απλά εκπλήσσεται με το τί ζητείται από την προπόνηση", προσθέτει η Young. "Συναινούν και γνωρίζουν τι πρόκειται να συμβεί σε μια συνεδρία και σε κάθε βήμα".

Οι εκπαιδευτές προσεγγίζουν τον ασκούμενο με μια διερευνητική διάθεση παρέχοντας κατανοήση και ενίσχυση 

Όταν ένας πελάτης θέλει να παραλείψει μια προπόνηση λόγω πονοκεφάλου ή κούρασης, οι προσωπικοί γυμναστές που είναι ενημερωμένοι για το τραύμα ενθαρρύνονται να είναι περίεργοι για την ιστορία που τους λέει το σώμα και η συμπεριφορά του πελάτη τους.

Η προσέγγιση με βάση την πληροφόρηση για το τραύμα, επικεντρώνεται στο το να είναι ο γυμναστής ένας πραγματικά καλός ακροατής, δείχνοντας αυθεντική κατανόηση. Με αυτό τον τρόπο βοηθούμε στην αποδοχή και στην ομαλοποίηση της εμπειρίας των ασκούμενων και του τρόπου που κατανοούν την ανάγκη τους για φυσική δραστηριότητα.

Προσεγγίζοντας τον ασκούμενο με περιέργεια και κάνοντας ερωτήσεις σχετικά με τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους, τα σχέδια προπόνησης μπορεί να αλλάξουν από μέρα σε μέρα - και αυτό είναι εντάξει. Με αυτό τον τρόπο  και οι γυμναστές θα αποκτήσουν μια διαφορετική [εκπαιδευτική] εμπειρία και θα μπορέσουν να βοηθήσουν τον ασκούμενο να έχει περισσότερη κατανόηση προς τον εαυτό του και  τη διαδικασία άσκησης. Βέβαια για να συμβεί αυτό χρειάζεται και οι γυμναστές να λειτουργούν και αυτοί με μια πιο ενεργή διάθεση κατανόησης του σώματος τους στα πλαίσια της άσκησης.

Η η Candace Liger, N.A.S.M.-S.P.S., C.E., πιστοποιημένη προπονήτρια γυμναστικής και συνδιευθύντρια του Trauma Informed Weight Lifting προσθέτει πως αν ο προπονητής/γυμναστής έχει προετοιμάσει να παρέχει ένα πρόγραμμα σε ένα πελάτη, αυτό αποτελεί απλά τη πιο βασική προϋπόθεση.

Στην πραγματικότητα αυτό μπορεί να μην είναι αυτό που χρειάζεται εκείνη την ημέρα και να χρειαστεί το αλλάξει. Για να το προσδιορίσουμε λίγο καλύτερα, πρέπει να πάρουμε πληροφορίες από τον ασκούμενο, να επικοινωνήσουμε και να είμαστε σαν προπονητές αρκετά διερευνητικοί και προνοητικοί ώστε να κάνουμε αυτές τις ερωτήσεις εξ αρχής.

Ας πούμε λοιπόν, ότι ένας πελάτης έρχεται σε μια προπονητική συνεδρία σε κατάσταση υποδιέγερσης, αισθάνεται αποσυνδεδεμένος με ένα κάπως κατά-θλιπτικό συναίσθημα ή αισθάνεται συγκλονισμένος, πανικόβλητος ή αγχωμένος.

Σε αυτή την περίπτωση, ένας προπονητής που είναι ενημερωμένος για το ψυχολογικό τραύμα και την επίδραση του στη διάθεση και στο σώμα, θα ρωτήσει τον πελάτη, τι χρειάζεται για να νιώσει καλύτερα εκείνη τη στιγμή και θα προσαρμόσει την προπόνηση αναλόγως.

Με αυτό τον τρόπο απαλλασσόμαστε  από  την προσδοκία ότι το πρόγραμμα θα πρέπει να ακολουθήσει μια σταθερή πορεία και αντ' αυτού επιτρέπουμε χώρο στην επιλογή, την ευελιξία και τη συνεργασία με τον πελάτη. Έτσι μπορούμε να καταλήξουμε σε ένα ασκησιολόγιο με κινήσεις που βοήθουν τον ασκούμενο να αισθανθεί καλά και είναι ασφαλείς για το σώμα του. Δοκιμάζοντας ακολουθίες κινήσεων και έντασης που κατά τη διαρκεία μιας συνεδρίας μπορούν να βοηθούν τον ασκούμενο να μετατοπιστεί από μια κατάσταση απορρύθμισης σε μια κατάσταση οπου αισθάνονται ασφαλής και σε σύνδεση με το σώμα τους.

Η υιοθέτηση μιας προσέγγισης με βάση το τραύμα στηρίζεται  στο να είσαι ένας πραγματικά καλός ακροατής προσεγγίζοντας με περιέργεια παρά με επικριτική διάθεση, βοηθώντας στην αποδοχή και την ομαλοποίηση της εμπειρίας του ασκούμενου. Μariah Rooney, M.S.W., Διευθ/υντρια του Trauma Informed Weight Lifting

Η μέθοδος δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια των ασκούμεννων

Προκειμένου οι ασκούμενοι να αισθάνονται άνετα και με αρκετή αυτοπεποίθηση ώστε να κάνουν επιλογές και να συνεργάζονται με τους προπονητές τους, οι χώροι γυμναστικής με βάση το ψυχολογικό τραύμα πρέπει να είναι φιλόξενοι, περιεκτικοί και ασφαλείς. Χώροι όπου μπορεί να υπάρχουν διακρίσεις επιλογής φύλου, όπου μπορεί να υπάρχουν επιβλαβείς εικόνες μάρκετινγκ στους τοίχους ή όπου να χρησιμοποιείται τοξική ή επιθετική γλώσσα ή που απαιτείται συγκεκριμένος τρόπος κομφορμισμου ώστε να είναι ο ασκούμενος ευπρόσδεκτος δεν αποτελούν ασφαλείς χώρους για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν τις επιδράσεις του ψυχολογικού τραύματος.

Η διασφάλιση ότι αυτοί οι πιθανοί εκλυτικοί παράγοντες θα μείνουν έξω από το περιβάλλον, ωστόσο, μπορεί να βοηθήσει να αποτραπεί ο ασκούμενος από το να βιώσει περαιτέρω βλάβη ή τραύμα.

Οι εκπαιδευτές είναι αντι-καταπιεστικοί (anti-opresive)

Η απλή επίγνωση του γεγονότος ότι ένας ασκούμενους μπορεί να έχει βιώσει τραύμα στη ζωή είναι μόνο ένα μέρος της εξίσωσης, όπως αναφέρει η Rooney. Για να καταφέρουν να είναι πραγματικά αποτελεσματικοί ως προς την άσκηση με βάση το τραύμα, οι γυμναστές/προπονητές πρέπει επίσης να είναι αντι-καταπιεστικοί και να επιδιώκουν να αποδομήσουν τα συστημικά ζητήματα που βρίσκονται στη ρίζα του τραύματος.

"Το να μπαίνεις σε αυτή τη δουλειά, μόνο με την πρόθεση να είσαι ενημερωμένος για το τραύμα και να κάνεις καλό, σημαίνει ότι θα πρέπει να μην αφήνεις να προκαλείται κάποια ζημιά συνειδητά ή να εμπλέκεσαι σε περιστατικό που προκαλείται κάποια ζημιά, ακόμη και όταν είναι ακούσια", εξηγούν οι ειδικοί.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Trauma Informed Weight Lifting, διεξάγει έρευνα και παρέχει εκπαίδευση σχετικά με την επιστημονική γνώση και την καλύτερη κατανόηση για το τραύμα και την άσκηση με βάρη. Η βασική ενθάρρυνση για τους προπονητές είναι να κάνουν ότι θεωρούν ότι είναι καλό άλλα πρωτίστως "να κάνουν καλό χωρίς να βλάπτουν” - "Ωφελείν, μη βλάπτειν” κάτι που ανατρέχει στις αρχές του Ιπποκράτη.

Η σημασία του "Personal training" με βάση το τραύμα

Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους της “παραδοσιακής” και γενικά επικρατούσας προσέγγισης στην προπόνηση φυσικής κατάστασης είναι η επανα-τραυματοποίηση των πελατών.

Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα που ακούμε, είναι ότι οι εκπαιδευτές αγγίζουν χωρίς άδεια, χρησιμοποιούν μια επιθετική-απαιτητική προσέγγιση σε στυλ εντατικού προγράμματος άσκησης. Μετά ακολουθεί το ζήτημα των σχολίων για το σώμα με βάση την στερεοτυπική αντίληψη του κάθε προπονητή με σύνηθες ζήτημα το όριο να ξεφεύγει και να έχουμε κανονικοποίηση του body shaming. Τέλος, από τη λίστα δεν απουσιάζουν οι συστάσεις για αυστηρές δίαιτες συνήθως για να υποστηρίξουν τις συμβουλές τους, φυσικά χωρίς να έχουν πιστοποιήσεις ή κάποια εκπαίδευση γύρω από τη διατροφή.

Με την αναπαραγωγή αυτών των συνθηκών σε ένα περιβάλλον, έστω και ακούσια, οι εκπαιδευτές θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμη μεγαλύτερη ζημιά στον  ασκούμενο. Το πρόβλημα γίνεται ακόμα πιο έντονο με το γεγονός ότι οι χώροι γυμναστικής και η κίνηση είναι εγγενώς προκλητικοί παράγοντες για το ψυχολογικό τραύμα σε πολλούς ανθρώπους.

Tα φυσιολογικά συμπτώματα της άσκησης, όπως είναι ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός, η ταχύτερη αναπνοή, το αίσθημα του ιδρώτα ή το σφίξιμο των μυών, συνδέονται επίσης πραγματικά με συμπτώματα άγχους και στρες που συνήθως σχετίζονται με την επανεμφάνιση του ψυχολογικού τραύματος.

Όταν βιώσει κάποιος για πρώτη φορά ένα τραύμα, το σώμα γίνεται υπερευαίσθητο και το μυαλό προσεγγίζει με ιδιαίτερη προσοχή και ανησυχία  αυτές τις φυσιολογικές αλλαγές.

Έτσι, αν ο γυμναστής δεν έχει τη γνώση και αν δεν έχει κατανοήσει βιωματικά αυτή τη σύνδεση και επιλέξει την ενεργοποίηση του σώματος με μια υψηλής έντασης προπόνηση για έναν ασκούμενο που είναι φαινομενικά αποσυνδεδεμένος από τις αισθήσεις του σώματος , μπορεί να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό.

Το να περνάει το νευρικό σύστημα από το ένα άκρο στο άλλο μπορεί φυσικά να προκαλέσει επανατραυματισμό, κάτι που μπορεί να περάσει απαρατήρητο την ώρα της προπόνησης όμως δεν σημαίνει ότι δεν θα  έχει επιδράσεις στον ασκούμενο.

Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό ο ασκούμενος να μην είναι σε θέση να ειδοποιήσει τον γυμναστή για τη δυσφορία του, καθώς το τραύμα μπορεί να επηρεάσει τη διανοητική επίγνωση του ατόμου. Δηλαδή, την ικανότητα του ατόμου να κατανοεί και να ανταποκρίνεται στις φυσιολογικές διαδικασίες που γίνονται στο σώμα (άρθρο του Frontiers in Psychology),.

Όταν βρίσκεστε σε μια προπόνηση και ο γυμναστής σας ρωτήσει: "Πώς αισθάνεστε;" ή "Πώς πήγε αυτή η άσκηση;"

Πολλοί πελάτες που έχουν περάσει τραύμα έχουν μειωμένη ικανότητα να συνδεθούν με το σώμα τους αρκετά ώστε να πουν: "Αυτό πόνεσε" ή "Δεν μου άρεσε αυτό και ένιωσα άβολα".

Ωστόσο, μια προσέγγιση personal training με βάση την κατανοήση του τραύματος μπορεί να συμβάλει στην πρόληψη του επανατραυματισμου, δημιουργώντας ενα ασφαλές περιβάλλον χωρίς αποκλεισμούς. Ανοίγοντας τους διαύλους επικοινωνίας μεταξύ εκπαιδευτών και ασκούμενων, έτσι μέσα από τη συνεργασία μπορεί να  δημιουργηθεί ένα ευέλικτο και προσβάσιμο προγράμμα γυμναστικής.

Επιπλέον, η μέθοδος αυτή λειτουργώντας σε ένα κλινικό πλαίσιο, ενθαρρύνει τους εκπαιδευτές να συνεργάζονται με άλλους παρόχους, όπως ψυχολόγους, ψυχο-θεραπευτές, για να βοηθήσουν στο ταξίδι του πελάτη προς τη θεραπεία.

Με βάση την γνώση ότι το τραύμα συγκρατείται κυρίως στο σώμα, σε μια προπόνηση παρατηρούμε ότι προκύπτουν πράγματα που μπορεί να μην περιμένεις. Όπως ότι ο ασκούμενος μπορεί να νιώθει σύγχυση ή να βιώνει ένα σωρό συναισθήματα.

Δεν είναι μέρος της εργασίας του εκπαιδευτή να κάνει την επεξεργασία αυτών των συναισθημάτων, αλλά μπορεί να αποδειχθεί πολύ ισχυρό εργαλείο ώστε να βοηθήσει στην κατανόηση της συναισθηματικής επίδρασης στο σώμα και την επίγνωση του ασκούμενου αλλά και ως συνδετικός κρίκος της σχέση των δύο.

Τέλος, ο εκπαιδευτής/προπονητής αφού έχει αντιληφθεί ότι κάτι συμβαίνει που προκαλεί ψυχολογική δυσφορία, μπορεί να θέσει όριο και να προτείνει στον ασκούμενο το ενδεχόμενο να διερευνήσει τα συναισθήματά του σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο, παρά να παρέχει συμβουλές, όπως παράτυπα συμβαίνει, αυξάνοντας πιθανότητα αυτό να είναι επιβλαβές παρά βοηθητικό.

Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η καλύτερη επικοινωνία σε ψυχολογικό επίπεδο μπορεί να είναι βοηθητική και για τον προπονητή αφού θέματα που σχετίζονται με την μεταβίβαση συναισθημάτων από τον ασκούμενο θα είναι πιο ευκολά κατανοητά και δεν θα «φθείρουν» τον προπονητή.

Πώς είναι μια συνεδρία personal training με βάση το τραύμα;

Aς υπενθυμίσουμε αρχικά ότι σε μια προπόνηση που λαμβάνει σοβαρά υπόψη το ψυχολογικό τραύμα, ο ασκούμενος είναι ο ειδικός σχετικά με το σώμα του. Έτσι, μια προπόνηση μπορεί να ξεκινήσει με μια σύντομη συζήτηση σχετικά με το πώς αισθάνεται ο ασκούμενος όταν προσέρχεται στην προπόνηση, τι χρειάζεται το σώμα του και ποιες ασκήσεις και κινήσεις θα ήταν ευχάριστες για την προπόνηση.

Στη συνέχεια, ο προπονητής και ο ασκούμενος θα συνεργαστούν για να σχεδιάσουν την προπόνηση με βάση αυτές τις πληροφορίες. Για να παρακολουθεί πώς αισθάνεται ο πελάτης καθ' όλη τη διάρκεια της συνεδρίας, οι εκπαιδευτές προτείνεται να χρησιμοποιούν μια σύντομη έκδοση της Κλίμακας Υποκειμενικών Μονάδων Ψυχικής Δυσφορίας (γνωστής και ως SUDS), μια τεκμηριωμένη μέθοδο που χρησιμοποιείται συνήθως για τη μέτρηση της έντασης της ψυχικής δυσφορίας ενός ατόμου στη θεραπεία τραύματος. Αντίστοιχα, υπάρχουν κλασικές κλίμακες για την αντιληπτή κόπωση όπως αυτή του Borg και άλλες για το αισθητό επίπεδο εγρήγορσης όπως αυτές που συζητά στο έργο του ο Ekkekakis. 

Στην αρχή της διαδικασίας, ο εκπαιδευτής και ο ασκούμενος θα συνεργαστούν για να καταλήξουν σε ένα σημείο - όριο μέγιστης προσπάθειας (ενδεχομένως το 6 ή το 7 σε μια κλίμακα από το 0 έως το 10). Αυτό είναι το σημείο στο οποίο θα αλλάξετε τη δραστηριότητα ή θα σταματούσατε εντελώς την προσπάθεια.

Η σκέψη είναι ότι κατά τη διάρκεια κάθε άσκησης, ο γυμναστής θα ρωτήσει γρήγορα τον πελάτη σε ποιον αριθμό αντιστοιχεί το επίπεδο εγρήγορσης ή έντασης μετά από μερικές επαναλήψεις. Αν για παράδειγμα ένας ασκούμενος κάνει push-ups, μπορεί να ξεκινήσει από το μηδέν - όλα είναι υπέροχα, αισθάνεται πολύ καλά"

. Αλλά καθώς φτάνουν στις επαναλήψεις 5-6, μπορεί να έχουν αρχίσει να πραγματοποιούνται φυσιολογικές προσαρμογές που προκαλούν κάποια δυσκολία/δυσφορία και να ενεργοποιείται ο αντίστοιχος εσωτερικός διάλογος:
 - 'Θα τα καταφέρω μέχρι το τέλος; Τι θα συμβεί αν δεν μπορέσω να το ολοκληρώσω;' –

Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να εντοπίσουμε και να παρακολουθήσουμε αν το επίπεδο εγρήγορσης - έντασης έχει αρχίσει να ανεβαίνει. Σε αυτή την περίπτωση θα ζητήσουμε από τον ασκούμενο να ανταποκριθεί με βάση την κλίμακα και στη συνέχεια μπορεί να κάνουμε μια παύση για να ελέγξουμε. Αν ο ασκούμενος φτάσει σε ένα επίπεδο που τον σταματάει και αντιμετωπίζει έντονη δυσκολία, συμβουλεύουμε τους γυμναστές να ρωτήσουν στη συνέχεια "Υπάρχει κάτι που χρειάζεται το σώμα σας αυτή τη στιγμή;".

Αν ο ασκούμενος δεν μπορεί να δώσει απάντηση, ο γυμναστής θα προσφέρει εναλλακτικές προτάσεις, όπως να πάει για έναν υπαίθριο περίπατο ή να πασάρει μια μπάλα μπρος - πίσω.

"Όταν φτάσετε σε αυτό το σημείο που σας σταματάει η δυσκολία, μπορεί να μην επιστρέψετε στο προκαθορισμένο πλάνο προπόνησης, επειδή αυτή η προπόνηση μπορεί να μην είναι αυτό που βοηθάει περισσότερο τον ασκούμενο εκείνη τη στιγμή", λέει η Young.

Η όλη νοοτροπία του personal training με βάση το τραύμα επικεντρώνεται στη θεραπεία μέσω της κίνησης, στη σύνδεση με το σώμα και στην εδραίωση ή αποκατάσταση της ασφάλειας στο σώμα μέσω της κίνησης.

Οι συνεδρίες είναι βασισμένες κυρίως στην κατανόηση και την κάλυψη των ψυχολογικών αναγκών. Έτσι κατά την άσκηση οι προπονητές λειτουργούν με βάση την ευελιξία. Φυσικά είναι απαραίτητο να λειτουργήσουμε απαλλαγμένοι από περιορισμένες αντιλήψεις για την άσκηση, που επικεντρώνονται αποκλειστικά σε μεθόδους για την απώλεια βάρους ή στο να πετύχουν ένα ιδανικό τύπο σώματος, όπως αναφέρει η – Emily Young.

Ποιος μπορεί να ωφεληθεί από την προσωπική προπόνηση με βάση το τραύμα;

Παρόλο που η λέξη "τραύμα" αποτελεί κεντρικό κομμάτι του ονόματος της προσέγγισης, οι εμπνευστές πιστεύουν ότι το “trauma-informed personal training” μπορεί να είναι πολύτιμo για κάθε άτομο - ανεξάρτητα από το ιστορικό τραύματος ή την έλλειψή του.

Όπως περιγράφει ένας από τους κεντρικούς εμπνευστές :

"Εκτιμούμε ότι, τελικά, μια προσέγγιση με βάση το τραύμα επιχειρεί να είναι εμπεριεκτική, να ανταποκρίνεται στις ψυχολογικές και σωματικές ανάγκες για κίνηση και φυσική δραστηριότητα ενώ διατηρεί μια ανοιχτή στάση με ενδιαφέρον και κατανόηση αποφεύγοντας να είναι περιοριστική.

Πέρα από τη μεροληψία που έχουμε σαν εκφραστές της προσέγγισης, θεωρούμε ότι η προσέγγιση με βάση την πληροφόρηση για το τραύμα μπορεί να είναι ωφέλιμη για όλους".

Ερωτήσεις προς τον εαυτό σας για να προσδιορίσετε αν το pesonal training με βάση το τραύμα μπορεί να είναι χρήσιμο για εσάς.

"Έχετε νιώσει ποτέ ανασφαλής, έντονή αίσθηση ενόχλησης, αποκλεισμό ή απλά έχετε έρθει ευθέως αντιμέτωποι με διακρίσεις στους χώρους της άσκησης ή και τις σχέσεις που αναπτύσσονται με τους προπονητές ;

Έχετε ποτέ συνεργαστεί με έναν προπονητή και ευχηθήκατε να ήταν πιο συντονισμένος, ανταποκρινόμενος και συνεργατικός;

"Αν η απάντηση είναι ναι, τότε αυτή η προσέγγιση που περιγράφουμε θα μπορούσε να είναι μια καλή προσέγγιση για εσάς".

Πέρα από το θέμα της επιλογής συμμετοχής σε ένα πρόγραμμα με βάση το τραύμα, είναι σημαντικό να σημειώσουμε ότι υπάρχουν ορισμένα άτομα για τα οποία χρειάζεται να εξετάσουμε, μέσα από ένα  πιο σοβαρό πρίσμα το personal training.

Σε αυτό συμπεριλαμβάνονται άνθρωποι που έχουν βιώσει τραύμα οποιουδήποτε είδους, έχουν ιστορικό ή αντιμετωπίζουν σήμερα κάποια ψυχική ασθένεια ή είχαν δύσκολες εμπειρίες με προσωπικούς γυμναστές στο παρελθόν.

Το ίδιο ισχύει και για τα ανθρώπους που βρίσκονται σε αποκατάσταση για την περίπτωση διατροφικών διαταραχών. Υπάρχουν πολλοί πελάτες που βρίσκονται σε ανάρρωση και θα ήθελαν να βρουν έναν τρόπο να επανασυνδεθούν με το σώμα τους και να κινηθούν με ασφάλεια, και πραγματικά δεν μπορείς να συνεργαστείς με οποιονδήποτε γυμναστή.

Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται κανείς  να συνεργαστεί με έναν γυμναστή που έχει κατανόηση του τραύματος, των διατροφικών διαταραχών ή των διαταραχών που σχετίζονται με την άσκηση.

Πώς θα μπορούσε κανείς να βρει έναν προσωπικό γυμναστή που να έχει ενημερωση για το τραύμα και τις επακόλουθες ανάγκες;

Επί του παρόντος, εκπαίδευση και πιστοποίηση στο personal training με βάση το τραύμα είναι διαθέσιμες προς το παρόν στις Ηνωμένες Πολιτείες μέσω του Hope Ignited Training  όπως και του Trauma Informed Weight Lifting που προσφέρει εργαστήρια.

Στην χώρα μας, προς το παρόν δεν υπάρχει κάποια οργανωμένη κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση πέρα από κάποια ερευνητικά προγράμματα στο κομμάτι της άσκησης σαν συμπληρωματική θεραπεία για άτομα με μείζονα κατάθλιψη. 

Σε κάθε περίπτωση ενημερωμένοι σχετικά με θέματα ψυχολογίας της άσκησης είναι συνήθως άτομα με ειδίκευση σε μεταπτυχιακό επίπεδο από αντίστοιχα  τμήματα ψυχολογίας άλλα και εξιδεικευμένοι προπονητές. Όπως και μια πρόσφατη προσπάθεια του Fitness_Therapy μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπου δραστηριοποιείται παρέχοντας ενημέρωση, πληροφορίες και προπονήσεις με βάση τις αξίες του trauma informed practice.  

Κανένας προπονητής δεν είναι εγγενώς κατάλληλος για εσάς μόνο και μόνο επειδή έχει πιστοποίηση, ούτε ένας προπονητής θα είναι κακός επειδή δεν έχει πιστοποιηθεί.

Αυτό που προτείνεται είναι να βρείτε έναν προπονητή που τουλάχιστον κατανοεί πώς το τραύμα επηρεάζει το σώμα και την ικανότητα ενός ατόμου να κινείται και να συμμετέχει σε μια προπόνηση, είτε αυτό το έχει πετύχει μέσω μιας πιστοποίησης είτε μέσω της βιωμένης εμπειρίας και της ικανότητας του να κατανοεί την κατάσταση.

Είναι χρήσιμο και σημαντικό όταν εντοπίσετε έναν γυμναστή που πιθανώς επιθυμείτε να συνεργαστείτε μαζί του, να ορίσετε μια πρώτη συνάντηση για να γνωριστείτε καλύτερα. Δοκιμάστε να ρωτήσετε τι σημαίνει γι' αυτούς η προσέγγιση με βάση το τραύμα, ποια η κατανόηση τους στο θέμα. Διερευνήστε το πώς θα ήταν να συνεργαστείτε, ποια μορφή θα έχουν οι προπονήσεις σας και πώς μπορούν να λάβουν υπόψη τους τις ανάγκες σας.

Επίσης είναι σημαντικό να δείτε το πώς αντιδρά το σώμα σας με τον εκπαιδευτή. Σκεφτείτε, αισθάνομαι ασφαλής και άνετος;

Φαίνεται αυτός ο άνθρωπος αυθεντικός, ενημερωμένος και έχει τις απαραίτητες δεξιότητες και την απαραίτητη εκπαίδευση για να σας βοηθήσει να περιηγηθείτε στον κόσμο της γυμναστικής;

Το γεγονός ότι ένας γυμναστής είναι ενημερωμένος για το τραύμα δεν σημαίνει ότι μπορεί να είναι ο κατάλληλος για εσάς. Η προσωπική ταυτότητα, η ιστορία και η κουλτούρα  του κάθε ανθρώπου εξακολουθούν να επηρεάζουν σε ιδιαίτερα μεγάλο βαθμό την εμπειρία, οπότε πραγματικά προσπαθήστε να κάνετε πολύ συνειδητές ερωτήσεις που εμπεριέχουν και αυτά τα ζητήματα υπόψη.

Κυρίως η μέριμνα εστιάζει στην  ενισχύση της ικανότητας των ανθρώπων να διαχειρίζονται το άγχος, να το αισθάνονται και να το αντιλαμβάνονται και να μην αποδιοργανώνονται, μέσω της κίνησης.

Έτσι ώστε, να μπορούν να παρατηρούν την επίδραση του άγχους και να μην αποσυνδέονται ή να προσπαθούν μέσα από την ένταση της προπόνησης να απαλλαχθούν από αυτό - μιας και αυτός ο τρόπος αντιμετώπισης είναι αποδεδειγμένα παροδικός.

Το άγχος και το στρες θα επιστρέψει μιας και αποτελεί κομμάτι της ψυχικής και της σωματικής εμπειρίας του να είναι κανείς άνθρωπος.

Η προσέγγιση αυτή που βασίζεται στην προπόνηση με βάση την κατανόηση του και συμπερίληψη του ψυχολογικό τραύματος σαν κεντρικό σημείο επίδρασης στην εμπειρία του ασκούμενου, αναγνωρίζει ότι η φροντίδα της ψυχικής υγείας είναι ένα ανεξάρτητο ανθρώπινο δικαίωμα. Και αυτό είναι ένα από τα πιο ωραία, πιο σημαντικά κομμάτια της προσωπικής προπόνησης με βάση το τραύμα.

*To παρόν άρθρο αποτελεί μια προσαρμοσμένη απόδοση στην ελληνική γλώσσα του πρωτότυπου άρθρου “How Trauma-Informed Personal Training Is Helping Clients Heal Through Movement.” Δημοσιευμένο από την Megan Falk  09/02/ 2022.