Στύση και ψυχογενείς διαταραχές. Αποτελεσματική ψυχολογική παρέμβαση

Ακρόαση άρθρου......

Η ψυχογενής στυτική δυσλειτουργία ορίζεται ως η αδυναμία να αποκτηθεί ή να διατηρηθεί η στύση κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής διαδικασίας, χωρίς να υπάρχει κάποια οργανικής φύσεως αιτιολογία (π.χ. διαβήτης, υπογοναδισμός, σκλήρυνση κατά πλάκας κ.α.).  Αρκετές φορές είναι αποτέλεσμα χρόνιας χρήσης κάποιας ουσίας όπως στην περίπτωση του αλκοολισμού ή αποτέλεσμα μιας ψυχιατρικής κατάστασης (π.χ. κατάθλιψη, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή).

Επιδημιολογικά δεδομένα

Η διαταραχή στύσης είναι μια από τις πιο συχνές σεξουαλικές διαταραχές στους άντρες, επηρεάζοντας περισσότερους από τους μισούς, πάνω από 60 ετών.

Επίδραση
Οι συνέπειες της διαταραχής στύσης μπορεί να είναι πολύ σημαντικές στη ζωή ενός άντρα σε τομείς όπως η αυτο-εκτίμηση, η ποιότητας ζωής και της σχέσης του. 

Οι ψυχολογικοί παράγοντες που φαίνεται να παίζουν ένα ρόλο στην εμφάνιση της ψυχογενούς στυτικής δυσλειτουργίας περιλαμβάνουν : 

1.  Άγχος επίδοσης ή φόβος αποτυχίας

• "Ο ρόλος του θεατή" - έχει περιγραφεί από το 1970 από τους Masters  & Johnson, και σημαίνει ότι η προσοχή στρέφεται κυρίως στην σεξουαλική επίδοση και όχι στην ερωτική διέγερση ή απόλαυση. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει απόσπαση προσοχής από ερεθίσματα που μπορούν να εκλύσουν διέγερση, με συνακόλουθα αρνητικά αποτελέσματα στην απόκτηση και τη διατήρηση της στύσης. 

• Λαθεμένες αντιλήψεις - υπάρχουν κάποιες απόψεις σχετικά με τη σεξουαλική διαδικασία που φαίνεται να παρακωλύουν την ομαλή διεξαγωγή της, όπως για παράδειγμα, ότι για να κάνει ένας άντρας σεξ πρέπει να έχει πρώτα αποκτήσει στύση. Στην πραγματικότητα, ένα ζευγάρι μπορεί να κάνει σεξ με διάφορους τρόπους ακόμη και με χαλαρή ή και χωρίς στύση. 

2. Έλλειψη επαρκούς ερεθισμού 

• Είναι συχνά άγνωστο σε πολλά ζευγάρια ότι με την πάροδο της ηλικίας απαιτείται περισσότερος άμεσος ερεθισμός του πέους (με το χέρι ή το στόμα), για να επέλθει η στύση, ενώ αντίθετα η απαντητικότητα σε ψυχογενούς τύπου ερεθίσματα που προκαλούν ερεθισμό τείνει να μειώνεται. Αυτό μπορεί να εκληφθεί από τη σύντροφο ως έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος ή σημάδι ότι δεν είναι η ίδια επιθυμητή από το σύντροφό της. Υπάρχουν δε πολλά ζευγάρια, ακόμη και νεαρά σε ηλικία, που παραγνωρίζουν τη σημασία των προκαταρκτικών χαδιών στη σεξουαλική διαδικασία. 

3. Προβλήματα επικοινωνίας στο ζευγάρι

• η ανεπαρκής επικοινωνία μεταξύ των συντρόφων, η έλλειψη εγγύτητας ή εμπιστοσύνης και εντάσεις ή συγκρούσεις εξουσίας, είναι συχνές αιτίες σεξουαλικών προβλημάτων και στα δύο φύλα.

Αντιμετώπιση
Μετά την αξιολόγηση και τη διάγνωση από τον ειδικό, και έχοντας αποκλείσει τη συμμετοχή οποιουδήποτε οργανικού παράγοντα, μπορούν να ξεκινήσουν οι θεραπευτικές παρεμβάσεις. Τα βασικά συστατικά αυτών είναι :

• Ψυχοεκπαίδευση - περιλαμβάνει παροχή πληροφοριών σχετικά με το πρόβλημα και τις αιτίες του, ώστε να γίνει αντιληπτή η φύση της δυσκολίας και η πιθανή συμμετοχή του κάθε εμπλεκόμενου ξεχωριστά.

• Εκπαίδευση στη σεξουαλική επικοινωνία των δύο συντρόφων και αισθητηριακός εστιασμός - συγκεκριμένες ασκήσεις για να υπάρξει επαναπροσδιορισμός της αλληλεπίδρασης των δύο συντρόφων στη σεξουαλική διαδικασία και να τεθεί εκ νέου μια βάση για την ουσιαστική και όχι διεκπεραιωτική συμμετοχή τους σ'αυτή. Επίσης, οι ασκήσεις του αισθητηριακού εστιασμού βοηθούν στη συγκέντρωση της προσοχής στις αισθήσεις και αποσπούν από πιθανές γνωσιακές διεργασίες όπως ο "ρόλος του θεατή" που αποπροσανατολίζουν τους συντρόφους. Ως αποτέλεσμα, το άγχος μειώνεται και έτσι η στύση είναι περισσότερο πιθανή. 

• Παρεμβάσεις στη γενικότερη προβληματική επικοινωνία του ζευγαριού, ώστε να μειωθούν οι εστίες συναισθηματικής απομάκρυνσης των δύο συντρόφων.

Συγγραφή άρθρου:

Βιβή Σωτηροπούλου, ψυχολόγος, Δρ ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο,
Επιστημονικός συνεργάτης της α' ψυχιατρικής κλινικής, Παν/μιο Αθηνών, Ιατρείο Ψυχοσεξουαλικών Διαταραχών και Μονάδα Θεραπειών Συμπεριφοράς, Αιγινήτειο Νοσοκομείο.

Τιτίκα Μητσοπούλου, ψυχολόγος, MSc Παν/μιο Ιωαννίνων,
Επιστημονικός συνεργάτης της Μονάδας Θεραπείας Συμπεριφοράς του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών