Κοινωνικο-Θεραπεία (Social Therapy), πρόληψη και κοινωνική αποκατάσταση

Ακρόαση άρθρου......

Το μεγαλύτερο κενό στη χώρα μας γύρω από την ψυχική υγεία είναι εκείνο της πρόληψης και της κοινωνικής αποκατάστασης. Αυτά τα δύο συνδέονται καθώς αποτελούν την αποστολή μιας σύγχρονης ψυχοκοινωνικής υπηρεσίας η οποία δεν υπάρχει. Δεν είναι όμως μόνο θέμα του κράτους καθώς αρκετά ιδιωτικά κέντρα ήδη εμφανίζονται.

Οι ίδιοι οι επαγγελματίες της ψυχικής υγείας φαίνεται να υποβαθμίζουν ή να μη γνωρίζουν τον σπουδαίο ρόλο της κοινωνικής αποκατάστασης. Έτσι πιστεύουν ότι η κλασική θεραπεία και η ιατρική συμβολή αρκούν για τόσο πολύπλοκες καταστάσεις όπως εκείνες της ψυχικής ασθένειας.

Ο ρόλος της ψυχοκοινωνικής υποστήριξης είναι να προλάβει τα προβλήματα που ξεκινούν από το δυσάρεστους παράγοντες στις σχέσεις μας αλλά και να μας βοηθήσει, αφού προέκυψε μια ψυχική δυσκολία, στο σημαντικό δρόμο της αποκατάστασης. Κοινωνική Αποκατάσταση σημαίνει: Απεμπολώ την ταυτότητα του «ψυχικά ασθενούς», επιστρέφω στην κοινωνική, προσωπική και επαγγελματική μου ζωή με τέτοιο τρόπο ώστε δεν θα επαναλάβω τις λάθος αντιδράσεις που οδήγησαν στο ιατρείο ενός θεραπευτή.

Εδώ παρεμβαίνει η Κοινωνικο-Θεραπεία και η ψυχοκοινωνική στήριξη. Η κοινωνική αυτή υποστήριξη λειτουργεί παράλληλα και μετά την θεραπεία. Συνεισφέρει ισχυρά στην καλή πορεία των θεραπευόμενων, στην αποθεραπεία και την πρόληψη μετά από μια εμπειρία ψυχικής υγείας. Οι στόχοι της κοινωνικο-Θεραπείας είναι η κοινωνικοποίηση, η ενδυνάμωση, η αυτονομία, ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, η αυτοβοήθεια, η ενστάλαξη ελπίδας, και η απενοχοποίηση.

Η Κοινωνικο-Θεραπεία είναι φυσικά μια ομαδικά και κοινωνικά προσανατολισμένη «θεραπεία». Δεν περίκειται για το ψυχο-θεραπευτικό group αφού εδώ δεν υπάρχουν θεραπευτές και θεραπευόμενοι. Οι συμμετέχοντες δεν αναγνωρίζονται ως «ασθενείς», αντίθετα, προτεραιότητα εδώ έχει ο άνθρωπος ως ψυχοκοινωνική ύπαρξη. Πρωταγωνιστές τις ομάδας είναι επομένως οι ίδιοι οι συμμετέχοντες που περιγράφουν τις δυσκολίες τους. Ο Συντονιστής έχει εποπτικό ρόλο, διασφαλίζει την διαμόρφωση του περιβάλλοντος αποδοχής, οργανώνει την ομάδα, προτείνει βιωματικές ασκήσεις και διευκολύνει την επικοινωνία. Δεν είναι ένας ομαδικός ψυχο-θεραπευτής όπως συμβαίνει στο group therapy αφού πρόκειται για έναν εναλλακτικό χώρο συνάντησης. Ωστόσο ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός.

Τι συμβαίνει και πώς λειτουργώ:
Βρισκόμαστε σε ένα ασφαλές περιβάλλον αποδοχής και αμοιβαιότητας, κοντά σε ανθρώπους που βίωσαν παρόμοια προβλήματα. Εκφράζουμε συναισθήματα με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια χωρίς φόβο απόρριψης, χωρίς αίσθημα ενοχής και ντροπής. Η κατανόηση και η ακρόαση των ψυχικών δυσκολιών των άλλων αλλά και των δικών μου, με βοηθούν στην καλύτερη και πιο ψύχραιμη διαχείρισή τους.

Παρουσιάζω και παρατηρώ τον εαυτό μου μέσα στο σύνολο.
Μοιράζομαι την εμπειρία μου, εκφράζω τα συναισθήματά μου, ακούω τον άλλο, συμμετέχω σε ένα ασφαλές περιβάλλον αμοιβαιότητας, ενεργοποιούμαι
απομακρύνομαι από την στασιμότητα.  Αποδέχομαι τον άλλον, γνωρίζω και αποδέχομαι τον εαυτό μου.

Σχηματικά μπορούμε να οργανωθεί ως εξής, επιτρέποντας πάντοτε την
πρωτοβουλία από τους συμμετέχοντες.

• Βιωματική γνωριμία.
• Μοιράζομαι την εμπειρία μου
• Ακούω την εμπειρία των άλλων
• Προσωπική πρωτοβουλία.
• Συζητήσεις με θεματολογία που επιλέγουν οι συμμετέχοντες
• Συζητήσεις με θέματα από την επικαιρότητα
• Οργάνωση - Συμμετοχή σε δραστηριότητες, κοινωνικές εκδηλώσεις.
• Τέχνη.

Η ΚοινωνικοΘεραπεία συχνά συνοδεύεται από την εκπαίδευση σε πρακτικές αυτοβοήθειας, γι αυτό και οι ομάδες είναι κοινωνικοθεραπείας και αυτοβοήθειας όπου στόχο έχουν την κοινωνική ενδυνάμωση των ατόμων που συμμετέχουν. Η νέα αυτή μέθοδος διαμορφώθηκε στο πλαίσιο αντιδράσεων στην ψυχιατρική εξουσία από τους ίδιους τους χρήστες υπηρεσιών ψυχικής υγείας.

Ωστόσο αυτή η αντίδραση οφείλεται ακριβώς στην πλήρη απουσία κοινωνικών επιστημόνων, δηλαδή της τόσο σημαντικής κοινωνικής υπηρεσίας τόσο στη χώρα μας όσο και γενικότερα στον κόσμο της ψυχικής υγείας.

Αρκετοί συνάδελφοι όπως και εμείς προσφέρουμε αυτή την ευκαιρία σε συνεργασία με τους θεραπευτές κλασικών ψυχοθεραπειών και τους ιατρούς. Η λογική και η σύνεση επιτάσσουν τη σοβαρή προσέγγιση των ανθρώπων που βίωσαν ή βιώνουν ψυχικά προβλήματα στη ζωή τους. Γι αυτό οι ομάδες κοινωνικοθεραπείας και αυτοβοήθειας δεν αντικαθιστούν την κλασική θεραπεία όμως είναι απολύτως απαραίτητες τόσο προληπτικά όσο και μετά την ιατρική παρέμβαση καθώς για να ξεπεράσετε όσα συνέβησαν και να μη χρειαστεί ξανά ψυχιατρική - ψυχολογική θεραπεία.

Συγγραφή άρθρου:

Χαράλαμπος Πετράς - Ιατρικός Ανθρωπολόγος
Κέντρο Κοινωνικής Μέριμνας ΣΤΗΡΙΞΗ, Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.