Η Αξία του Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Ακρόαση άρθρου......

Χωρίς αμφιβολία, όλοι/ες μας στην εφηβική μας ηλικία έχουμε κληθεί να απαντήσουμε στην κλασική και χιλιοειπωμένη ερώτηση «Τι θέλεις να γίνεις, όταν μεγαλώσεις;».

Μια ερώτηση, η οποία διατυπώνεται με τόση ευκολία από τους/ις μεγάλους/ες, ξεχνώντας, ότι οι περισσότεροι/ες από αυτούς/ες δεν είχαν να δώσουν μια συγκεκριμένη απάντηση ή ότι έδιναν μια απάντηση, η οποία άλλαζε από εβδομάδα σε εβδομάδα. Ήταν ελάχιστες εκείνες οι εξαιρέσεις, όπου έδιναν μια συγκεκριμένη, σταθερή και συνειδητοποιημένη απάντηση.

Οικογενειακή επιρροή στην επιλογή επαγγέλματος

Πώς, όμως, ένας/μία έφηβος/η αποφασίζει για το τι θέλει να γίνει, όταν μεγαλώσει;

Οι δύο βασικοί πυλώνες, οι οποίοι επηρεάζουν την απόφαση του/ης εφήβου είναι η οικογένεια και το σχολείο. Το οικογενειακό περιβάλλον ως πρώτος φορέας κοινωνικοποίησης, είναι αυτός, όπου δίνει τα πρώτα ερεθίσματα στον/ην έφηβο/η για τον κόσμο της εργασίας ξεκινώντας από τα επαγγέλματα των γονέων και συνεχίζοντας με αυτά των λοιπών συγγενών και φίλων.

Η οικογένεια μπορεί να επηρεάσει τον/ην έφηβο με ποικίλους τρόπους.

Από τη μία πλευρά, τα παιδιά έχοντας τους γονείς τους ως πρότυπα ρόλων και μίμησης ακολουθούν το επάγγελμα των γονιών τους. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα, όπου τα παιδιά ηθοποιών γίνανε ηθοποιοί, παιδιά γιατρών γίνανε ιατροί κ.λ.π.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν γονείς, όπου με γνώμονα τις προσωπικές τους εμπειρίες, αντιλήψεις, γνώσεις και προσδοκίες συμβουλεύουν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν προς μια επαγγελματική κατεύθυνση αγνοώντας την προσωπικότητα, τις επιθυμίες και τις δυνατότητες των παιδιών τους.

Για παράδειγμα, έχω ακούσει πολλές φορές γονείς να λένε στα παιδιά τους «Γιατί να σπουδάσεις Αρχαιολογία, αφού μπορείς να μπεις στην Νομική;» ή «Σπούδασε Διοίκηση Επιχειρήσεων, έτσι ώστε μετά να αναλάβεις το μαγαζί».

Συνεπώς, η οικογένεια επηρεάζει τον/ην έφηβο/η σε γνωστικό και συναισθηματικό επίπεδο.

Πώς το σχολείο επηρεάζει την επαγγελματική επιλογή του εφήβου

Το σχολικό περιβάλλον ως δεύτερος φορέας κοινωνικοποίησης παίζει μικρότερο ρόλο στην λήψη απόφασης του/ης εφήβου/ης. Αν και τυπικά, υπάρχει το μάθημα επαγγελματικού προσανατολισμού ως υποχρεωτικό μάθημα, στην πραγματικότητα η προσφορά του είναι ελάχιστη.

Η προσωπική μου εμπειρία στον σχολικό επαγγελματικό προσανατολισμό είναι τρία μαθήματα, όπου ο καθηγητής μας εξήγησε τι είναι η θεωρητική, η θετική και η τεχνολογική κατεύθυνση και ποιες σχολές συμπεριλαμβάνονται σε αυτές (ονομαστικά και γενικά) και μια επίσκεψη στους χώρους του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, έτσι ώστε να δούμε, πώς είναι ένα Πανεπιστήμιο από κοντά.

Σε κάποιες περιπτώσεις, κάποιοι/ες καθηγητές/τριες μεμονωμένα, κι εφόσον τους ζητηθεί, συμβουλεύουν τους/ις μαθητές/ριες προς τις σχολές και πάλι με γνώμονα τις προσωπικές τους εμπειρίες και γνώσεις.

Σε άλλες περιπτώσεις, οι μαθητές/ριες μεταξύ τους αλληλοεπηρεάζονται από τις προτιμήσεις τους. Για παράδειγμα, στην εποχή μου η πλειοψηφία των μαθητών/ριών θεωρητικής κατεύθυνσης ήθελαν να σπουδάσουν Ψυχολογία, καθώς αυτό ήταν της μόδας.

Εξαίρεση σε όλα αυτά, βέβαια, αποτελούν κάποια ιδιωτικά σχολεία, τα οποία έχουν ειδικό τμήμα επαγγελματικού προσανατολισμού.

ΨΗΦΙΑΚΟ MARKETING ΓΙΑ ΨΥΧΟΛΟΓΟΥΣ: Κύκλος 11 Σεμιναρίων με Βέλτιστες Πρακτικές και Εργαλεία Διαχείρισης διαδικτυακής παρουσίας | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR

Κατά συνέπεια, η οικογένεια και το σχολείο, όσο και καλή πρόθεση κι αν έχουν, προσφέρουν ελάχιστα και περιορισμένα ερεθίσματα και γνώσεις στα παιδιά, έτσι ώστε να λάβουν αποφάσεις σχετικά με το επαγγελματικό τους μέλλον.

Η σημασία της αυτογνωσίας στην επιλογή επαγγέλματος

Οι μαθητές/ριες για να το πράξουν αυτό, χρειάζεται, αρχικά, να έχουν αυτογνωσία. Δηλαδή, να έχουν γνώση της προσωπικότητας τους (π.χ. εσωστρεφής ή εξωστρεφής;), των επαγγελματικών τους ενδιαφερόντων (π.χ. κοινωνικές ή θετικές επιστήμες;) και των εργασιακών τους αξιών (π.χ. ασφάλεια ή υψηλές οικονομικές απολαβές;).

Στη συνέχεια, χρειάζεται να έχουν ολοκληρωμένη και έγκυρη ενημέρωση σχετικά με τις πανεπιστημιακές σχολές, το πρόγραμμα μαθημάτων τους, τα επαγγελματικά τους δικαιώματα, τις επαγγελματικές προοπτικές που προσφέρουν κ.λ.π. Αν και το διαδίκτυο λειτουργεί θετικά ως προς την πρόσβαση αυτών των πληροφοριών, χρειάζεται η ορθή αξιολόγηση τους.

Μετέπειτα, χρειάζεται να αντιληφθούν την κοινωνία, στην οποία ζουν.

Πώς διαμορφώνεται η αγορά εργασίας; Ο πρωτογενής ή ο τριτογενής τομέας υπερισχύει; Ποιες ειδικότητες έχουν ζήτηση; Παραδείγματος χάρη, αν κάποιος/α θέλει να ασχοληθεί με τα οικονομικά, ποια ειδικότητα θα επιλέξει; Τουρισμό, Ναυτιλία ή Λογιστική;

Τέλος, οι τεχνολογικές εξελίξεις μεταβάλλουν συνεχώς τα κοινωνικά και εργασιακά δεδομένα. Τι εναλλακτικές επιλογές υπάρχουν; Με ποιο τρόπο, το εργασιακό αντικείμενο, όπου έχουν επιλέξει, θα μπορούσε να μετεξελιχθεί μελλοντικά;

Λόγου χάρη, η Alice Miller σπούδασε ψυχολογία και εργάστηκε ως ψυχαναλύτρια και ως εκπαιδεύτρια για 20 χρόνια. Μετά αποφάσισε να παρατήσει τη διδακτική και την ψυχανάλυση και να ασχοληθεί με τη συγγραφή βιβλίων ψυχολογίας.

Συμβουλευτική Επαγγελματικού Προσανατολισμού

Αξίζει να σημειωθεί, ότι, όταν ο επαγγελματικός προσανατολισμός πραγματοποιείται από Career Coaches/ Συμβούλους Σταδιοδρομίας/ Συμβούλους Επαγγελματικού Προσανατολισμού και όχι αυτοσχέδια από τους/ις εφήβους/ες, έχει τα ακόλουθα πλεονεκτήματα.

Αφενός, υπάρχει ουδετερότητα, καθώς ο/η σύμβουλος δεν εμπλέκεται συναισθηματικά με τον/ην συμβουλευόμενο/η με αποτέλεσμα να μην επιθυμεί να τον/ην κατευθύνει εσκεμμένα προς κάποια επαγγελματική κατεύθυνση.

Αντιθέτως, υποστηρίζει τον/ην τελευταίο/α, έτσι ώστε να κατευθυνθεί προς τα εκεί, όπου ο/η ίδιος/α θέλει.

Και αφετέρου, ακολουθεί μια συγκεκριμένη μεθοδολογία, η οποία περιλαμβάνει: ερωτηματολόγια με σκοπό να αναδειχθούν τα στοιχεία της προσωπικότητας του/ης συμβουλευομένου/ης, ασκήσεις, έτσι ώστε να αντληθούν οι απαραίτητες πληροφορίες και διεξάγει στοχευμένες και όχι διαισθητικές ερωτήσεις με σκοπό να οργανώσει τις σκέψεις του/ης ο/η συμβουλευόμενος/η, να αξιολογήσει τις πληροφορίες, που έχει, έτσι ώστε να λάβει τις αποφάσεις του/ης και μετέπειτα να δημιουργήσει ένα πλάνο δράσης υλοποίησης τους.

Συνοψίζοντας, στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά καλούνται να λάβουν μια σημαντική αλλά όχι μη αναστρέψιμη απόφαση για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Είναι αναστρέψιμη, καθώς σε κάθε ηλικία το άτομο έχει την δυνατότητα αλλά και το δικαίωμα να προσδιορίσει ή να αναθεωρήσει τα εργασιακά του ενδιαφέροντα, τους επαγγελματικούς του στόχους και τις εργασιακές του δυνατότητες.

Ωστόσο, το καλύτερο είναι αυτή η απόφαση να λαμβάνεται στην εφηβική ηλικία, έτσι ώστε να γλυτώσει χρόνο, χρήμα και ενέργεια, καθώς και να προετοιμαστεί καλύτερα για να ξεκινήσει το επαγγελματικό του ταξίδι, όπως το επιθυμεί και το ονειρεύεται.

Για αυτόν τον λόγο, ο επαγγελματικός προσανατολισμός δεν θα πρέπει να εκλαμβάνεται ως μια περιττή πολυτέλεια αλλά ως μια επένδυση στον εαυτό μας και στο επαγγελματικό μας μέλλον θυμούμενοι/ες πάντα, ότι η εργασία δεν είναι απλά ένα μέσο οικονομικής επιβίωσης αλλά και ένα σημαντικό μέρος της ζωής μας μέσω του οποίου, επιδιώκουμε την δημιουργία, την ηθική ικανοποίηση αλλά και την προσωπική ανάπτυξη μέσω της εργασιακής μας εξέλιξης.