Η συστημική θεωρία βασίστηκε στη γενική θεωρία συστημάτων (Bertalanfy, 1968). Πρόκειται για μια θεωρία η οποία αναπτύχθηκε αρχικά στο χώρο της μηχανικής, για να βρει αργότερα εφαρμογή και σε άλλες επιστήμες, όπως η οικονομία, η βιολογία, και η πληροφορική. Η θεωρία των συστημάτων είναι μια σύγχρονη προσπάθεια σύνθεσης των διαφόρων όψεων της πραγματικότητας, υιοθετώντας μια ολιστική και «σχεσιακή» αντίληψη του κόσμου.
Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούσαν να εξηγήσουν πολύπλοκα φαινόμενα ξεκινώντας από τα βασικά τους συστατικά στοιχεία που ήταν όμως πολύ απλά στη φύση τους για να δώσουν μια ολοκληρωμένη ερμηνεία του όλου. Ένα από τα πιο δισεπίλυτα προβλήματα είναι η εξήγηση της σκοπιμότητας που διέπει την συμπεριφορά με βάση απλές, μηχανιστικές διαδικασίες.
Η συστημική θεωρία πρόσφερε μια εναλλακτική λύση σ' αυτό το αδιέξοδο δείχνοντας τον τρόπο με τον οποίο η σκόπιμη συμπεριφορά εμφανίζεται ως ιδιότητα ενός συστήματος που αποτελείται από απλά στοιχεία τα οποία όμως δεν χαρακτηρίζονται από σκοπιμότητα.
Πάνω στην ίδια λογική, η συστημική θεωρία βρήκε εφαρμογή και στο χώρο της ψυχοθεραπείας & της συμβουλευτικής, αντιμετωπίζοντας τα ανθρώπινα «προβλήματα» ως εγγενείς και δυναμικές ιδιότητες των κοινωνικών συστημάτων και ιδιαίτερα της οικογένειας, και όχι ως χαρακτηριστικό των ατόμων που απαρτίζουν αυτό το κοινωνικό σύστημα.
Καταργώντας την παγιωμένη αντίληψη της γραμμικής αιτιότητας (δηλ. την θέαση των κοινωνικών φαινομένων μέσα από τη σχέση αιτίου-αποτελέσματος), η συστημική σχολή διευρύνει την μελέτη κάθε ανθρώπινου συστήματος ως όλου, δίνοντας έμφαση στις σχέσεις των μερών που απαρτίζουν το σύστημα.
Τι είναι σύστημα;
Σύστημα είναι ένα σύμπλεγμα αλληλοεπηρεαζομένων και αλληλοεξαρτώμενων μεταξύ τους στοιχείων. Κάθε αλλαγή σε κάποιο στοιχείο του συστήματος επιφέρει αλλαγές σε ολόκληρο το σύστημα (Bateson, 1972). Το σύστημα δεν είναι απλά το άθροισμα των μερών του, αλλά μια οργανική ενότητα που διαφέρει ποιοτικά από τα επιμέρους κομμάτια που την απαρτίζουν.
Μια οικογένεια, μια θεραπευτική ή εργασιακή ομάδα, μια σχολική τάξη, μια επιχείρηση είναι ένα ανθρώπινο σύστημα. Τα ανθρώπινα συστήματα χαρακτηρίζονται ως:
- Ιεραρχικά: είναι πολυ-επίπεδα, και γι' αυτό περισσότερο πολύπλοκα από τα μη ζωντανά συστήματα.
- Αυτορυθμιζόμενα: δηλαδή αυτοελέγχονται καθώς αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους, αναπροσαρμόζοντας διαρκώς τις λειτουργίες και την δομή τους, τείνοντας άλλοτε προς την διατήρηση της σταθερότητας τους (ομοιόσταση), και άλλοτε προς την ανατροπή της και την αλλαγή (εντροπία).
- Δυναμικά: είναι δηλαδή ενεργητικά, χαρακτηρίζονται από σκόπιμη δράση, και αλλάζουν με το πέρασμα του χρόνου.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
- Burnham J. B. (1986) - "Family Therapy". London ; Routledge.
- Cecchin G. (1987) - "Hypothesizing, Circularity, and Neutrality Revisited : An Invitation to Curiosity". Family Process, Vol.26 :405-413.
- Feinberg P. H. (1990) - "Circular Questions : Establishing the Relational Context". Family Systems Medicine, Vol. 8, No. 3.
- Jenkins H. and Asen K. (1992)- "Family Therapy without the family : a framework for systemic practice". Journal of Family Therapy, 14 : 1-14.
- Jones E. (1993)." Family Systems Therapy". London ; Wiley.
- Palazzoli Selvini M. (1980) - "Hypothesizing - Circularity - Neutrality : Three Guidelines for the Conductor of the Session". Family Process, Vol.19 :3-12.
- Penn P. (1982) - "Circular Questioning". Family Process, Vol.21 : 267-280.
- Penn P. (1985) - "Feed-Forward : Future Questions, Future Maps". Family Process, Vol.24, 299-310.
- Tomm K. (1987) - "Interventive Interviewing : Part 1. Strategizing as a fourth Guideline for the Therapist". Family Process, Vol. 26, 3-13.
- Bott, D. (1994) Theory and Practice: A family systems framework for intervention with individuals. Counselling Psychology Quarterly, Vol. 7, No. 2: 105-115.
- Burnham, J.B. (1986) Family Therapy. London: Routledge.
- Cecchin, G. (1987) Hypothesising, Circularity, and Neutrality Revisited : An Invitation to Curiosity. Family Process, 26:405-413.
- Feinberg, P.H. (1990) Circular Questions: Establishing the Relational Context.
- Family Systems Medicine, Vol. 8, No. 3.
- George, E., Iveson C. and Ratner, H. (1990) Problem to solution: Brief Therapy with Individuals and Families. London: BT Press.
- Griffin, W.A. (1993) Family Therapy: Fundamentals of Theory and Practice. New York: Brunner/Mazel.
- Jenkins, H. and K.Asen (1992) Family Therapy without the family: A framework for systemic practice. Journal of Family Therapy, 14:1-14.
- Jones, E.(1993) Family Systems Therapy. London: Wiley.
- Mikesell, R. H. Lusterman, D. D. and McDaniel, S. H. (ed.) Integrating Family Therapy: Handbook of Family Psychology and Systems Theory.
- Washington: American Psychological Association.
- Palazzoli Selvini, M. (1980) Hypothesising - Circularity - Neutrality : Three Guidelines for the Conductor of the Session. Family Process, 19:3-12.
- Penn, P. (1982) Circular Questioning. Family Process, 21: 267-280.
- Penn, P.(1985) Feed-Forward: Future Questions, Future Maps. Family Process, 24:299-310.
- Stratton, P., Preston-Shoot, M., and Hanks, H. (ed.) (1990) Family Therapy: Training and Practice. Birmingham: Venture Press.
- Tomm, K. (1987a) Interventive Interviewing: Part 1. Strateging as a fourth Guideline for the Therapist. Family Process, 26:3-33.
- Tomm, K. (1987b) Interventive Interviewing:Part II. Reflexive Questioning As A Means To Enable Self Healing. Family Process, 26:167-183.
- Tomm, K. (1988) Interventive interviewing:Part III. Intending to ask linear, circular, strategic, or reflexive questions?. Family Process, 27:1-15.
- Vaughn, C. E., and Leff, J. P. (1976) The influence of family and social factors on the course of psychiatric illness: A comparison of schizophrenic and depressed neurotic patients. British Journal of Psychiatry, 129:125-137.
- Waltzlawick P., Bavelas J.B., Jackson D. (1967) Pragmatics of Human Communication. New York: WW Norton.
10 Βιωματικά Εργαστήρια για Γονείς (Νοέμβριος 2024 – Απρίλιος 2025) | Διοργάνωση: PSYCHOLOGY.GR | Συμμετοχή: 35 ευρώ για εγγραφές που θα γίνουν έως Κυριακή 17 Νοεμβρίου. Με αυτό το κόστος, έχετε πρόσβαση στο σύνολο των 10 σεμιναρίων που θα διεξαχθούν.
Συγγραφή - Επιμέλεια Άρθρου
Γρηγόρης Βασιλειάδης - Ψυχολόγος
Γρηγόρης Βασιλειάδης: έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology
Οι πληροφορίες που αναφέρονται στον επαγγελματικό κατάλογο ειδικών παρέχονται από τους ίδιους τους ειδικούς, κατά την εγγραφή τους στο σύστημα. Όταν βλέπετε την ένδειξη «έχει επιβεβαιωθεί από το Psychology”, σημαίνει ότι το Psychology έχει ελέγξει, με email, τηλεφωνικά ή/και με λήψη των σχετικών εγγράφων, τα ακόλουθα στοιχεία:
- Ότι ο ειδικός είναι υπαρκτό πρόσωπο.
- Ότι τα πτυχία οι τίτλοι και οι εξειδικεύσεις που αναφέρει είναι αληθινά.
- Ότι οι πληροφορίες που αναφέρει ισχύουν.
Συστημική και Υπαρξιακή Ψυχοθεραπεία. Συγγραφέας των Best Sellers: Το Ψυχοθεραπευτικό Ταξίδι, Για μια ζωή με νόημα, Εξομολογήσεις ενός ψυχοθεραπευτή, Πόσο αντέχεις την αλήθεια