Κατανόηση της νομοθετικής ρύθμισης του επαγγέλματος του ψυχολόγου στο Ηνωμένο Βασίλειο και η σύγκριση του με το ελληνικό πλαίσιο εργασίας των νοσοκομειακών ψυχολόγων

Σύμφωνα με την επίσημη σελίδα του HCPC και την Rachael Gledhil, Επικεφαλής Πολιτικής και Προτύπων, το καθεστώς σύμφωνα με το οποίο οι ψυχολόγοι εργάζονται στο Ηνωμένο Βασίλειο έγκειται στο HCPC (Health and Care Professions Council).

Ο συγκεκριμένος φορέας είναι ο φορέας που ρυθμίζει τόσο το ιατρικό όσο και το νοσηλευτικό επάγγελμα και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ακολουθούν τις οδηγίες και τα στάνταρ εργασίας του που έχουν χρήση σε όλο το Εθνικό Σύστημα Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου, (NHS) το αντίστοιχο του Ελληνικού ΕΣΥ.

Στην Ελλάδα υπάρχει νομοθεσία σχετικά με το επάγγελμα του ψυχολόγου που κατοχυρώνει τον επαγγελματικό τίτλο του ψυχολόγου, όχι όμως και ανάλογο καθηκοντολόγιο αλλά και ορισμός ειδικοτήτων όπως στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες αλλά και στις ΗΠΑ.

Στο παρόν άρθρο θα γίνει μια λεπτομερής καταγραφή του ευρωπαϊκού πλαισίου εργασίας των ψυχολόγων με κύρια πηγή το αγγλικό NHS και το HCPC, της κατηγοριοποίησης των ειδικοτήτων, των βασικών δεξιοτήτων αλλά και συσχέτιση τους με το Ελληνικό πλαίσιο εργασίας.

 1. Τι σημαίνει να είσαι κατοχυρωμένος επαγγελματίας;

 Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα επάγγελμα ρυθμίζεται από το νόμο όταν υπάρχει νομική απαίτηση οι επαγγελματίες να διαθέτουν ορισμένα προσόντα ή εμπειρία προκειμένου να αναλάβουν ορισμένες επαγγελματικές δραστηριότητες ή να χρησιμοποιήσουν έναν προστατευόμενο επαγγελματικό τίτλο.

 Οι αποφάσεις σχετικά με τα επαγγέλματα που υπόκεινται σε νομοθετική ρύθμιση και ποιοι επαγγελματικοί τίτλοι εργασίας προστατεύονται λαμβάνονται από την κυβέρνηση και το κοινοβούλιο.

 Ο τίτλος εργασίας «ψυχολόγος», δεν προστατεύεται από μόνος του από το νόμο. Ωστόσο, υπάρχουν 9 διαφορετικοί προστατευόμενοι τίτλοι για επαγγελματίες ψυχολόγους τους οποίους ρυθμίζει το HCPC όπως περιγράφονται στη συνέχεια:

1.1. Προστατευμένοι τίτλοι για επαγγελματίες ψυχολόγους

1. Εξειδικευμένος ψυχολόγος εφαρμογών (Practitioner psychologist)
2. Εγγεγραμμένος ψυχολόγος (Registered psychologist) 
3. Κλινικός ψυχολόγος
4. Ιατροδικαστικός ψυχολόγος
5. Συμβουλευτικός ψυχολόγος
6. Ψυχολόγος υγείας
7. Εκπαιδευτικός ψυχολόγος
8. Εργασιακός ψυχολόγος
9. Ψυχολόγος Αθλητισμού και Άσκησης

Αυτοί οι 9 τίτλοι προστατεύονται από το νόμο, πράγμα που σημαίνει ότι όποιος χρησιμοποιεί έναν από αυτούς τους προστατευμένους τίτλους πρέπει να είναι στο Μητρώο του  HCPC.

Ορισμένοι επαγγελματίες χρησιμοποιούν τον όρο «ψυχολόγος» ή άλλους τίτλους όπως σύμβουλος, ψυχοθεραπευτής ή θεραπευτής. Αυτοί δεν είναι προστατευμένοι τίτλοι, επομένως οι επαγγελματίες που τους χρησιμοποιούν δεν χρειάζεται να είναι στο Μητρώο του HCPC. Όσοι δεν είναι στο Μητρώο  δεν ελέγχονται από τον HCPC.

1.2. Ποιος είναι ο ρόλος του HCPC;

Το HCPC προστατεύει το κοινό ρυθμίζοντας 15 επαγγέλματα υγείας και φροντίδας στο Ηνωμένο Βασίλειο, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 26.000 ψυχολόγων. Για να χρησιμοποιήσει έναν από τους 9 διαφορετικούς προστατευόμενους τίτλους για επαγγελματίες ψυχολόγους, ένας επαγγελματίας πρέπει να είναι εγγεγραμμένος  στο Μητρώο και να έχει αποδείξει αρχικά ότι  πληροί και να συνεχίζει να πληροί τα Πρότυπά του του Συμβουλίου.

Εάν ένας μεμονωμένος εγγεγραμμένος δεν τηρεί αυτά τα Πρότυπα, το  HCPC  έχει μια καθιερωμένη διαδικασία για την υποβολή και τη διαχείριση ανησυχιών και μπορεί να επιβάλει κυρώσεις, έναν όρο στην πρακτική του άσκηση ή να τον αφαιρέσει από το Μητρώο.

1.3. Έλεγχος ασφαλισμένων για τα εγγεγραμμένα μέλη του μητρώου

Κάθε πολίτης μπορεί να αναζητήσει την σελίδα Εγγραφών του HCPC ηλεκτρονικά για το όνομα οποιουδήποτε είναι εγγεγραμμένος στο μητρώο.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Εάν ένα άτομο χρησιμοποιεί προστατευμένο τίτλο και δεν είναι στο Μητρώο, ισχυρίζεται ψευδώς ότι είναι εγγεγραμμένο στο HCPC ή ισχυρίζεται ψευδώς ότι έχει προσόντα σε ένα επάγγελμα που κατοχυρώνει το HCPC, αυτό είναι ποινικό αδίκημα. 

2. Επαγγελματίες που δεν ελέγχονται από το HCPC

 Επαγγελματίες που δεν ελέγχονται από το HCPC, αλλά που εργάζονται σε ρόλους ψυχολόγου και εφαρμοσμένης ψυχολογίας που δεν ρυθμίζονται από το νόμο, ενδέχεται να περιλαμβάνονται σε άλλα εθελοντικά μητρώα.

Μπορούν να χρησιμοποιούν τίτλους όπως σύμβουλοι, ψυχολόγοι, ψυχοθεραπευτές και θεραπευτές, οι οποίοι δεν προστατεύονται.

2.1. Professional Standards Authority (PSA)

Η Αρχή Επαγγελματικών Προτύπων - Professional Standards Authority (PSA) κατέχει μια λίστα με διαπιστευμένα εθελοντικά μητρώα τα οποία έχουν αξιολογήσει ανεξάρτητα με τα δικά τους πρότυπα. Οι εγγεγραμμένοι στο HCPC μπορούν επίσης να επιλέξουν να είναι σε διαπιστευμένο μητρώο, αλλά δεν είναι όλα τα μέλη των διαπιστευμένων μητρώων επαγγελματίες που έχουν εγκριθεί.

Η Professional Standards Authority (PSA) διατηρεί το πρόγραμμα Accredited Registers για επαγγελματίες υγείας και φροντίδας που δεν ρυθμίζονται από την παραδοσιακή νομοθεσία.

Αυτά τα μη υποχρεωτικά μητρώα καλύπτουν επαγγελματίες σε τομείς όπως ψυχοθεραπεία, συμβουλευτική, και εναλλακτικές θεραπείες.

Ορισμένες από τις ειδικότητες που καταχωρούνται περιλαμβάνουν:

 1. Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία:

• Σύμβουλοι (π.χ. British Association for Counselling & Psychotherapy).
• Ψυχοθεραπευτές (π.χ. UK Council for Psychotherapy).

2. Παιδοψυχοθεραπεία:

• Παιδοψυχολόγοι και θεραπευτές μέσω παιχνιδιού (π.χ. British Association of Play Therapists).

3. Συμπληρωματικές και εναλλακτικές θεραπείες:

• Θεραπευτές ρεφλεξολογίας, αρωματοθεραπείας, και shiatsu.

4. Φυσική υγεία:

• Ποδολόγοι, οστεοπαθητικοί, και φυσιοθεραπευτές.

5. Εξειδικευμένες ψυχολογικές υπηρεσίες:

• Ψυχολογικοί θεραπευτές ευεξίας (PWP) και ψυχολόγοι άσκησης και αθλητισμού.

Αυτά τα μητρώα παρέχουν αξιολόγηση ποιότητας για επαγγελματίες και επιτρέπουν στους πολίτες να επιλέξουν αξιόπιστους θεραπευτές. Η εγγραφή σε αυτά είναι προαιρετική και διασφαλίζει ότι οι εγγεγραμμένοι επαγγελματίες πληρούν υψηλά πρότυπα δεοντολογίας και πρακτικής.

Συγκεκριμένα, ο ιστότοπος της Professional Standards Authority περιλαμβάνει πολλές ειδικότητες που σχετίζονται με την παροχή ψυχολογικών υπηρεσιών.

Παρακάτω παρατίθενται οι ειδικότητες που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με την ψυχολογία, τη θεραπεία, και τη συμβουλευτική:

2.2. Ειδικότητες Ψυχολογικών Υπηρεσιών

1. Counsellor (Σύμβουλος):

• Παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών για διαχείριση προσωπικών, επαγγελματικών ή συναισθηματικών θεμάτων.

2. Psychotherapist (Ψυχοθεραπευτής):

• Εξειδικευμένες ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις με βάση διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις (π.χ., ψυχοδυναμική, γνωσιακή-συμπεριφορική).

3. Psychological Wellbeing Practitioner (PWP): 

• Παροχή υπηρεσιών χαμηλής έντασης για άτομα με ήπια έως μέτρια προβλήματα ψυχικής υγείας, συχνά μέσω της γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας (CBT).

4. Play Therapist (Θεραπευτής μέσω Παιχνιδιού): 

• Ειδική θεραπεία για παιδιά μέσω παιχνιδιού, που βοηθά στη συναισθηματική και ψυχολογική έκφραση.

5. Child and Adolescent Psychotherapist: 

• Ψυχοθεραπεία εξειδικευμένη για παιδιά και εφήβους.

6. Arts Therapist (Θεραπευτής Μέσω Τέχνης): 

• Συνδυασμός τέχνης με θεραπεία για ενίσχυση της συναισθηματικής και ψυχολογικής ευεξίας.

7. Counselling Psychologist (Συμβουλευτικός Ψυχολόγος): 

• Χρήση ψυχολογικής θεωρίας και μεθόδων για την αντιμετώπιση προβλημάτων ψυχικής υγείας και προσωπικής ανάπτυξης.

8. Clinical Psychologist (Κλινικός Ψυχολόγος): 

• Διάγνωση και θεραπεία ψυχικών διαταραχών μέσω εξειδικευμένων ψυχολογικών αξιολογήσεων και παρεμβάσεων.

9. Educational Psychologist (Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος): 

• Υποστήριξη μαθητών με μαθησιακές δυσκολίες ή συναισθηματικά προβλήματα σε εκπαιδευτικό περιβάλλον.

10. Health Psychologist (Ψυχολόγος Υγείας): 

• Εφαρμογή της ψυχολογίας για την προώθηση της υγείας και την πρόληψη ασθενειών.

11. Forensic Psychologist (Δικαστικός Ψυχολόγος): 

• Ψυχολογικές υπηρεσίες σε νομικά και σωφρονιστικά περιβάλλοντα.

12. Occupational Psychologist (Εργασιακός Ψυχολόγος): 

• Βελτίωση της απόδοσης και ευεξίας στο χώρο εργασίας μέσω ψυχολογικών αρχών.

13. Sports and Exercise Psychologist (Ψυχολόγος Αθλητισμού): 

• Ψυχολογική υποστήριξη αθλητών για την ενίσχυση της απόδοσης και της ψυχικής ανθεκτικότητας.

14. Psychiatrist (Ψυχίατρος): 

• Εξειδικευμένος ιατρός για τη διάγνωση και φαρμακευτική θεραπεία ψυχικών διαταραχών.

15. Talking Therapist (Θεραπευτής Συζήτησης): 

• Παροχή διαλόγου-κεντρικής θεραπείας για προσωπική ανάπτυξη ή διαχείριση προβλημάτων.

Ο ι συγκεκριμένες ειδικότητες εξασφαλίζουν υψηλά πρότυπα δεοντολογίας και ποιότητας μέσω των αντίστοιχων οργανισμών, όπως η BACP, η UKCP και η NCPS.

3.  Διευκρινήσεις σχετικά με τους 2 πρώτους προστατευόμενους  τίτλους του HCPC για τους ψυχολόγους

 Το Health and Care Professions Council (HCPC) στο Ηνωμένο Βασίλειο ορίζει τους προστατευόμενους τίτλους για τους ψυχολόγους προκειμένου να διασφαλίσει ότι μόνο άτομα με την κατάλληλη εκπαίδευση και πιστοποίηση μπορούν να χρησιμοποιούν συγκεκριμένους επαγγελματικούς τίτλους.

Οι όροι Practitioner Psychologist και Registered Psychologist είναι τέτοιοι προστατευόμενοι τίτλοι:

3.1. Practitioner Psychologist

 Ο όρος Practitioner Psychologist αφορά επαγγελματίες ψυχολόγους που έχουν ειδικευτεί σε μία από τις 7 αναγνωρισμένες ειδικότητες ψυχολογίας που ρυθμίζονται από το HCPC.

Οι ειδικότητες αυτές περιλαμβάνουν:

1. Κλινική ψυχολογία (Clinical Psychology)
2. Εκπαιδευτική ψυχολογία (Educational Psychology)
3. Συμβουλευτική ψυχολογία (Counselling Psychology)
4. Εργασιακή ψυχολογία (Occupational Psychology)
5. Ψυχολογία υγείας (Health Psychology)
6. Δικαστική ψυχολογία (Forensic Psychology)
7. Αθλητική και άσκησης ψυχολογία (Sport and Exercise Psychology)

 Ένας Practitioner Psychologist πρέπει να έχει ολοκληρώσει τα απαραίτητα επαγγελματικά προσόντα και να είναι εγγεγραμμένος στο HCPC, το οποίο διασφαλίζει ότι πληροί τα κριτήρια εκπαίδευσης και επαγγελματικής δεοντολογίας.

Οι Practitioner Psychologists έχουν ολοκληρώσει εξειδικευμένη εκπαίδευση σε έναν συγκεκριμένο τομέα ψυχολογίας και διαθέτουν τις δεξιότητες για να παρέχουν πιο σύνθετες και εξειδικευμένες υπηρεσίες.

3.1.1. Υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν:

 1. Κλινική και θεραπευτική παρέμβαση:

• Διαγνωστικές αξιολογήσεις (π.χ., ψυχομετρικές εξετάσεις, διαταραχές ψυχικής υγείας).
• Παροχή ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων (π.χ., CBT, ψυχοδυναμική θεραπεία) ανάλογα με την ειδικότητά τους.

2. Εξειδικευμένες υπηρεσίες ανά ειδικότητα:

• Κλινικοί ψυχολόγοι: Αντιμετώπιση ψυχικών διαταραχών, τραυματικών εμπειριών, ή χρόνιων ασθενειών.
• Συμβουλευτικοί ψυχολόγοι: Υποστήριξη σε προσωπικά, επαγγελματικά, ή κοινωνικά ζητήματα.
• Δικαστικοί ψυχολόγοι: Αξιολογήσεις και παρεμβάσεις σε νομικά ή σωφρονιστικά πλαίσια.
• Αθλητικοί ψυχολόγοι: Υποστήριξη αθλητών για την ενίσχυση της απόδοσης και της ψυχικής ανθεκτικότητας.

3. Επαγγελματική εποπτεία και συμβουλευτική:

• Μπορούν να εποπτεύουν άλλους επαγγελματίες ψυχολόγους ή μαθητευόμενους.

4. Πολυεπιστημονική συνεργασία:

• Συμμετοχή σε ομάδες επαγγελματιών υγείας (π.χ., ιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί) για τη διαχείριση περίπλοκων περιπτώσεων.

3.2. Registered Psychologist

Ο όρος Registered Psychologist είναι γενικός και δηλώνει οποιονδήποτε ψυχολόγο έχει εγγραφεί στο HCPC. Αυτός ο τίτλος μπορεί να περιλαμβάνει:

• Όλους τους Practitioner Psychologists (δηλαδή τους επαγγελματίες ψυχολόγους που έχουν ειδίκευση σε μια από τις προστατευόμενες ειδικότητες)
• Ψυχολόγους που εργάζονται σε ρόλους χωρίς κάποια από τις συγκεκριμένες ειδικότητες του Practitioner Psychologist, αλλά έχουν εγγραφεί στο HCPC και πληρούν τα γενικά κριτήρια εγγραφής.

Με απλά λόγια, όλοι οι Practitioner Psychologists είναι Registered Psychologists, αλλά όχι όλοι οι Registered Psychologists είναι Practitioner Psychologists.

Αυτοί οι επαγγελματίες που έχουν τον γενικό τίτλο "ψυχολόγος" μπορούν να παρέχουν υπηρεσίες που βασίζονται στις γνώσεις ψυχολογίας τους. Ωστόσο, δεν διαθέτουν ειδική εκπαίδευση ή πρακτική εμπειρία σε εξειδικευμένους τομείς (εκτός εάν αποκτήσουν την αντίστοιχη ειδικότητα).

 3.2.1.Υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν:

 1. Γενική ψυχολογική υποστήριξη:

• Εφαρμογή βασικών θεωριών ψυχολογίας για την κατανόηση συμπεριφοράς και συναισθημάτων.
• Παροχή συμβουλών σε γενικά θέματα (π.χ., διαχείριση άγχους, βελτίωση επικοινωνίας).

2. Έρευνα:

• Συμμετοχή ή διεξαγωγή ψυχολογικών ερευνών σε τομείς που δεν απαιτούν εξειδικευμένη κλινική εμπειρία.

3. Εκπαίδευση και κατάρτιση:

• Υποστήριξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων ή σεμιναρίων με γενικές ψυχολογικές έννοιες.

Περιορισμοί:

• Δεν μπορούν να παρέχουν εξειδικευμένες κλινικές ή θεραπευτικές υπηρεσίες που απαιτούν επιπλέον εκπαίδευση και εποπτευόμενη πρακτική.
• Δεν δικαιούνται να εργάζονται σε τομείς όπως η κλινική, δικαστική, ή συμβουλευτική ψυχολογία χωρίς την αντίστοιχη εξειδίκευση.

3.2.2. Η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο όρων έγκειται κυρίως στην ειδίκευση:

•  Ο τίτλος Practitioner Psychologist δηλώνει ειδικότητα και εξειδικευμένη εκπαίδευση σε έναν συγκεκριμένο τομέα.
• Ο τίτλος Registered Psychologist είναι πιο γενικός και αναφέρεται σε οποιονδήποτε είναι εγγεγραμμένος στο HCPC.

Οι υπηρεσίες που μπορούν να παρέχουν οι Registered Psychologists και οι Practitioner Psychologists διαφέρουν ανάλογα με την ειδίκευση και το επίπεδο εκπαίδευσης τους. Οι βασικές διαφορές φαίνονται στον παρακάτω πίνακα:

Κύριες Διαφορές στις Υπηρεσίες

Σε ποιες περιπτώσεις επιλέγουμε την κάθε ειδικότητα;

Registered Psychologist: Κατάλληλος για γενικές ανάγκες ψυχολογικής υποστήριξης ή συμμετοχή σε έρευνες.

Practitioner Psychologist: Απαραίτητος όταν χρειάζονται εξειδικευμένες υπηρεσίες (π.χ. ψυχοθεραπεία, νομικές εκτιμήσεις, αθλητική υποστήριξη).

4. Ποια είναι τα πρότυπα που θα πρέπει να  έχουν οι εγγεγραμμένοι στο HCPC

 Τα Πρότυπα Συμπεριφοράς, Απόδοσης και Δεοντολογίας (Standards of Conduct, Performance, and Ethics) του HCPC είναι κατευθυντήριες γραμμές που καθορίζουν την ηθική και επαγγελματική συμπεριφορά που αναμένεται από τους επαγγελματίες υγείας και περίθαλψης που είναι εγγεγραμμένοι στο συμβούλιο. Τα κύρια σημεία αυτών των προτύπων είναι τα εξής:

1. Σεβασμός προς τους χρήστες υπηρεσιών: Οι επαγγελματίες πρέπει να αντιμετωπίζουν τους ασθενείς και τους φροντιστές τους με αξιοπρέπεια, διασφαλίζοντας την ιδιωτικότητα και τη συναίνεση τους για κάθε υπηρεσία που παρέχεται.

2. Αποτελεσματική επικοινωνία: Πρέπει να επικοινωνούν με σαφήνεια και σεβασμό τόσο με τους χρήστες υπηρεσιών όσο και με συναδέλφους, διασφαλίζοντας ότι οι πληροφορίες είναι κατανοητές και οι ανάγκες επικοινωνίας (π.χ. γλώσσα) καλύπτονται.

3. Επαγγελματικά όρια: Ορίζονται σαφή όρια στις σχέσεις με τους ασθενείς, τους φροντιστές και τους συναδέλφους, ώστε να αποφεύγεται κάθε κατάχρηση εξουσίας.

4. Γνώση και δεξιότητες: Οι επαγγελματίες πρέπει να εργάζονται μόνο μέσα στα όρια της γνώσης και των δεξιοτήτων τους, να ανανεώνουν συνεχώς την κατάρτισή τους και να ζητούν βοήθεια όταν χρειάζεται.

5. Διατήρηση εμπιστευτικότητας: Η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών αποτελεί κύριο καθήκον, με εξαίρεση περιπτώσεις που η αποκάλυψη είναι απαραίτητη από τον νόμο ή για την προστασία των ασθενών.

6. Αντιμετώπιση προβλημάτων: Ενθαρρύνονται να αναφέρουν ανησυχίες που αφορούν συναδέλφους ή καταστάσεις που θέτουν σε κίνδυνο τους ασθενείς, ενώ η ασφάλεια των χρηστών υπηρεσιών προέχει πάντα.

7. Ευθύνη και αυτονομία: Οι επαγγελματίες είναι υπεύθυνοι για τις αποφάσεις, τη συμπεριφορά τους και τις συνέπειες των ενεργειών τους, ενώ ενθαρρύνονται να εξηγούν τις επιλογές τους.

Αυτά τα πρότυπα παρέχουν το πλαίσιο για τη διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των υπηρεσιών και χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της επαγγελματικής καταλληλότητας και την εξέταση παραπόνων.

5. Πρότυπα εργασίας του HCPC για τους ψυχολόγους

Σύμφωνα με τα αναθεωρημένα πρότυπα επάρκειας (Standards of Proficiency) για τους επαγγελματίες ψυχολόγους όπως ορίζονται από το HCPC καθορίζονται οι ελάχιστες απαιτήσεις για ασφαλή και αποτελεσματική πρακτική στον τομέα.

Τα κύρια σημεία περιγράφονται στη συνέχεια:

5.1..Κύρια Σημεία των Προτύπων

1. Ασφαλής και Αποτελεσματική Πρακτική: 

• Οι επαγγελματίες πρέπει να γνωρίζουν τα όρια της πρακτικής τους και πότε να ζητούν συμβουλή ή να παραπέμπουν σε άλλους ειδικούς.
• Είναι απαραίτητη η αποτελεσματική διαχείριση φόρτου εργασίας και πόρων.

2. Νομικά και Ηθικά Όρια: 

• Υποχρεούνται να προωθούν τα συμφέροντα των χρηστών υπηρεσιών και να λαμβάνουν έγκυρη συγκατάθεση.
• Πρέπει να κατανοούν και να εφαρμόζουν την ισχύουσα νομοθεσία και τις ηθικές υποχρεώσεις.

3. Διατήρηση Ικανότητας για Πρακτική: 

• Η προσωπική και επαγγελματική συμπεριφορά πρέπει να διατηρεί υψηλά πρότυπα.
• Είναι σημαντική η συνεχής επαγγελματική ανάπτυξη και η φροντίδα της ψυχικής και σωματικής υγείας.

4. Αυτονομία και Επαγγελματική Κρίση:

• Οι ψυχολόγοι πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις και να τις αιτιολογούν.
• Αναμένεται να χρησιμοποιούν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και να συμβάλλουν στην εκπαίδευση και καθοδήγηση άλλων.

5. Επίδραση Πολιτισμού, Ισότητας και Διαφορετικότητας: 

• Η πρακτική τους πρέπει να ανταποκρίνεται στις ανάγκες διαφορετικών ομάδων, λαμβάνοντας υπόψη την κουλτούρα, την ηλικία, τη θρησκεία και άλλες παραμέτρους.

6. Εμπιστευτικότητα: 

• Οι πληροφορίες των χρηστών υπηρεσιών πρέπει να παραμένουν εμπιστευτικές, εκτός αν υπάρχει νομική ή ηθική ανάγκη κοινοποίησης.

7. Αποτελεσματική Επικοινωνία: 

• Πρέπει να χρησιμοποιούν λεκτικές και μη λεκτικές δεξιότητες επικοινωνίας και να προσαρμόζουν το ύφος τους στις ανάγκες του χρήστη.

8. Ανασκόπηση και Αντανάκλαση στην Πρακτική: 

• Αναγνωρίζεται η αξία της ανασκόπησης της πρακτικής και της συμμετοχής σε συνέδρια ή εποπτείες.

5.1.2. Πρόσθετα Σημεία για Εξειδικευμένους Ψυχολόγους

Οι κλινικοί ψυχολόγοι πρέπει να κατανοούν τα μοντέλα ανάπτυξης και διαταραχών.
Οι συμβουλευτικοί ψυχολόγοι εστιάζουν στην ενσυναίσθηση και την προσαρμογή στις σχέσεις.
Οι δικαστικοί ψυχολόγοι ειδικεύονται στη ψυχολογία εντός του νομικού συστήματος.

6. Πρότυπα για κλινικούς ψυχολόγους σύμφωνα με το HCPC

Τα πρότυπα για τους κλινικούς ψυχολόγους, όπως καθορίζονται στο έγγραφο του HCPC, περιγράφουν τις απαιτήσεις για την εκπαίδευση, τις δεξιότητες και τη συμπεριφορά τους, ώστε να εξασφαλίζεται η ασφαλής και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών.

Ακολουθεί μια αναλυτική παρουσίαση:

6.1. Πρότυπα για Κλινικούς Ψυχολόγους

1. Θεωρητική Γνώση και Επιστημονική Επάρκεια

1.1. Κατανόηση των θεωριών ανάπτυξης και των ψυχολογικών δυσκολιών σε όλο το φάσμα της ζωής.
1.2. Γνώση περισσότερων από ένα μοντέλων επίσημης ψυχολογικής θεραπείας που βασίζονται σε αποδείξεις.
1.3. Κατανόηση των παραγόντων (βιολογικών, κοινωνικών, περιστασιακών) που επηρεάζουν την ψυχολογική ευεξία.

2. Δεξιότητες Αξιολόγησης και Παρέμβασης

2.1. Δυνατότητα ανάπτυξης ψυχολογικών φορμαλισμών (formulations) με βάση την αξιολόγηση και τη θεωρία.
2.2. Εφαρμογή ψυχολογικής θεραπείας ή παρεμβάσεων κατάλληλων για τα προβλήματα που παρουσιάζει ο χρήστης υπηρεσιών.
2.3. Υλοποίηση θεραπευτικών παρεμβάσεων με βάση διαφορετικά μοντέλα ψυχολογικής θεραπείας, όπως η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT).

3. Διοικητικές και Οργανωτικές Ικανότητες

3.1. Αντίληψη του κοινωνικού πλαισίου και των χαρακτηριστικών οργανισμών που επηρεάζουν τη φροντίδα.
3.2. Ικανότητα παροχής συμβουλευτικής και αξιολόγησης σε επίπεδο οργανισμού ή κοινότητας.
3.3. Διαχείριση αλλαγών και μεταβάσεων σε ατομικό, ομαδικό και οργανωσιακό επίπεδο.

4. Διεπιστημονική Συνεργασία

4.1. Εργασία σε πολυεπιστημονικές ομάδες με σκοπό την παροχή ολιστικής φροντίδας. 4.2. Υποστήριξη άλλων επαγγελματιών υγείας μέσω εκπαίδευσης και καθοδήγησης.

5. Ηθική και Δεοντολογία

5.1. Κατανόηση της ισχύουσας νομοθεσίας και των ηθικών ζητημάτων που σχετίζονται με τη φροντίδα ψυχικής υγείας.
5.2. Σεβασμός της ιδιωτικότητας και της αυτονομίας των χρηστών υπηρεσιών.
5.3. Διατήρηση επαγγελματικών ορίων και διαχείριση δυναμικών ισχύος στις σχέσεις με τους χρήστες υπηρεσιών.

6. Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη

6.1. Συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα και έρευνες για την προώθηση της πρακτικής τους.
6.2. Συμβολή στην ανάπτυξη και τη βελτίωση των ψυχολογικών υπηρεσιών μέσω κριτικής αξιολόγησης και καινοτομίας.

7. Ειδικά Μοντέλα Παρέμβασης

Αντιμετώπιση ατόμων με προβλήματα από ελαφριά έως σοβαρή ψυχολογική δυσλειτουργία.
Παρέμβαση για χρήστες από διαφορετικά πολιτισμικά υπόβαθρα, με αναπηρίες ή άλλες ειδικές ανάγκες.
Εφαρμογή στρατηγικών για την ανθεκτικότητα και την προσαρμογή σε δυσμενείς καταστάσεις.

Αυτά τα πρότυπα στοχεύουν στη διασφάλιση υψηλών επιπέδων φροντίδας, ενώ ενθαρρύνουν τη συνεχή ανάπτυξη και επαγγελματική επάρκεια των κλινικών ψυχολόγων.

7.  Πρότυπα  για τους ψυχολόγους υγείας σύμφωνα με το HCPC

 Οι ψυχολόγοι υγείας έχουν συγκεκριμένα πρότυπα επάρκειας που καθορίζουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τη συμπεριφορά που απαιτούνται για την ασφαλή και αποτελεσματική παροχή των υπηρεσιών τους.

Σύμφωνα με το έγγραφο του HCPC για τα πρότυπα επάρκειας, αυτά περιλαμβάνουν:

1. Γνώση και Επιστημονική Κατανόηση

1.1 Κατανόηση της Επιδημιολογίας Υγείας και Ασθένειας:

• Εξοικείωση με τα βιολογικά, ψυχολογικά, και κοινωνικά αίτια υγείας και ασθένειας.

1.2 Βιολογικοί Μηχανισμοί Υγείας και Νόσου:

• Γνώση για το πώς η βιολογία επηρεάζει τη συμπεριφορά και την υγεία.

1.3 Γνώση των Παραγόντων που Επηρεάζουν τη Συμπεριφορά Υγείας:

• Συμπεριλαμβάνει τη διαχείριση του άγχους, την προώθηση υγιεινών συνηθειών και την κατανόηση της προσαρμογής σε χρόνιες ασθένειες.

2. Εφαρμογή της Ψυχολογίας Υγείας

2.1 Αξιολόγηση και Παρέμβαση:

• Χρήση επιστημονικά αποδεδειγμένων μοντέλων για την προώθηση της υγείας και την πρόληψη των ασθενειών.

2.2 Ανάλυση Συμπεριφορών:

• Εφαρμογή ψυχολογικών θεωριών και εργαλείων για την κατανόηση και αλλαγή συμπεριφορών που σχετίζονται με την υγεία.

2.3 Διαχείριση Μακροχρόνιων Παθήσεων:

• Παροχή υποστήριξης σε άτομα με χρόνιες ασθένειες για την καλύτερη προσαρμογή στις συνθήκες τους.

3. Διεπιστημονική Συνεργασία

3.1 Εργασία σε Πολυεπιστημονικές Ομάδες:

• Συνεργασία με ιατρούς, διατροφολόγους, νοσηλευτές και άλλους ειδικούς υγείας για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων.

3.2 Σχεδιασμός και Παροχή Εκπαίδευσης

• Εκπαίδευση άλλων επαγγελματιών υγείας σχετικά με ψυχολογικές πτυχές της υγείας.

 

4. Επαγγελματική Ανάπτυξη

4.1. Συνεχής Εκπαίδευση και Έρευνα:

• Διαρκής επαγγελματική ανάπτυξη μέσω συμμετοχής σε έρευνα και προγράμματα εκπαίδευσης.

4.2 Αξιολόγηση Αποτελεσμάτων:

• Συλλογή και ανάλυση δεδομένων για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων.

 

5. Διαφορετικότητα και Πολιτισμική Ευαισθησία

5.1 Κατανόηση Πολιτισμικών Παραγόντων:

• Ανάλυση της επίδρασης πολιτισμικών, κοινωνικών και οικονομικών παραγόντων στη συμπεριφορά υγείας.

5.2 Προσαρμογή Παρεμβάσεων:

• Εξατομίκευση υπηρεσιών ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες διαφορετικών ομάδων.

 

6. Ηθική και Επαγγελματική Συμπεριφορά

6.1 Σεβασμός της Ιδιωτικότητας:

• Προστασία προσωπικών δεδομένων των χρηστών υπηρεσιών.

6.2 Εξασφάλιση Ενημερωμένης Συναίνεσης:

• Διασφάλιση ότι οι χρήστες υπηρεσιών κατανοούν τις παρεμβάσεις και συμφωνούν με αυτές.

 

7. Καινοτομία και Τεχνολογία

7.1 Χρήση Τεχνολογίας:

• Εφαρμογή σύγχρονων εργαλείων, όπως εφαρμογές ψηφιακής υγείας, για την παρακολούθηση και βελτίωση της συμπεριφοράς υγείας.

7.2 Αξιοποίηση Δεδομένων:

• Χρήση δεδομένων για την ανάπτυξη προληπτικών στρατηγικών και παρεμβάσεων.

Όπως γίνεται αντιληπτό, τα συγκεκριμένα πρότυπα διασφαλίζουν ότι οι ψυχολόγοι υγείας προσφέρουν υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, ενσωματώνοντας επιστημονικά δεδομένα, ηθικές πρακτικές και καινοτόμες προσεγγίσεις.

8.  Δεξιότητες  ψυχολόγων σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και την ESCO (European Skills, Competences, Qualifications and Occupations)

Θα πρέπει να διαθέτει τα παρακάτω χαρακτηριστικά: 

Η ESCO (Ευρωπαϊκές Δεξιότητες, Ικανότητες, Προσόντα και Επαγγέλματα) είναι η ευρωπαϊκή πολυγλωσσική ταξινόμηση Δεξιοτήτων, Ικανοτήτων και Επαγγελμάτων. Η ESCO λειτουργεί ως λεξικό, περιγράφοντας, εντοπίζοντας και ταξινομώντας επαγγελματικά επαγγέλματα και δεξιότητες που σχετίζονται με την αγορά εργασίας της ΕΕ και την εκπαίδευση και κατάρτιση.

Αυτές οι έννοιες και οι σχέσεις μεταξύ τους μπορούν να γίνουν κατανοητές από ηλεκτρονικά συστήματα, τα οποία επιτρέπουν σε διαφορετικές διαδικτυακές πλατφόρμες να χρησιμοποιούν το ESCO για υπηρεσίες όπως η αντιστοίχιση ατόμων που αναζητούν εργασία με θέσεις εργασίας βάσει των δεξιοτήτων τους, προτείνοντας εκπαιδεύσεις σε άτομα που θέλουν να αποκτήσουν εκ νέου δεξιότητες ή να αναβαθμιστούν κ.λπ. Η ESCO παρέχει περιγραφές 3.039 επαγγελμάτων και 13.939 δεξιοτήτων που συνδέονται με αυτά τα επαγγέλματα, μεταφρασμένες σε 28 γλώσσες (όλες οι επίσημες γλώσσες της ΕΕ συν ισλανδικά, νορβηγικά, ουκρανικά και αραβικά).

 Ο στόχος της ESCO είναι να υποστηρίξει την εργασιακή κινητικότητα σε όλη την Ευρώπη και συνεπώς μια πιο ολοκληρωμένη και αποτελεσματική αγορά εργασίας, προσφέροντας μια «κοινή γλώσσα» για τα επαγγέλματα και τις δεξιότητες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από διαφορετικούς ενδιαφερόμενους σε θέματα απασχόλησης και εκπαίδευσης και κατάρτισης.

 Το ESCO είναι ένα έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο διευθύνεται από τη Γενική Διεύθυνση Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ένταξης (ΓΔ EMPL). Είναι διαθέσιμο σε διαδικτυακή πύλη και μπορείτε να το συμβουλευτείτε δωρεάν. Η πρώτη του πλήρης έκδοση (ESCO v1) δημοσιεύτηκε στις 28 Ιουλίου 2017. Η πιο πρόσφατη έκδοση της ταξινόμησης μπορεί να ληφθεί ή να ανακτηθεί μέσω του ESCO API. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την ταξινόμηση, το επάγγελμα του ψυχολόγου βρίσκεται στον κωδικό ISCO-08/ 2634

 8.1. Περιγραφή

Οι ψυχολόγοι ερευνούν και μελετούν τις ψυχικές διεργασίες και τη συμπεριφορά των ανθρώπων είτε μεμονωμένα ή σε ομάδες και εφαρμόζουν αυτή τη γνώση για να προωθήσουν την προσωπική, κοινωνική, εκπαιδευτική ή επαγγελματική προσαρμογή και ανάπτυξη.

 8.2. Τα καθήκοντα των ψυχολόγων περιλαμβάνουν

(α) σχεδιασμός και διεξαγωγή ψυχομετρικών δοκιμασιών για τη μέτρηση ψυχικών, σωματικών και άλλων χαρακτηριστικών όπως η ευφυΐα, οι ικανότητες, οι φυσικές ικανότητες ή κλίσεις, οι δυνατότητες κ.λπ., η ερμηνεία και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και η παροχή συμβουλών·

(β) ανάλυση της επίδρασης της κληρονομικότητας, κοινωνικών, επαγγελματικών και άλλων παραγόντων στην ατομική σκέψη και συμπεριφορά·

(γ) διεξαγωγή συμβουλευτικών ή θεραπευτικών συνεντεύξεων με άτομα και ομάδες και παροχή υπηρεσιών παρακολούθησης της πορείας τους·

(δ) τη διατήρηση των απαιτούμενων επαφών, όπως αυτές με μέλη της οικογένειας, τις εκπαιδευτικές αρχές ή τους εργοδότες, και να προτείνει πιθανές λύσεις και αντιμετώπιση των προβλημάτων·

(ε) τη μελέτη ψυχολογικών παραγόντων στη διάγνωση, τη θεραπεία και την πρόληψη ψυχικών ασθενειών και συναισθηματικών διαταραχών ή διαταραχών της προσωπικότητας και διαβουλεύσεις με σχετικούς επαγγελματίες·

(στ) προετοιμασία επιστημονικών εργασιών και εκθέσεων.

(ζ) Διατύπωση επιτευγμάτων, διαγνωστικών και προγνωστικών τεστ για χρήση από τους εκπαιδευτικούς στις μεθόδους σχεδιασμού και στο περιεχόμενο της διδασκαλίας.

(η) διεξαγωγή ερευνών και ερευνητικών μελετών σχετικά με το σχεδιασμό θέσεων εργασίας, τις ομάδες εργασίας, το ηθικό, τα κίνητρα, την επίβλεψη και τη διαχείριση·

(i) ανάπτυξη θεωριών, μοντέλων και μεθόδων για την ερμηνεία και την περιγραφή της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Παραδείγματα επαγγελμάτων που ταξινομούνται εδώ:

• Κλινικός ψυχολόγος
• Εκπαιδευτικός ψυχολόγος
• Οργανωτικός ψυχολόγος
• Ψυχοθεραπευτής
• Αθλητικός ψυχολόγος

Μερικά σχετικά επαγγέλματα ταξινομημένα αλλού:

- Ψυχίατρος - 2212

http://data.europa.eu/esco/isco/C2634

 9. Το επάγγελμα του ψυχολόγου στην Ελλάδα

9.1. Ορισμός και Ρύθμιση του Επαγγέλματος

Ο νόμος που καθορίζει τις βασικές προϋποθέσεις για την άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου στην Ελλάδα είναι ο Νόμος 991/1979, ο οποίος αναγνωρίζει το επαγγελματικό δικαίωμα του ψυχολόγου και καθορίζει τις διαδικασίες εκπαίδευσης και πιστοποίησης.

Σύμφωνα με τον νόμο αυτό, για να εργαστεί κάποιος ως ψυχολόγος στην Ελλάδα, απαιτείται να κατέχει τουλάχιστον πτυχίο ψυχολογίας από αναγνωρισμένο πανεπιστήμιο, το οποίο συνήθως συνοδεύεται από μεταπτυχιακή εκπαίδευση ή άλλες εξειδικεύσεις, ανάλογα με τον τομέα της ψυχολογίας στον οποίο θέλει να εξειδικευτεί (π.χ., κλινική ψυχολογία, εκπαιδευτική ψυχολογία, οργανωτική ψυχολογία).

Ο ψυχολόγος μπορεί να είναι εγγεγραμμένος στο Σύλλογο Ελλήνων Ψυχολόγων (ΣΕΨ), ο οποίος είναι ένας επαγγελματικός φορέας που εποπτεύει την άσκηση του επαγγέλματος στην Ελλάδα. Η εγγραφή στον ΣΕΨ ωστόσο ΔΕΝ είναι απαραίτητη για την άσκηση του επαγγέλματος.

9.2. Ο τρόπος Εργασίας του Ψυχολόγου στην Ελλάδα

Η άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου στην Ελλάδα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τα ηθικά πρότυπα και τις δεοντολογικές αρχές που καθορίζονται στον Κώδικα Δεοντολογίας των Ψυχολόγων (2019), ο οποίος εκδόθηκε από τον ΣΕΨ. Ο κώδικας αυτός παρέχει ένα σύνολο κανόνων για τη συμπεριφορά των ψυχολόγων και καθορίζει τις υποχρεώσεις τους απέναντι στους χρήστες υπηρεσιών, την κοινωνία και τους συναδέλφους τους.

9.3. Οι βασικές αρχές του Κώδικα περιλαμβάνουν:

1. Σεβασμός στην Ιδιωτικότητα και την Αξιοπρέπεια των Χρηστών Υπηρεσιών: Οι ψυχολόγοι οφείλουν να σέβονται τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών των υπηρεσιών τους και να διασφαλίζουν την εμπιστευτικότητα. Δεν επιτρέπεται να αποκαλύπτουν προσωπικές πληροφορίες χωρίς τη συγκατάθεση του χρήστη, εκτός αν υπάρχουν νομικοί λόγοι ή λόγοι δημοσίου συμφέροντος που το επιβάλλουν.

2. Ενημερωμένη Συναίνεση: Ο ψυχολόγος οφείλει να ενημερώνει τους χρήστες των υπηρεσιών του για τη διαδικασία της θεραπείας, τη μέθοδο που θα χρησιμοποιηθεί και τις πιθανές επιπτώσεις αυτής, εξασφαλίζοντας τη συναίνεση τους πριν από την έναρξη της διαδικασίας.

3. Επαγγελματική Επάρκεια και Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση: Οι ψυχολόγοι είναι υποχρεωμένοι να διατηρούν υψηλά επίπεδα γνώσης και δεξιοτήτων και να συμμετέχουν σε συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη (CPD). Η συνεχιζόμενη εκπαίδευση και η ανανέωση των γνώσεών τους σε νέες θεωρίες, τεχνικές και νομικά πλαίσια είναι απαραίτητη για την ασφαλή και αποτελεσματική παροχή υπηρεσιών.

4. Αντιμετώπιση Σύγκρουσης Συμφερόντων: Οι ψυχολόγοι πρέπει να διασφαλίζουν ότι η προσωπική τους ζωή ή άλλες επαγγελματικές τους δραστηριότητες δεν επηρεάζουν τη σχέση τους με τους χρήστες των υπηρεσιών τους και την ποιότητα της παρεχόμενης βοήθειας.

5. Διαχείριση Κρίσεων και Συγκρούσεων: Ο ψυχολόγος είναι υποχρεωμένος να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται ηθικές και επαγγελματικές συγκρούσεις και να αποφεύγει καταστάσεις που μπορεί να βλάψουν τους χρήστες ή τη δημόσια εμπιστοσύνη στο επαγγελματικό του έργο.

9.4. Διαφορές με Άλλες Χώρες 

Στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες χώρες, δεν υπάρχει ακόμα υποχρεωτική εγγραφή σε εθνικό μητρώο ή εξέταση επάρκειας για την άσκηση του επαγγέλματος του ψυχολόγου σε όλους τους τομείς, όπως είναι το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου με το HCPC.

Παράλληλα, οι ψυχολόγοι στην Ελλάδα πρέπει να τηρούν τον Κώδικα Δεοντολογίας, ενώ η ευθύνη για την τήρησή του πέφτει στον ΣΕΨ και στις οργανώσεις των επαγγελματιών ψυχολόγων.

Η ελληνική νομοθεσία επικεντρώνεται στην ευθύνη και τον επαγγελματισμό του ψυχολόγου και διασφαλίζει την προστασία των χρηστών των υπηρεσιών μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας και των αντίστοιχων νομικών πλαισίων.

10.  Ο ρόλος και η νομοθεσία για τους νοσοκομειακούς ψυχολόγους  

 Στην Ελλάδα υπηρετούν περίπου 300 ψυχολόγοι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, τόσο σε ψυχιατρικά όσο και γενικά νοσοκομεία αλλά και δομές απεξάρτησης.  Ο πρώτος νόμος που αναφέρει τους ψυχολόγους στο ΕΣΥ είναι ο Νόμος 2519/1997 στο άρθρο 43 όπου περιγράφεται ότι: 

Άρθρο 43  | Κλάδος ψυχολόγων Ε.Σ.Υ. 

1. Συνιστάται στο Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας κλάδος ψυχολόγων Ε.Σ.Υ., οι θέσεις του οποίου διαβαθμίζονται όπως σε θέσεις:

(α) Ψυχολόγων Γ`,
(β) Ψυχολόγων Β`,
(γ) Ψυχολόγων Α` και
(δ) Διευθυντών Ψυχολόγων.

 2. Οι θέσεις του κλάδου αυτού κατανέμονται σε νοσοκομεία, Κέντρα ψυχικής Υγείας, Κέντρα Υγείας, ψυχιατρικές Μονάδες και σε άλλες συναφείς μονάδες που υπάγονται στα νοσοκομεία.

Παρά το γεγονός βέβαια ότι έχουν περάσει ήδη 27 χρόνια από την ψήφιση του, η διαβάθμιση αυτή δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή σε αντίθεση με τους λοιπούς επιστήμονες φαρμακοποιούς και βιολόγους.

Παρόλα αυτά υπάρχει πρόβλεψη ώστε με βάση τη νομοθεσία να προστατεύονται οι ς πολίτες από «ψυχολόγους», που δεν διαθέτουν την απαιτούμενη Πανεπιστημιακή εκπαίδευση με τη θ Θεσμοθέτηση του  (ν.991/79 και 2646/98) που αφορά στην άδεια άσκησης επαγγέλματος ψυχολόγου με κύριο κριτήριο το πτυχίο Ψυχολογίας ελληνικού ή αλλοδαπού αναγνωρισμένου Πανεπιστημίου, ενώ έχει ενσωματώσει στην Κ.Ο. 89/48 (όπως αντικαταστάθηκε από την  Οδηγία Ε.Ε. 2005/36), που αναγνωρίζει στην χώρα μας τα επαγγελματικά δικαιώματα του ψυχολόγου σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα με εκπρόσωπο των επαγγελματιών ψυχολόγων στην σχετική επιτροπή του Υπουργείου Παιδείας (Σ.Α.Ε.Π.) το Σύλογο Ελλήνων ψυχολόγων (ΣΕΨ).

Αναφορικά με το σημερινό ρόλο των ψυχολόγων στο ΕΣΥ, οι ψυχολόγοι ανήκουν στην ιατρική υπηρεσία, όταν υπηρετούν σε νοσοκομεία, κέντρα υγείας και κέντρα ψυχικής υγείας (ν. 1397/84) και όσοι υπηρετούν στον δημόσιο τομέα εντάσσονται στο πρόγραμμα εφημεριών των δομών στις οποίες ανήκουν, όπως οι ψυχίατροι και οι παιδοψυχίατροι (ν. 2519/97).

Ένα κομμάτι που μένει να ενσωματωθεί είναι η χρέωση των υπηρεσιών που παρέχουν οι ψυχολόγοι του ΕΣΥ καθώς  οι ψυχολογικές πράξεις και οι αμοιβές τους ήδη αναφέρονται στο σχετικό νόμο περί Ιατρικών Πράξεων και Αμοιβών (ν.3054/18.11.12), καθώς και το καθηκοντολόγιο των ψυχολόγων του ΕΣΥ σε αντιστοίχηση με τα νομοθετήματα που υφίστανται για τους σχολικούς ψυχολόγους.

Ο νόμος που αφορά την ένταξη των ψυχολόγων στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) στην Ελλάδα είναι ο Νόμος 4272/2014. Ο συγκεκριμένος νόμος που ψηφίστηκε το 2014, αναγνωρίζει και καθορίζει τη θέση των ψυχολόγων στο δημόσιο σύστημα υγείας και προσδιορίζει τον ρόλο τους στην ψυχική υγεία, την πρόληψη και την αποκατάσταση.

11. Ομοιότητες και διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στους κανονισμούς του HCPC και στο κώδικα δεοντολογίας ψυχολόγων στην Ελλάδα που κυκλοφόρησε  το 2019

 Ο Κώδικας Δεοντολογίας Ψυχολόγων στην Ελλάδα (2019) και τα πρότυπα επάρκειας που παρέχονται από το HCPC (Health and Care Professions Council) για τους ψυχολόγους έχουν κοινά σημεία αλλά και διαφορές, που σχετίζονται με την ηθική, τις επαγγελματικές απαιτήσεις και τις πρακτικές των ψυχολόγων σε διαφορετικά γεωγραφικά και νομικά πλαίσια.

11.1. Ομοιότητες

1. Ηθική και Σεβασμός προς τον Χρήστη Υπηρεσιών:
Και οι δύο κώδικες επισημαίνουν την ανάγκη για σεβασμό προς τους χρήστες υπηρεσιών, προωθώντας τη σημασία της ιδιωτικότητας, της ενημερωμένης συναίνεσης και της κατάλληλης επικοινωνίας. Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Ελλάδας επισημαίνει τον σεβασμό στην αξιοπρέπεια και την αυτονομία των χρηστών, το οποίο συνάδει με τις αξίες που προωθούνται και στα πρότυπα του HCPC​

2. Αξιολόγηση και Παρέμβαση:
Και οι δύο κώδικες απαιτούν από τους ψυχολόγους να εφαρμόζουν επιστημονικά τεκμηριωμένες μεθόδους για την αξιολόγηση και την παρέμβαση, διασφαλίζοντας ότι οι ψυχολόγοι παρέχουν την κατάλληλη θεραπεία με βάση την έρευνα και τις καλές πρακτικές​

3. Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Ανάπτυξη:
Ο Κώδικας Δεοντολογίας στην Ελλάδα και τα πρότυπα του HCPC τονίζουν την ανάγκη για συνεχιζόμενη εκπαίδευση και ανάπτυξη των επαγγελματιών ψυχολόγων ώστε να διατηρούν την επαγγελματική τους επάρκεια​

11.2. Διαφορές

1. Διαδικασίες και Διοικητικές Απαιτήσεις:
Τα πρότυπα του HCPC είναι πιο δομημένα και αυστηρά όσον αφορά τη νομική ρύθμιση και τις διαδικασίες εγγραφής. Οι ψυχολόγοι στο Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στο HCPC για να εξασκούν το επάγγελμά τους, ενώ στην Ελλάδα, η εγγραφή στους τοπικούς συλλόγους ή φορείς δεν είναι πάντα υποχρεωτική για να ασκήσει κανείς το επαγγελματικό του δικαίωμα​.

2. Συγκεκριμένες Ειδικότητες:
Στα πρότυπα του HCPC, οι ειδικότητες των ψυχολόγων (π.χ., κλινικοί, συμβουλευτικοί, εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι) καθορίζονται με σαφήνεια, και οι απαιτήσεις διαφοροποιούνται ανάλογα με την ειδικότητα​Στην Ελλάδα, ενώ η διαφοροποίηση των ειδικοτήτων υπάρχει, η έμφαση στις εξειδικευμένες γνώσεις δεν είναι πάντα τόσο αυστηρά καθορισμένη στον κώδικα.

3. Καινοτομία και Τεχνολογία:
Τα πρότυπα του HCPC περιλαμβάνουν σύγχρονες απαιτήσεις που σχετίζονται με την τεχνολογία και την έρευνα (π.χ., χρήση εργαλείων ψηφιακής υγείας), κάτι που είναι πιο εξελιγμένο σε σύγκριση με τον Κώδικα Δεοντολογίας στην Ελλάδα, που επικεντρώνεται κυρίως στις παραδοσιακές μεθόδους πρακτικής.

4. Διεπιστημονική Συνεργασία:
Στον Κώδικα Δεοντολογίας Ψυχολόγων στην Ελλάδα δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην αυτονομία του ψυχολόγου και στη συνεργασία με άλλους επαγγελματίες υγείας, ενώ τα πρότυπα του HCPC παρέχουν πιο συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για τη συνεργασία με άλλες επαγγελματικές ομάδες σε διάφορους τομείς, όπως η υγειονομική περίθαλψη και η ψυχική υγεία​.  

Αυτές οι ομοιότητες και διαφορές δείχνουν τη σημαντική επίδρασηπου έχει το  τοπικό νομικό και πολιτιστικό πλαίσιο στις απαιτήσεις και τις πρακτικές που εφαρμόζουν οι  ψυχολόγοι στην Ελλάδα και στο Ηνωμένο Βασίλειο στα πλαίσια των δύο Εθνικών Συστημάτων Υγείας.

Το κυριότερο μύνημα που θα έπρεπε να πάρουμε ολοκληρώνοντας το άρθρο, είναι η ανάγκη δημιουργίας εθνικού μητρώου ψυχολόγων με δυνατότητα των χρηστών να μπορούν να επιλέξουν τον ειδικό που ταιριάζει στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αλλά και τη διασφάλιση και προστασία της ασφάλειας των χρηστών των ψυχολογικών υπηρεσίων 

Βιβλιογραφία

HCPC. (2024) Standards of conduct, performance and ethics. Published:01/09/2024 | hcpc-uk.org/standards/standards-of-conduct-performance-and-ethics/ 

HCPC. (2024) Standards of proficiency for practitioner psychologists. | hcpc-uk.org/globalassets/consultations/2020/standards-of-proficiency/practitioner-psychologists/practitioner-psychologists---revised-standards-of-proficiency.pdf

Professional Standards Authority. (2024) Our work with accredited registers | professionalstandards.org.uk/what-we-do/accredited-registers

Professional Standards Authority. (2024) What practitioners are on Accredited Registers | professionalstandards.org.uk/check-practitioners/practitioner/counselor  

European Commission. (2024) The ESCO Classification. Occupations ISCO-08 code 2634 (Last update 15/05/2024) | esco.ec.europa.eu/en/classification/occupation_main#overlayspin 

esco.ec.europa.eu/en/classification/occupation?uri=http%3A%2F%2Fdata.europa.eu%2Fesco%2Fisco%2FC2634