Ένα χρόνο μετά την απώλεια της Πόλλυς Ιωσηφίδη

Ακρόαση άρθρου......

Ένα χρόνο μετά την απώλεια της συνιδρύτριας του ICPS, Πόλλυς Ιωσηφίδη, δημοσιεύουμε ένα συγκινητικό κείμενο που έγραψε η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών Δρ. Ανθούλα Κηπιώτη.
Τον Σεπτέμβριο 2014 βιώσαμε μια μεγάλη απώλεια.

Η Καλλιόπη Ιωσηφίδη, όπως έγραφε στο αγγελτήριο της κηδείας της στην εφημερίδα, έφυγε από κοντά μας την Κυριακή στις 14 του μηνός. Τον θάνατό της τον είχαμε υποψιαστεί, ίσως είχαμε σιγουρευτεί κιόλας ότι όπου να ‘ναι έρχεται, ορισμένοι από μας θεωρήσαμε ότι είχαμε σχεδόν συμφιλιωθεί με την ιδέα της απώλειας. Πλανηθήκαμε πλάνην οικτράν!!! Το αμετάκλητο, το οριστικό, το για πάντα είναι δύσκολο να το αποδεχτεί ο ανθρώπινος νους, ιδίως για τους αγαπημένους.

Τώρα βιώνουμε μια τεράστια απουσία. Την απουσία της Πόλλυς ή της Πολίτσας όπως την αποκαλούσαμε οι πιo κοντινοί. Αυτήν που γνωρίσαμε και συναναστραφήκαμε, αυτήν από την οποία διδαχτήκαμε, αυτήν που παρέα συνοδοιπορήσαμε, κλάψαμε και ξεκαρδιστήκαμε, ονειρευτήκαμε, πενθήσαμε και διασκεδάσαμε, απογοητευθήκαμε και... συνεχίσαμε να ζούμε. Όλοι όσοι είχαν κάποια σχέση μαζί της έχουν να θυμηθούν πολλά σημαντικά, ως επί το πλείστον θετικά, ζεστά, στηρικτικά και ζωογόνα, ο καθένας από την σκοπιά του, σύμφωνα με τις ευαισθησίες, τις ανάγκες, την κοσμοθεωρία του.

Εγώ προσωπικά είχα όλες τις παραπάνω εμπειρίες και ακόμη περισσότερες μιας και η σχέση μαζί της ήταν πολύχρονη, πολύπλευρη και πολυεπίπεδη. Ήταν λίγο από μαμά, πολύ από μεγαλύτερη αδελφή, συνεργάτης, περιστασιακά εξομολόγος, πάντα σύμβουλος, μόνιμο στήριγμα –αποκούμπι- το είπε ο αδελφός μου, -φίλη με όλη την εκπληκτική σημασία της λέξης- λέω εγώ. Από όλες αυτές τις ιδιότητες αντλώ, λοιπόν, το δικαίωμα να γράψω γι’ αυτήν, γιατί δεν θέλω η ύπαρξή της ανάμεσά μας να σκεπαστεί από τη λήθη που χαρίζεται, που κάποιες φορές αλλοιώνει, που κρύβει διακριτικά τα αρνητικά, που αμβλύνει τα αιχμηρά.

Είναι ένα κείμενο περίπου βιογραφικό, πολύ νοσταλγικό και απόλυτα επηρεασμένο από τα δικά μου συναισθήματα, από τα οποία δεν μπορώ -ή ίσως δεν θέλω- να αρθώ υπεράνω. Το πρόβλημα είναι πώς θα μεταφέρω στο χαρτί αυτό το πλήθος γνωρισμάτων, αισθημάτων, συμπεριφορών και λάμψης, που ήταν η Πόλλυ, απαλλαγμένο από ωραιοποιήσεις και μετά θάνατον δικαιώσεις. Είναι το πρώτο, το μοναδικό κείμενό μου, που εκείνη δεν θα διαβάσει πρώτη όπως όλα τα προηγούμενα, για να κάνει χαμογελαστή την κριτική της.

Η Πόλλυ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη από σημαντικούς γονείς. Δεν ήταν απλώς ευκατάστατοι και καλοζωισμένοι, ήταν κυρίως άρχοντες. Ακόμη και όταν ήρθαν οικονομικές δυσκολίες και καταστροφές, η ποιότητα και η αριστοκρατικότητα διατηρήθηκαν στο ακέραιο. Η κόρη τους μεγαλώνοντας με τα «γαλλικά και τα γερμανικά της» από πολύ νωρίς απέκτησε ουσιώδη μόρφωση και ανέπτυξε ανεξάρτητο πνεύμα. Επιπλέον ο Θεός, η φύση, η καλή της τύχη, της χάρισαν μια θαυμάσια εμφάνιση, τα πιο καθάρια γαλανά μάτια και το πιο φωτεινό χαμόγελο. Όλα αυτά που πήρε από το οικογενειακό περιβάλλον, εμφανή, συγκεκριμένα ή απλώς προϊόντα επηρεασμού και καλλιέργειας, παράλληλα με την όμορφη εικόνα της, αποτέλεσαν τα εφόδια για τη ζωή της, μέχρι το τέλος της.

Η ζωή στη Θεσσαλονίκη στους κόλπους της οικογένειας δεν κράτησε πολύ. Η Πόλλυ σύντομα ακολούθησε το δρόμο της καρδιάς της που οδηγούσε στις Η.Π.Α, εκεί που ήδη βρισκόταν ο καλός της, ο Ιούλιος. Η ζωή στην Αμερική έχει από όλα. Είναι μια μεγάλη χρονική περίοδος με δυσκολίες, σκληρό εργασιακό ωράριο, σπουδές, κοινωνικές υποχρεώσεις, διάβασμα, οικογένεια, σπιτικό. Όλα τα επιμέρους κομμάτια που συνέθεσαν την παραμονή στην Αμερική ήταν σημαντικά. Δεν μπορώ να τα πω γεγονότα ή συμβάντα, γιατί ήταν χρονικές περίοδοι άλλοτε άλλης διάρκειας, κομβικές και καταλυτικές που έδωσαν το στίγμα, την πορεία και την «φιλοσοφία» στο ζευγάρι και στην Πόλλυ ειδικότερα. Εάν έχω κατορθώσει να ερμηνεύσω την φίλη μου, θα ξεχωρίσω τρία:

Το πρώτο ήταν η γέννηση της Μαρίνας. Η επισφράγιση ενός έρωτα και η ολοκλήρωση της γυναίκας με τη μητρότητα, οδυνηρή επιθυμία και συνειδητοποιημένος στόχος, που σταμάτησε επώδυνα στο ένα παιδί. Έτσι, έγινε η Μαρίνα μονάκριβη... μόνη και ακριβή, πολύτιμη.

Το δεύτερο σημαντικό κομμάτι ήταν η προσωπική της εξέλιξη μέσα από τις σπουδές της στο Πανεπιστήμιο. Τέχνες, Ιστορία, Φιλοσοφία, Ποίηση, Λογοτεχνία και βεβαίως Ψυχολογία την συνεπήραν. Η Ψυχολογία της άνοιξε δρόμους και αποτέλεσε το κέντρο του προβληματισμού και του ενθουσιασμού της. Μετά τον Ιούλιο και την Μαρίνα ήταν ο επόμενος έρωτας που και αυτός, σαν τους προηγούμενους, ήταν «ισόβιος».

Ένα τρίτο κομμάτι της παραμονής της στην Αμερική είναι επιπλέον και «ηρωικό». Το χρονικό διάστημα 1967-1974 που η χούντα των Συνταγματαρχών εγκληματεί στην Ελλάδα, η Πόλλυ και ο Ιούλιος, παρέα με άλλους φίλους Έλληνες και Αμερικάνους, με τους οποίους μοιράζονταν τα ίδια πιστεύω, κάνουν αντίσταση. Ενταγμένοι σε γνωστές αντιστασιακές οργανώσεις δούλεψαν, φοβήθηκαν, ονειρεύτηκαν, συγκινήθηκαν και πάλεψαν με ενθουσιασμό και σοβαρότητα, για να γυρίσει στην Ελλάδα η Δημοκρατία. Η Πόλλυ θεωρούσε αυτήν την περίοδο της ζωής της ενδιαφέρουσα και ανεπανάληπτη.

Συνάντησε και σχετίστηκε με σημαντικές προσωπικότητες, άνοιξε το σπίτι της, τάισε, κοίμισε και βοήθησε αμέτρητους Έλληνες που διώκονταν. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κάρολος Παπούλιας, η Μελίνα Μερκούρη και ο Ζυλ Ντασσέν, ο Μίκης Θεοδωράκης, η Μαρία Φαραντούρη ήταν ανάμεσα στους πολλούς πατριώτες που συνάντησε και στήριξε. Η συναναστροφή της με τόσα πολλά πολιτικοποιημένα πρόσωπα -Έλληνες και Αμερικάνους- την οδήγησαν να αποκτήσει μια σπάνια πολιτική ευθυκρισία που την επικαλούνταν και την σέβονταν γνωστοί και άγνωστοι. Μίλησε στο ραδιόφωνο, οργάνωσε εκπομπές, έκανε συγκεντρώσεις, μάζεψε χρήματα για την αντίσταση. Δεν μίλαγε συχνά γι’ αυτές τις εμπειρίες!! Ήταν η προσωπική της προσφορά, έλεγε, και δεν ήθελε να την ευτελίσει δημοσιοποιώντας την.

Μετά από είκοσι επτά χρόνια παραμονής στις Η.Π.Α. ο νόστος είναι ακόμη τόσο ισχυρός που βοηθά το ζευγάρι να κλείσει τις δραστηριότητές του σε μια προηγμένη χώρα και να γυρίσει, με μειωμένες προϋποθέσεις διαβίωσης, στην Ελλάδα.

Στην Αθήνα ανοίγει ένας καινούργιος κύκλος, κοπιώδης αλλά και συναρπαστικός. Μια νέα αρχή, νέοι φίλοι, καινούργιο σπιτικό, «πεδίον δόξης λαμπρόν» για την Πόλλυ που στην ωριμότητά της ξέρει πλέον τι ζητά από τη ζωή της. Ένα εγγόνι έρχεται στη ζωή, ο Θοδωρής, με αποτέλεσμα ένας νέος έρωτας να ανθίσει. Η ίδια έχει ήδη αρχίσει να εργάζεται ως ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, εφαρμόζοντας μια νέα για τα ελληνικά δεδομένα προσέγγιση, την Προσωποκεντρική.

Είναι συνεπαρμένη, γοητευμένη θα έλεγα από τις «δυνατότητες» αυτής της φιλοσοφίας. Βλέπει αποτελέσματα στους προσωπικούς της πελάτες και αποφασίζει να το μοιραστεί, απλόχερα και σταθερά. Οι πρώτοι μαθητές γίνονται και οι πρώτοι οπαδοί. Το μήνυμα στεριώνει και απλώνεται σαν θρησκεία και ο κύκλος των εκπαιδευομένων και υποστηρικτών μεγαλώνει. Η πρώτη ομάδα που άρχισε δειλά και με πολλή περίσκεψη, οδήγησε στο να γίνουν πολλές ακόμη ομάδες, διαφορετικές, με ποικίλες τάσεις, διαφορετικές γνώμες και αναζητήσεις. Όταν οι μαθητές γίνονται πολλοί και δεν χωρούν πλέον στο διαμορφωμένο σαλόνι του σπιτιού της, δημιουργείται το πρώτο εκπαιδευτικό «κέντρο».

Αφιερώνεται ολόψυχα σε αυτό και μαζί με τον Ιούλιο, έχει την ικανοποίηση να παρακολουθεί «ανθρώπους να ανθίζουν», όπως έλεγε. Στη δική της πίστη και την προσωπική της γοητεία οφείλεται το γεγονός ότι οι άνθρωποι της Προσωποκεντρικής έγιναν ακόμη περισσότεροι, έγιναν «φυλή». Η Πόλλυ, έφερε και έσπειρε την Προσωποκεντρική Προσέγγιση στην Ελλάδα. Ήταν τότε που για πρώτη φορά –καθώς συνήθως συμβαίνει το αντίθετο- ξένο Πανεπιστήμιο πλησιάζει έναν ελληνικό εκπαιδευτικό φορέα προκειμένου να τον αναγνωρίσει.

Τα χρόνια που ακολουθούν είναι χρόνια καθιέρωσης. Η Πόλλυ, άλλοτε μόνη της και άλλοτε με συνεργασίες, εκπαιδεύει σε πολλές χώρες της Ευρώπης και συν-ιδρύει σημαντικούς φορείς όπως η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος, η Ελληνική Εταιρεία Συμβουλευτικής κ.α. Το 2006 φτάνει η ώρα για το επόμενο μεγάλο βήμα. Το όραμα, που από καιρό σχεδιάζει στο μυαλό του ο Ιούλιος, για ένα μεγάλο διευρυμένο εκπαιδευτικό ίδρυμα στο χώρο της ψυχολογίας, αρχίζει να μορφοποιείται. Νέες συνεργασίες, νέα προγράμματα, νέες προκλήσεις. Το 2009, χωρίς τον Ιούλιο πλέον, αλλά με τη στήριξη των στενών συνεργατών της, το κέντρο λαμβάνει αναγνώριση ως Κολλέγιο από το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας. Το μεγαλύτερο σχολειό όμως έχει περισσότερες υποχρεώσεις και μεγαλύτερες απαιτήσεις. Με τη βοήθεια των ανθρώπων που έχει επιλέξει για συνεργάτες, αποφασίζει αλλαγές, τροποιήσεις, αντικαταστάσεις, επεκτάσεις.

Μοιραζόταν συχνά μαζί μου την πεποίθησή της, ότι τίποτε δεν μπορεί να είναι ίδιο όπως πριν και ότι όλα χρειάζονται ανανέωση, φρέσκιες ιδέες, δημιουργικά μυαλά. Έβλεπα ότι την προβλημάτιζαν και την δυσκόλευαν οι αλλαγές, μόνον όμως σε ό,τι είχε σχέση με τις «ανθρώπινες» αντιδράσεις, που την πονούσαν κυριολεκτικά. Όμως ποτέ δεν έκανε πίσω.

Πρέπει να διευκρινίσω κάτι. Αυτό που έκανε η Πόλλυ δεν είχε σχέση με οικονομικές απολαβές, δεν ήταν επάγγελμα ή λειτούργημα ή οτιδήποτε άλλο «σημαντικό» θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε. Η συμβουλευτική δεν ήταν το εργαλείο που χρησιμοποιούσε, δεν το είχε φορέσει ή ενστερνιστεί αλλά είχε ενσωματωθεί, είχε συγχωνευτεί με όλο της το είναι.΄Ηταν ο μεγάλος και πολύχρονος έρωτας!! Ζούσα πολύ κοντά της και εκτός δουλειάς και ένιωθα αυτήν την επίδραση σε όλες τις πτυχές στη ζωή της. Η ανυπέρβλητη αγάπη της αλλά και πίστη της στον άνθρωπο και τις δυνατότητές του και η αποδοχή της στην όποια ιδιαιτερότητά του, ήταν παρούσα διαρκώς σε οποιαδήποτε σχέση. Δεν ήταν μόνον η ενσυναίσθηση που είχε αλλά ήταν ένα βήμα πιο μπροστά. Σε έκανε να νιώθεις ξεχωριστός, μοναδικός, ικανός και ιδιαίτερα σημαντικός. Εμένα τουλάχιστον με βοήθησε, μέσα από όλα αυτά, να γίνω καλύτερος άνθρωπος.

Η επιθυμία της να μεταδώσει τις εμπειρίες και τα πιστεύω της την συνόδευσαν σχεδόν μέχρι το τέλος της. Τις νύχτες που πονούσε δεν άφηνε την απελπισία να σηκώσει κεφάλι. Απασχολούσε το μυαλό της και έκανε προγράμματα, έστηνε συναντήσεις για το Σαββατοκύριακο, έψαχνε τι θα ήταν χρήσιμο να διερευνηθεί ώστε να εξελιχθούν παλαιοί και νέοι σύμβουλοι, πώς θα ομορφύνει το Κολλέγιο, πώς θα εξελιχθεί η Προσωποκεντρική, πώς θα αναπτυχθούν όλες οι νέες ιδέες. Είμαι απόλυτα σίγουρη ότι οι ιδέες και τα οράματά της δεν πέθαναν μαζί της. Ο σπόρος είναι πολύ δυνατός και αντέχει στις όποιες δοκιμασίες. Υπάρχουν αμέτρητα ανοιχτά μυαλά και ζεστές καρδιές ώστε να μεταδοθεί, να καρπίσει, να πολλαπλασιαστεί και να διαιωνιστεί.

Η Πόλλυ ήταν ο απόλυτος συνδυασμός αποφασιστικότητας και χάρης. Μπορούσε να διαφωνεί χαμογελαστά, χωρίς υστερίες και φωνές και να σφάζει με το βαμβάκι, τόσο που να μην αισθάνεσαι τον πόνο. Θύμωνε με τις μικρές ή μεγάλες «ανταρσίες» από το περιβάλλον της, δεν συγχωρούσε την αγνωμοσύνη, αλλά δύσκολα διέγραφε ανθρώπους. Ήταν κοκέτα και φιλάρεσκη, είχε χαρά ζωής και απολάμβανε συνειδητά ό,τι της προσφερόταν. Δεν σταματούσε όμως στη δική της αίσθηση πληρότητας. Με απίστευτη γενναιοδωρία αλλά και υπομονή και συνέπεια φρόντιζε και προέτρεπε και το περιβάλλον της να κάνει το ίδιο. Ήθελε όλοι γύρω της, κοντινοί ή πιο απόμακροι να περνούν καλά, να συνειδητοποιούν τα χαρίσματα και τις δυνατότητές τους και να τολμούν να εκπληρώνουν τα όνειρά τους. Τόνιζε τις ομορφιές που αντιλαμβανόταν και σε καλούσε να τις μοιραστείς μαζί της: μια άρια από την Τόσκα του Πουτσίνι ή τους Μποέμ, ένα στίχο από την ποίηση της Emily Dickinson, ένα νυχτερινό του Σοπέν, ένα ταξίδι αναζήτησης στη νότια Γαλλία ή την Τοσκάνη. Κοσμοπολίτισσα, γοητευτική, λίγο αναρχική, επίμονη, περήφανη και γλυκιά είναι λίγα από τα χαρακτηριστικά της που μου έρχονται στο μυαλό και την αντιπροσωπεύουν.

Θα μπορούσα να γράφω σελίδες για εκείνην αλλά σκέφτομαι ότι εάν το αντιλαμβανόταν θα μου έλεγε:
“Όχι πολλά λόγια !!! Αισθάνομαι αμήχανη!!!’’

......Και ακόμη μια φορά θα την ακούσω....
Ανθούλα Κηπιώτη