Τα σύνορα του πολιτισμού

Τι κάνει τη ζωή άξια να τη ζούμε; Το ότι ζούμε τις εμπειρίες μας στην ενδιάμεση περιοχή του πολιτισμού. Η περιοχή αυτή δεν είναι ένα όριο, αλλά ένα σύνορο, μια κορυφογραμμή, μια ζώνη δημιουργικότητας. Εκεί είμαστε μέσα στον κόσμο· στην τρίτη πραγματικότητα, στην περιοχή των μεταβατικών αντικειμένων και μεταβατικών φαινομένων. Εκεί μάς έχουν τάξει να υπηρετούμε δια βίου ένα χρέος: να αγωνιζόμαστε μέρα-νύχτα, με το έργο των ψυχικών μας κατασκευών, για να χωρίζουμε και να συνδέουμε την εσωτερική (ψυχική) με την εξωτερική (κοινωνική) πραγματικότητα.

Για να συνεννοηθούμε, χωρίζουμε σχηματικά με σαφή όρια το σώμα από την ψυχή, το ασυνείδητο από το συνειδητό, την ψυχική από την κοινωνική πραγματικότητα, το μέσα από το έξω, το πριν από το μετά. Καθένα από αυτά έχει την δική του οργάνωση, γλώσσα και ταυτότητα. Εντούτοις, με μυστήριους τρόπους, με ενδιάμεσες άγνωστες σε μας μορφές, συνδέονται αυτοί οι χώροι μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα υπάρχουν σύνορα όπου λειτουργούμε με θετικές ικανότητες (γνωρίζουμε και δρούμε με βεβαιότητες, όρια, και σαφείς διαφορές), αλλά και αρνητικές ικανότητες (αντέχουμε αβεβαιότητες, αμφισημίες και αντιφάσεις). Αυτά τα σύνορα μέσα στον πολιτισμό δημιουργούν χώρους δημιουργικότητας, με την οποία αγωνιζόμαστε να αντιμετωπίσουμε τα βαθιά ρήγματα που φυσικά υπάρχουν μέσα στις κοινότητες. Διασχίζοντας τα σύνορα από τον ένα κόσμο στον άλλο, πάντα μένει το αμετάφραστο του βιώματος, το άγνωστο, το άμορφο, το διφορούμενο, το παράδοξο· οι λόγοι δηλαδή για να συνεχίσουμε να επενδύουμε και να ανακαλύπτουμε νέες όψεις του αντικειμένου που αγαπάμε, μισούμε και θέλουμε να γνωρίσουμε.

Από το παραμύθι και το παιχνίδι μέχρι τη λογοτεχνία και την τέχνη, από τον Σολωμό και τον Παπαδιαμάντη μέχρι τη Ρέα Γαλανάκη και τον Παντελή Βούλγαρη, η ψυχαναλυτική ματιά και σκέψη του Σωτήρη Μανωλόπουλου μας εισάγει στον αινιγματικό κόσμο της Τρίτης πραγματικότητας.