Το παιδί και ο έφηβος στην οικογένεια και στο σχολείο

Είναι γνωστό ότι οι σημαντικότεροι παράγοντες-πυλώνες της αγωγής και της εκπαίδευσης είναι το σχολείο, η οικογένεια και η κοινωνία. Αν ο ένας από αυτούς απέχει ή δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στον ρόλο του, τότε είναι πολύ πιθανόν τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την εκπαιδευτική διαδικασία να είναι ελλειμματικά ή να μην είναι αυτά που περιμένουμε.
Η ανατροφή αλλά και η προσαρμογή του παιδιού αφορά άμεσα και κυρίως στους γονείς. Ο κοινωνικοποιητικός ρόλος της οικογένειας είναι σημαντικός και αναντικατάσταστος. Μέσα στην οικογένεια, με την προσπάθεια των γονέων και τις αλληλεπιδράσεις των προσώπων του ενδοοικογενειακού πλαισίου (γονείς, αδέλφια, παππούδες, γιαγιάδες κ.ά.), το παιδί οικοδομεί σταδιακά την προσωπικότητά του, μαθαίνει να τηρεί κανόνες και όρια, και κοινωνικοποιείται. Είναι γνωστό ότι τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού είναι καθοριστικά για την ανάπτυξη της προσωπικότητάς του.
Έπειτα έρχεται το σχολείο, το οποίο συμπληρώνει και βελτιώνει ό,τι δεν έχει γίνει στην οικογένεια ή έχει οικοδομηθεί με λάθος τρόπο. Οι γονείς, λοιπόν, μαζί με το σχολείο, κατά κύριο λόγο, προετοιμάζουν τον αυριανό πολίτη, τον επαγγελματία, τον οικογενειάρχη, τον κοινωνικό άνθρωπο.
Ευχής έργο θα ήταν οι γονείς, ως βασικός παράγοντας αγωγής, να είναι ενημερωμένοι και ευαισθητοποιημένοι σε ό,τι τους αφορά. Αλλά και ως παράγοντες της εκπαίδευσης και ως φορολογούμενοι πολίτες, πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στην εκπαιδευτική διαδικασία, δηλαδή στον καθορισμό της πολιτικής, καθώς και στον προσδιορισμό των προτεραιοτήτων, των στόχων και των στρατηγικών που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση των παιδιών τους. Αυτό προϋποθέτει ανάλογη εκπαίδευση ή επιμόρφωση που μέχρι σήμερα δεν έχει επιτευχθεί.
Σημειώνουμε ότι οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται όχι μόνο για θέματα τα οποία αφορούν προβληματικές καταστάσεις των παιδιών τους, όπως είναι προβλήματα συμπεριφοράς, μαθησιακές δυσκολίες κ.ά., αλλά και για θέματα γενικότερου ενδιαφέροντος, τα οποία πρέπει να απασχολούν όλους τους πολίτες και ιδιαίτερα τους γονείς, για τους λόγους που αναφέρονται παραπάνω. Έτσι θα μπορούν:

α. Να ελέγχουν την πολιτεία και τους άλλους φορείς για τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που προσφέρουν, και να απαιτούν, τόσο ως γονείς όσο και ως φορολογούμενοι πολίτες, αυτά που δικαιούνται.
β. Να έχουν λόγο, με βάση τις αρχές και τους κανόνες μιας δημοκρατικής και ευνομούμενης πολιτείας, όπως είναι η Ελλάδα, και να παρεμβαίνουν, ανάλογα με τη θέση τους και τη δύναμή τους, για να συμβάλλουν θετικά στις εξελίξεις που σημειώνονται κατά καιρούς σε ό,τι αφορά π.χ. στην εκπαίδευση και τις άλλες δραστηριότητες που αφορούν στα παιδιά τους.

Με βάση τις αντιλήψεις αυτές, στα πλαίσια συνεργασίας μας τα τελευταία δέκα χρόνια με ένα από τα μεγάλα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια της Αττικής, σχεδιάσαμε και εφαρμόσαμε ένα πρόγραμμα εξ αποστάσεως ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των γονέων πάνω σε θέματα ψυχοπαιδαγωγικού κυρίως αλλά και άλλου ενδιαφέροντος.
Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή κι αυτό μας ενθάρρυνε να επεξεργαστούμε περισσότερο το υλικό που είχε προκύψει και να συγγράψουμε το πόνημα αυτό, με την ελπίδα ότι θα ωφεληθούν περισσότεροι γονείς και εκπαιδευτικοί.
Ευχαριστίες οφείλω στον Πρόεδρο, τους διευθυντές, τα στελέχη και τους γονείς των παιδιών των εκπαιδευτηρίων, που μου έδωσαν την ευκαιρία να σκεφτώ, να μελετήσω περισσότερο και να ολοκληρώσω την εργασία αυτή. Ευχαριστίες οφείλω, επίσης, στη σύζυγό μου και στα παιδιά μου, που με την ανοχή τους τούς στέρησα την παρουσία μου και πολύ από τον χρόνο που τους όφειλα, για να ολοκληρωθεί το βιβλίο αυτό.

Χαλάνδρι, 2012
Κώστας Χρηστάκης