Tα Αποτυπώματα των Γονικών Σκιών: Ο Αντίκτυπος της Ναρκισσιστικής Επήρειας

Η ζωή ενός παιδιού είναι σαν ένας κήπος που φροντίζεται με πολλή αγάπη και προσοχή για να ανθήσει πλήρως. Όμως, όταν οι γονείς φέρουν μέσα τους το φάσμα του ναρκισσισμού, αυτός ο κήπος μπορεί να αντιμετωπίσει προκλήσεις που θα ήταν καλό να μην υφίστανται.

Ο ναρκισσισμός των γονέων μπορεί να αποτελέσει ένα βαθύ ποτάμι που χαράζει το πορτρέτο της ψυχής τους. Οι ροές, όμως, αυτού του ποταμού μπορούν να δημιουργήσουν κυματισμούς που αγγίζουν τον κόσμο των παιδιών τους.

Μέσα από αυτούς τους κυματισμούς, αναδύονται ερωτήματα βαθιά μέσα από την ψυχή τους, αποτυπώνοντας την αναζήτηση της ταυτότητάς τους σε έναν κόσμο που η εγωκεντρικότητα κυριαρχεί.

Διαταραχή Ναρκισσιστικής Προσωπικότητας

Η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας αποτελεί μια ψυχική διαταραχή, κατά την οποία οι άνθρωποι παρουσιάζουν μια διογκωμένη αίσθηση για τον εαυτό τους, σε συνδυασμό με την αυξημένη ανάγκη τους για θαυμασμό και επιβεβαίωση.

Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας θεωρούν ότι βρίσκονται σε μια ανώτερη θέση από τους άλλους, αδιαφορώντας για τα συναισθήματα τους. Πίσω, όμως, από αυτήν την μάσκα της υπέρμετρης αυτοπεποίθησης, κρύβεται μια εύθραυστη αυτοεικόνα, η οποία είναι ευάλωτη σε κάθε μορφή κριτικής.

Σημάδια ενός Νάρκισσου Γονέα

Η αποθέωση του εαυτού από τους ναρκισσιστές γονείς μπορεί να οδηγήσει σε μια επικρατούσα δυναμική που τα παιδιά θεωρούνται απλώς επέκταση του εαυτού τους, παρά αυτόνομα άτομα με δικές τους ανάγκες και επιθυμίες.

Συνάμα, μπορεί να επιδιώκουν την απόλυτη υποταγή και εξάρτηση από τα παιδιά τους, διασφαλίζοντας έτσι την συνεχή αφοσίωσή τους και την αναγνώριση τους ως κέντρο της προσοχής. Εμπλέκονται, εν ολίγοις, σε ένα δυναμικό, όπου ζουν μέσα από τα παιδιά τους, δημιουργώντας συνθήκες ανταγωνισμού ανάμεσα τους.

Καθώς τα παιδιά αναπτύσσονται και αποκτούν την δική τους ταυτότητα, οι ναρκισσιστές γονείς αντιδρούν με ανησυχία και ανασφάλεια, έχοντας την αίσθηση της απειλής.

Συγκεκριμένα, επιδίδονται σε ενέργειες χειραγώγησης, προκειμένου να διατηρήσουν την προσοχή των παιδιών τους εστιασμένη σε εκείνους. Οι παραπάνω ενέργειες μπορούν να επιτευχθούν και με την χρήση των επικριτικών και συγκαταβατικών σχολίων με απώτερο στόχο το ροκάνισμα της αυτοεκτίμησης των παιδιών τους.

Σημάδια μιας ναρκισσιστικής μητέρας

Ζητήματα Ηθικής και Δεοντολογίας στην Άσκηση της Ψυχοθεραπείας
Κύκλος Σεμιναρίων για Επαγγελματίες Ψυχικής Υγείας | Γενική είσοδος: 35 ευρώ
Θεματικές Ενότητες: Διπλές σχέσεις θεραπευτή – θεραπευόμενου | Ψυχική ανθεκτικότητα του θεραπευτή | Υπέρβαση – παραβίαση ορίων στην ψυχοθεραπευτική σχέση | Ειδικές προκλήσεις στην ψυχοθεραπεία | Ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας | Διαχείριση εξω-θεραπευτικών πληροφοριών | Διατήρηση και άρση του απορρήτου

Τα παιδιά που ανατρέφονται από μια ναρκισσιστική μητέρα θα δυσκολευτούν να κατανοήσουν τις παραδοσιακές αντιλήψεις, αναφορικά με την μητρική αγάπη και φροντίδα.

Οι ναρκισσιστικές μητέρες επικεντρώνονται κυρίως στον εαυτό τους, δημιουργώντας έναν κόσμο όπου τα παιδιά έρχονται σε μια δεύτερη μοίρα. Έτσι, τα παιδιά αναγκάζονται να προσαρμοστούν σε ένα περιβάλλον, όπου η μητρική φροντίδα συχνά εκλείπει και η επικοινωνία είναι στραμμένη προς τις ανάγκες και τις επιθυμίες της μητέρας.

• Σύγκριση των αδερφών μεταξύ τους και με τους συνομήλικούς τους
• Αναμένει εύσημα και επαίνους για την μητρότητα της.
• Αδυνατεί να αντιληφθεί τις ανάγκες των παιδιών της ή να εκδηλώσει συμπόνια και ενδιαφέρον για αυτά.
• Ανταγωνίζεται τα παιδιά της και προσπαθεί να εκπληρώσει, μέσω αυτών, τις δικές της ανάγκες για επιβεβαίωση και θαυμασμό.
• Επικεντρώνεται στην εξωτερική της εμφάνιση ή στην κοινωνικής της εικόνα.
• Προκαλεί ντροπή και ενοχές για να ασκήσει έλεγχο και αλλάζει τακτικά το θέμα της συζήτησης πίσω στον εαυτό της.

Σημάδια ενός ναρκισσιστή πατέρα

Ο ναρκισσιστής πατέρας δεν επιδεικνύει την απαραίτητη ικανότητα ανταπόκρισης στις συναισθηματικές και ψυχολογικές ανάγκες των παιδιών του.

Εν ολίγοις, δεν επιδεικνύεται μια παραδοσιακή σχέση πατέρας – παιδιού, καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό εστιασμένος στον εαυτό του, παραμελώντας την ανάγκη για σταθερότητα και υποστήριξη που χρειάζονται τα παιδιά του.

Η προσήλωση στον εαυτό του καθιστά δύσκολο για αυτόν να αντιληφθεί και να εκφράσει συναισθήματα εμπιστοσύνης και αγάπης προς τα παιδιά του.

• Αδιαφορία για τα όρια των άλλων ανθρώπων.
• Δυσκολία στην επικοινωνία και έλλειψη ειλικρινούς διαλόγου.
• Διατηρεί απόμακρη και μη συμπονετική στάση, αλλά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στον δικό του πόνo.
• Συχνή απουσία από το σπίτι, λόγω έντονης ανάγκης για προσοχή και θαυμασμό από γνωστούς και άγνωστους ανθρώπους.
• Ενασχόληση με δραστηριότητες της αρεσκείας του και επίδειξη λιγότερου ενδιαφέροντος για τις αρέσκειες της οικογένειας του.
• Επικεντρώνεται συνεχώς σε κριτικές που αφορούν την οποιαδήποτε πτυχή της εμφάνισης των παιδιών του.

Ο αντίκτυπος του να μεγαλώνεις με έναν ναρκισσιστή γονέα

Μη θέλοντας να προκαλέσουν τυχόν αντιδράσεις, όπως θυμό ή τιμωρία, τα παιδιά που ανατρέφονται από έναν ναρκισσιστή γονέα συχνά αποφεύγουν να εκφράσουν τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες τους.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός, ότι έχουν εσωτερικοποίησει το μήνυμα ότι οι δικές τους ανάγκες δεν έχουν σημασία, σε σύγκριση με τις ανάγκες του γονέα τους.  Αναστέλλοντας, με αυτόν τον τρόπο, τις δικές τους ανάγκες, προκειμένου να διατηρήσουν την συναισθηματική σταθερότητα του οικογενειακού τους περιβάλλοντος.

Υπομένοντας μια διαρκή κριτική και τοποθετώντας τον εαυτό τους σε μια σε μια δεύτερη μοίρα απέναντι σε έναν εγωκεντρικό γονέα, τα παιδιά των ναρκισσιστών αναπτύσσουν χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης. Η φράση "Δεν είμαι αρκετά καλός" γίνεται το σύνθημα μας, το οποίο μένει ανείπωτο, αλλά παραμένει παρόν σε κάθε τους σκέψη.

Είναι ένα σύνηθες φαινόμενο τα παιδιά των ναρκισσιστών γονέων να προσπαθούν να προσαρμοστούν στις απαιτήσεις των γονέων τους, με απώτερο στόχο την ευχαρίστηση τους.

Αυτό το μοτίβο οδηγεί σε έντονα αισθήματα άγχους και κατάθλιψης, καθώς η ανεπαρκής αυτοεκτίμηση ενισχύεται από την συνεχή αμφισβήτηση του εαυτού τους.

Καθώς αναπτύσσονται κάτω από το βάρος της συνεχούς προτεραιότητας των συναισθημάτων και των αναγκών ενός ναρκισσιστικού γονέα, ειδικά όσον αφορά τις συναισθηματικές ανάγκες, αναπτύσσουν συχνά ένα πρότυπο συν – εξάρτησης. Αναλαμβάνουν το βάρος της φροντίδας του γονέα τους, προσπαθώντας να καλύψουν τις ανάγκες του, παραμελώντας συνάμα τις δικές τους ανάγκες. Μεγαλώνοντας, νιώθουν υπεύθυνα για τις ανάγκες του γονέα τους, δυσκολεύονται να θέσουν τα όρια τους και πασχίζουν να ικανοποιούν τους άλλους εις βάρους τους.

Η αξία τους συνήθως εκτιμάται με βάση τις ενέργειες τους, παρά για την προσωπική τους ταυτότητα.

Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά βιώνουν μια ασταθή εικόνα του εαυτού τους. Μπορεί να αισθάνονται σαν να είναι αόρατα και να μην έχουν την αίσθηση των δικών τους αναγκών, καθώς ο ναρκισσιστής γονέας τους απαιτεί το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας σε ένα δωμάτιο.

Ακόμη, η ύπαρξη ενός γονέα που δημιουργεί ψευδείς πραγματικότητες, μέσω χειραγωγήσεων και ψεμάτων, είναι δυνατόν να οδηγήσει στην πρόκληση αμφιβολιών για τον εαυτό τους, καθώς και δυσκολία στο να εμπιστευτούν τα δικά τους συναισθήματα.

Αν και μπορεί να έχουμε περάσει μέρη από την ζωή μας με ναρκισσιστικούς γονείς, οι προκλήσεις δεν καθορίζουν τον τελικό προορισμό μας.

Αξιολογώντας και αγκαλιάζοντας τις εμπειρίες αυτές, μπορούμε να αρχίσουμε να εξερευνούμε τον εαυτό μας και να δημιουργήσουμε ένα πιο συναισθηματικά πλούσιο και συνδεδεμένο παρόν.

Βιβλιογραφικές Αναφορές  

Brown, N. W. (2008). Children of the self-absorbed: A grown-up's guide to getting over narcissistic parents. New Harbinger Publications.

Donaldson-Pressman, S. &. Pressman, R. (1994). The Narcissistic Family: Diagnosis and Treatment. San Francisco: Jossy-Bass 

Imbesi, L. (1999). The making of a narcissist. Clinical Social Work Journal, 27(1), 41-54.

McBride, K. (2008). Will I ever be good enough: Healing the daughters of narcissistic mothers.

New York, USA: Simon & Schuster.